Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Saman Adam Safsatası: İnsanlar Neden Aslında İddia Etmediğiniz Şeyleri Çürütmeye Çalışıyorlar?

16 dakika
29,262
Saman Adam Safsatası: İnsanlar Neden Aslında İddia Etmediğiniz Şeyleri Çürütmeye Çalışıyorlar? Pixabay
Evrim Ağacı Akademi: Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar Yazı Dizisi

Bu yazı, Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar yazı dizisinin 8 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Tartışma Nedir? Münazara Yapmanın Önemi Nedir? Tartışmalarda Bilimsel Argümanlar Nasıl Üretilir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Korkuluk Safsataolarak da bilinen Saman Adam Safsata(İng: "Straw Man Fallacy"), tartıştığınız bir kişinin argümanını eksik, yanlış veya çarpık bir şekilde yorumlayıp o kendi yorumladığınız halini çürütmeye çalışma hatasıdır. Saman adam argümanları ise, karşı tarafa saldırmayı kolaylaştırmak için karşı tarafın duruşunu çarpıtan argümanlardır. Bu türde bir argümanı öne süren bir kimse rakibinin duruşuna saldırıyormuş gibi görünür; ancak saldırdığı şey aslında çarpıttığı argümanlardır. Bu argümanları rakibi zaten halihazırda savunmuyordur.

Örneğin bir kimse "Bence öğrencilere daha iyi çalışma programları vermeliyiz." ifadesine "Bence senin fikrin kötü, ne yapalım yani? Herkese 100 verip geçirelim mi?" şeklinde bir cevap verirse saman adam safsatasına başvurmuş olur. Çünkü burada konu herkese 100 vermek değildir; konu öğrencilere daha iyi çalışma programları vermektir.

Görebileceğiniz gibi saman adam safsatası, tartışma sırasında taraflardan birinin iddia üretemeyecek kapasitede olması veya bu konuma düşürülmesi sonucunda, iddialarını destekleyecek argümanlar üretmek yerine karşısındakinin argümanlarını olumsuzlamaya çalışarak işin içinden kolay sıyrılmaya çalışması durumunda görülen mantık hatasıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Saman adam argümanları birçok alanda yapılan tartışmalarda sıklıkla kullanılmaktadır ve anlaşılması son derece önemlidir.. Bu çerçevede makalemizde saman adam argümanları hakkında daha fazla bilgi edinecek, nasıl kullanıldıklarına dair örnekler görecek ve bu argümanları başarılı bir şekilde cevaplandırabilmek için neler yapabileceğinizi anlayacaksınız.

Saman Adam Argümanları Nasıl İşler?

Saman adam argümanları genel olarak üç aşamalı bir süreç ile meydana gelir.

  • A kişisi kendi duruşunu belirtir.
  • B kişisi, A kişisinin orijinal duruşunun çarpıtılmış bir türünü sunar ve iki versiyon arasında hiçbir fark yokmuş gibi davranır.
  • B kişisi, A kişisinin duruşunun çarpıtılmış versiyonuna saldırır ve A kişisinin orijinal argümanını geçersiz kılıyormuş gibi davranır.

Yani B kişisi, rakibinin argümanının çarpıtılmış bir versiyonunu, yani bir saman adamı, bir korkuluğu öne sürmektedir ve bu korkuluğa saldırmak, rakibin argümanına saldırmaktan daha kolaydır.[1]

Bu bağlamda saman adam argümanının öncülleri kusurludur; zira saman adam argümanları, orijinal argümanın özünü doğru bir şekilde yansıtmamaktadır ve bu argümanlar bu çerçevede bir tür serbest mantık safsatası olarak kategorize edilir.[2] Bu argümanlara başvuran kimseler de mevcut tartışmayla doğrudan ilgili olmayan bir duruşa saldırdıkları için safsata, "konunun özünü kaçırma safsataları" alt başlığında ele alınmaktadır.[3]

Tüm Reklamları Kapat

Bazı durumlarda saman adam argümanları biraz daha farklı bir süreç ile oluşturulabilir. Örneğin bu safsataya başvuran bir kimse, saldırısından önce rakibinin duruşunun çarpıtılmış bir versiyonunu sunmaksızın, doğrudan çarpıtılmış versiyona saldırabilir.

Pixabay

Saman Adam Argümanlarına Örnekler

Bu mantık hatası, doğru kullanıldığı zaman karşı tarafı çok basit bir şekilde etkisiz hale getirebilir, dolayısıyla iyi bir tartışmacının çok dikkat etmesi gereken bir mantık hatasıdır. Çünkü Y Tutumu, asıl konu olan X Tutumu'na ne kadar benzermiş gibi lanse edilirse, X Tutumu'na sahip olan A Kişisi'nin dikkati o kadar kolay dağılacak ve o kadar kolay pes edecektir. Örnekler üzerinden gidecek olursak:

  • Prof. Aksel: “Üniversite yıllık bütçemizi 200.000 TL kıstı.”
  • Prof. Albayrak: “Ne yapacağız peki?”
  • Prof. Bayka: “Sanırım asistanlardan birini işten çıkaracağız, sorunu bu çözecektir.”
  • Prof. Aksel: “Bunun yerine bence planladığımız zamları kısabiliriz.”
  • Prof. Bayka: “Neden bize kan kaybettirmek istediğini anlamıyorum Prof. Aksel.”

Belki de mantık hatasını ilk seferde görmeniz zor olabilecektir. Ve hatta belki Prof. Bayka'ya şu anda katılıyorsunuz bile (etik konular bir yana). Ancak bu bir mantık hatasıdır. Çünkü Prof. Bayka, Prof. Aksel'in iddiasının neden uygulanmaması gerektiğini açıklamak yerine, kendisine bir "korkuluk" yaratmaktadır ve Prof. Aksel'in iddiasının kendilerinde "kan kaybına sebep olacağı" iddiasını ileri sürerek, bunun mantıksızlığını ispatlamayı hedeflemektedir. İşte bu yüzden bu mantık hatasına “korkuluk” denir, çünkü doğrudan bir fikri yıkmak, onun çarpıtılmış bir benzerini yaratıp onu yıkmaktan çok daha zordur. Bir diğer örnek:

  • Nilay: “Bence gardıroplarımızı temizlemeliyiz. Baya bir karışık içleri.”
  • Kerem: “Daha geçen sene yaptık bu işi, her gün temizlemek zorunda mıyız?”
  • Nilay: “Ben her gün temizleyelim demiyorum. Dolabındaki saçmalıkları sonsuza kadar saklamak isteyen sensin.”

Bilmiyoruz yine ilk seferde mantık hatasını görebildiniz mi ama bu defa biraz daha kolay olmuş olabilir. Nilay, Kerem'in sorusuna cevap vermek yerine, onun yaptığı işi saçmalık olarak değerlendirip bir korkuluk yaratmakta ve ona saldırmaktadır. Bu korkuluk, genellikle orijinal görüşün abartılı bir versiyonunu içerir. Örneğin bu örnekte Nilay, Kerem’in sorusunu abartmaktadır. Kerem, Nilay’ın gardıropların her gün temizlenmesi gerektiğini iddia etmemiş olmasına rağmen, “sık temizlik” ile ilgili sitemini abartarak Kerem’in gerçek argümanının çarpık bir versiyonunu yaratmaktadır. Sonra da buna saldırarak, orijinal sitemi ortadan kaldırmaktadır. Her zaman, karşıdakinin iddiasının orijinalini çürütmeye çalışmalıyız. Kendi anladığımız veya anlamak istediğimiz formunu değil.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Aşağıdaki örnek de saman adam argümanlarının tipik bir örneğidir:

Asistan: Verdiğimiz ödev beklediğimizden daha zordu. Bence bu sebeple ödevini tamamlayan öğrencilere bonus birkaç puan vermeliyiz.

Profesör: Bu berbat bir fikir. Sebepsiz yere herkese mükemmel notlar verirsek öğrenciler tembelleşir.

Bu örnekte profesör, asistanının duruşunu üç yolla çarpıtmakta ve saman adam safsatasına başvurmaktadır:

  • Profesör herkese bonus puan verilmesine karşı çıkmaktadır; ancak asistan yalnızca ödevini tamamlayan öğrencilere puan verilmesi gerektiğini belirtmiştir.
  • Profesör öğrencilere tam puan verilmesine karşı çıkmaktadır; ancak asistan öğrencilere sadece birkaç ekstra puan verilmesini önermiştir.
  • Profesör öğrencilere sebepsiz yere bonus puan verilmesine karşı çıkmaktadır; ancak asistan, ödev beklediklerinden daha zor olduğu için bonus puan verilmesi gerektiğini savunmaktadır.

Bu çerçevede profesör, uyguladığı çarpıtma ile asistanının argümanına kolaylıkla karşı çıkabilmektedir.

Saman adam safsatasına başvuran profesörün iddialarının genel bağlamda doğru olup olmadığı (yani öğrencilere sebepsiz yere tam puan verilmeye başlanırsa öğrencilerin tembelleşeceği önermesinin doğru olup olmaması) bir önem arz etmemektedir. Profesörün argümanı, rakibinin argümanının hatalı bir temsilini temel almaktadır; dolayısıyla bu hatalı temsile cevaben söyleyebileceği her şey konudan bağımsızdır.

Tüm Reklamları Kapat

Bir başka saman adam argümanı örneği de şu şekildedir:

Alex: Bence şirket bütçemizin daha büyük bir kısmını müşteri desteğine ayırmalıyız, çünkü şu anda bu alanda zorlanıyoruz.

Bob: Eğer tüm paramızı müşteri desteğine harcarsak, bir yıl içinde iflas ederiz.

Tüm Reklamları Kapat

Bu örnekte Bob, Alex'in orijinal argümanını çarpıtmakta ve bu şekilde kendi saldırılarını kolaylaştırmaktadır. Alex, şirket bütçelerinin daha büyük bir kısmını müşteri desteğine harcamayı öne sürmektedir; ancak Bob, şirketin bütçesinin tamamını müşteri desteğine harcama fikrine karşı çıkmaktadır. Bu da tartışılan konuyla alakasız, çok daha aşırı uçlarda bir duruştur.

Saman Adam Argümanlarının Türleri

Bir saman adam argümanı çerçevesinde karşıt görüşleri çarpıtmanın sayısız yolu vardır. Bunlar arasında en yaygın başvurulan yollar şu şekildedir:

  • Rakibin argümanını aşırı düzeyde basite indirgemek, genele vurmak veya abartmak.
  • Rakibin argümanının yalnızca birkaç belirli tarafına odaklanmak.
  • Rakibin argümanının bazı kısımlarını bağlamından kopararak alıntılamak.
  • Rakibin duruşunu desteklemek için nadiren de olsa kullanılan, ancak rakibin kullanmadığı veya aşırı görüşleri öne sürerek bu görüşlere saldırmak.

Bu yöntemlere ek olarak insanlar, bir tartışma sırasında rakiplerinin söylemlerinin küçük detaylarını değiştirmekten tutun, rakiplerinin asla savunmadığı ve savunmayacağı iddialar yaratmaya kadar birçok yöntem ile saman adam argümanı oluşturabilmektedir. Bu argümanların ise ortak noktası, her birinin karşı tarafın duruşunu çarpıtma yoluyla saldırıyı kolaylaştırma amacı etrafında şekillenmesidir.

Bir tartışma sırasında saman adam argümanlarını fark etmek görece kolaydır. Yani esasında bir kimsenin sergilediği duruş ile bu kimsenin rakibinin saldırdığı duruş arasında bir uyuşmazlık olduğunu fark ederseniz bu yakınlarınızda bir saman adam olduğu anlamına gelir. Ancak buna karşın yine de, özellikle saman adam safsatasına başvuran kişi ne yaptığını biliyorsa, böylesi argümanları fark etmek veya kullanılıp kullanılmadığını anlamak zor olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Anatomi Atlası Sobotta Çizimleri

ISBN: 9786053552437
Sayfa Sayısı: 438
Baskı Sayısı: 1
Ebatlar: 21 x 27,5
Basım Yılı: 2015

Devamını Göster
₺1,000.00
Anatomi Atlası Sobotta Çizimleri
  • Dış Sitelerde Paylaş

Saman Adam Argümanlarına Nasıl Karşı Çıkılır?

Saman adam argümanlarına karşı savunmasızlığını en aza indirgemenin iyi bir yolu, yanlış anlaşılmalara mümkün olduğunca mahal vermeyen, açık ve kesin bir dil kullanmaktır. Böylesi bir dil kullanımı rakibinizin duruşunuzu çarpıtmasını zorlaştırır ve rakibiniz bir çarpıtma yapabilse bile bu yanlış anlaşılmayı gidermeyi kolaylaştırır.

Bununla beraber bu yöntem size karşı saman adam safsatasının kullanılma riskini azaltsa da rakibiniz bu konuda azimliyse yine bir yerden bir şey yakalayıp bir saman adam argümanı ortaya atabilir. Bu sebeple saman adam argümanlarına nasıl karşı çıkılacağını bilmek de önem kazanmaktadır.

Ana hatlarıyla kullanabileceğiniz üç strateji vardır:

Saman adam argümanını ifşa edin. Rakibinizin argümanının neden yanlış olduğunu ve orijinal duruşunuzu nasıl çarpıttığını açıklayın ve bu argümanın neden bir saman adam argümanı olduğunu belirtin. Bunun yanında rakibinizi, orijinal duruşunuzun rakibinizin sunduğu çarpıtılmış duruşla aynı eksende yer almadığını belirterek ve neden bu şekilde düşündüğünü gerekçelendirmesini isteyerek defans pozisyonuna sokabilirsiniz. Bu pozisyonda rakibiniz argümanının geçersiz olduğunu kabul etmek veya argümanını yine hatalı argümanlara başvurarak desteklemek zorunda kalacaktır; bu noktada da saldırı fırsatı size geçer.

Saman adam argümanını görmezden gelin. Rakibinizin sunduğu argümanınızın çarpıtılmış versiyonunu (yani saman adamı) görmezden gelmeyi ve orijinal pozisyonunuzu savunmaya devam etmeyi seçebilirsiniz. Bu yöntem bazı durumlarda etkili olabilmektedir; ancak rakibiniz saman adam argümanını savunmaya devam ederse, tartışmanın ilerlemesini sağlamak ve rakibinizin öne sürdüğü argümana cevap veremediğiniz izlenimini yaratmaktan kaçınmak amacıyla burada listelenen diğer iki teknikten birini kullanmanız gerekebilir.

Saman adamı kabul edin. Bazı durumlarda duruşunuzu savunmak amacıyla bir saman adam argümanını kabul etmeniz gerekli veya tercih edilebilir bir hal alabilir; yani orijinal duruşunuzu savunmak yerine duruşunuzun rakibiniz tarafından çarpıtılmış versiyonunu savunmak isteyebilirsiniz. Bununla birlikte, böylesi bir savunmayı ne kadar uzatırsanız geri dönüp rakibinizin hatalı muhakemesine karşı çıkmanın o kadar zor olacağını da göz önünde bulundurmalısınız; zira saman adam argümanını bir defa savunduğunuzda bu duruşu kendi duruşunuz olarak benimsemiş sayılırsınız.

Bütün bunlarla beraber saman adam argümanları, karşı duruşu bir şekilde çarpıtmaları sebebiyle hatalıdır ve bu argümanlara karşı çıkmanın en mantıklı yolu, bu çarpıtmayı ifşa etmektir. İfşa, birçok durumda saman adama karşı en etkili savunmadır, ancak alternatif yaklaşımların da (görmezden gelmek ve kabul etmek) daha etkili olduğu durumlar vardır.

Pixabay

Seyircileri Göz Önünde Bulundurmak

Saman adam argümanları, genellikle tartışmaya taraf olmayan kişilerin seyrettiği tartışmalar sırasında kullanılır. Bir saman adam argümanına nasıl cevap vereceğinizi belirlerken seyircilerin varlığını göz önünde bulundurmak önemlidir; çünkü seyircilerin varlığı, kullanabileceğiniz stratejilerin etkililiğini belirler.

Ana hatları ile ele alındığında seyircili bir tartışma sırasında odak noktanız rakibinizden öte seyirciler olmalıdır; zira seyircileri ikna etmek, rakibinizi ikna etmekten daha önemlidir. İnsanların, rakibinin görüşlerini değiştiremeyeceğini bilmesine rağmen saman adam safsatasına başvurmasının temel sebeplerinden biri de budur.

Bu bağlamda size karşı kullanılan bir saman adam argümanını ele alacağınız stratejiyi belirlerken bu stratejilerden hangilerinin hedef kitlenize hitap edeceğini de göz önünde bulundurmalısınız. Farklı teknikler farklı seyirci kitlelerinde daha iyi sonuçlar verir; örneğin bazı insanlar saman adam argümanını açıkça ifşa etmenizi beklerken diğerleri ise görmezden gelmenizi bekleyebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Kasıtsız Saman Adam Argümanları

Bir saman adam kullanımını nasıl yanıtlayacağınıza karar verirken iyi niyet ilkesini takip etmek ve saman adam argümanlarının bazen kasıtsızca kullanılabileceğini göz önünde bulundurmak önemlidir. Zira bazı durumlarda insanlar, rakiplerinin duruşlarını yanlış anlayabilir ve bu yanlış anlaşılma çerçevesinde bir argüman öne sürerek saman adam tuzağına düşebilirler.

Dolayısıyla bir saman adam argümanını yanıtlarken, makul olduğu sürece, rakibinizin hatalı akıl yürütmesine doğrudan saldırmamalı; kendisini açıklaması için fırsat tanımalısınız.

Bu fırsatı tanımak yalnızca daha dostane bir tartışma ortamı yaratmakla kalmaz, rakibinizin akıl yürütme sürecindeki hatayı görme ve kabullenme şansını da artırır. Böylesi bir tavrı benimsemek, eğer tartışmanız bir izleyici kitlesine de sunuluyorsa, bu faydalara ek olarak makul ve çatışmacı olmayan bir kimse olarak görülmenizi sağlar.

Saman Adam Safsatasına Başvurmaktan Nasıl Kaçınabilirsiniz?

İstemeden de olsa saman adam argümanları kullanıyor olabileceğinizi unutmamalısınız. Bu argümanlara başvurduğunuzu, özellikle rakibinizin duruşunu zayıflatarak saldırılarınızı daha kolay hale getirdiğinizi fark ederseniz yaptığınız çarpıtmaları göz önünde bulundurmalı ve tartışmanın devamında hatanızı düzeltmelisiniz.

Tüm Reklamları Kapat

Saman adam safsatası tuzağına düşmediğinizden emin olmanın bir yolu, rakibinizin duruşunu kendi sözlerinizle ifade etmek ve bu duruşa yönelik herhangi bir eleştiri getirmeden önce rakibinizin sözlerinize katılıp katılmadığını sormaktır. Böylelikle rakibinizin duruşunu ne şekilde değerlendirdiğinizi teyit edebilir ve üretken bir tartışmanın kapılarını aralayabilirsiniz.

Bununla beraber safsataya içkin mantık ve etik sorunlarını göze alıp saman adam argümanlarını kasıtlı olarak öne sürmek isteyeceğiniz durumlarda da bulunabilirsiniz. Eğer böyle bir argümanı öne sürecekseniz saman adam tekniğinin belli durumlarda ikna edici olabileceğini, ancak bu tekniğin stratejik bir bakış açısıyla ele alındığında her zaman en iyi seçenek olmadığını göz önünde bulundurmalısınız.[4]

Konu hakkında yapılan bir araştırma, bir retorik tekniği olarak saman adam safsatası kullanımının yalnızca seyircilerin saman adam kullanımını irdeleyecek motivasyonda olmadığı, yani tartışmayı dikkatle takip etmediği zamanlarda faydalı olduğunu göstermektedir. Seyircilerin tartışmayı dikkatle takip ettiği ve öne sürülen argümanları ince eleyip sık dokuduğu zamanlarda ise saman adam tekniği etkililiğini kaybetmekte; hatta ters teperek bu safsataya başvuran kişinin ikna ediciliğini düşürmektedir.

Pixabay

Saman Adam Argümanlarının Varyasyonları

Boş Adam Argümanları

Boş adam argümanları, zayıf ve hayali bir figür icat etme; bu figürü karşıt görüşlerden birini temsil eden muğlak tanımlı bir grupla ilişkilendirme ve karşıt görüşü itibarsızlaştırmak amacıyla saldırmayı içeren hatalı argümanlardır.

Tüm Reklamları Kapat

Bu çerçevede boş adam argümanları, saman adam argümanlarının daha uç bir versiyonunu oluşturmaktadır. Çünkü saman adam argümanları orijinal bir duruşu çarpıtırken boş adam argümanları neredeyse tamamen uydurmadır ve bu argümanların temsil ettiği öne sürülen görüş ile uzaktan yakından alakası yoktur.

Boş adam argümanları genellikle "Bazıları diyor ki..." gibi belirli bir kişi veya gruba göndermede bulunmayan ifadeleri içeren, zayıf sözcüklerin kullanımıyla belirlenebilir.[6] Bu tür ifadeler öne sürülen argümanı çürütmeyi neredeyse imkansız kılacak oranda muğlaklaştırmaktadır ve argümanı öne süren kişiyi argümanın doğruluğuna ilişkin tüm sorumluluklardan kurtarmaktadır.[7]

Demir Adam Argümanları

Demir adam argümanları, bir kimsenin kendi duruşunu çarpıtma yoluyla savunma yapmayı kolaylaştırmasını içeren hatalı argümanlardır. Bir demir adam argümanı esasen saman adam argümanlarıyla benzer şekilde oluşturulur; yani yine bir duruş çarpıtılır, ancak bu duruşu çarpıtmanın amacı rakibin duruşunu zayıflatmak yerine argümanı öne süren kişinin duruşunu güçlendirmektir.

Bir demir adam argümanı oluşturmanın en güçlü yollarından biri, asıl amacınızla pek ilgisi olmayan, kabul edilmesi kolay muğlak ifadeler kullanmaktır. Bunun bir örneği aşağıdaki konuşmada görülmektedir:

Tüm Reklamları Kapat

  • Muhabir: Son zamanlarda vatandaşlar, yolsuzlukla mücadele konusunda çeşitli yasalar çıkaracağınıza yönelik vaatlerinize rağmen seçildiğinizden bu yana hiçbir şey yapmamış olmanızdan şikayetçi. Bu konu hakkında ne söyleyebilirsiniz?
  • Siyasetçi: Bu konu hakkında söyleyebileceğim tek şey herkes için en iyi şey neyse onu yapmaya çalıştığımızdır ve ben sadece doğru şeyi yaptığımızdan emin olmak istiyorum. Ahlak pusulamıza bağlı kalmak zor zamanlarda cesaret ister. Ancak ve ancak inancımızı yitirmezsek büyüyebilir ve gelişebiliriz.

Bu konuşmada siyasetçi, kendisine sorulan soruyla doğrudan ilgili hiçbir somut ifadede bulunmamakta; bunun yerine herkesin kabul edebileceği "doğru şeyi yapmak" gibi soyut ifadelere başvurma yoluyla eylemlerini savunmaktan kaçınmaktadır. Nihayetinde "doğru şeyi yapmak" savunulması çok daha kolay bir kavramdır.

Çelik Adam Argümanları

Çelik adam argümanları, genellikle karşıt bir argümana saldırmayı zorlaştırmak amacıyla yapılan çarpıtmayı içerir. Çelik adam argümanı çerçevesinde bir argümanın ifade edilme şekli netleştirilebilir ve böylelikle argümanın barındırdığı sorunlar azaltılabilir.

Bu bağlamda çelik adam argümanı, rakibinizin argümanının mümkün olan en olumlu anlamına karşı çıkmanız gerektiğini ifade eden iyi niyet ilkesi ile ilişkilidir. Bunun yanında çelik adam argümanları Rapoport Kuralları ile de ilişkilendirilmektedir:[8]

Başarılı bir eleştiri nasıl olmalıdır?

Tüm Reklamları Kapat

  1. Muhatabınızın pozisyonunu o kadar açık, net ve adil bir şekilde yeniden ifade etmelisiniz ki muhatabınız size "Teşekkürler, keşke ben de bu şekilde ifade etmeyi düşünseydim." desin.
  2. Anlaşmaya vardığınız noktaları listelemelisiniz (özellikle bu noktalar genel kabul gören veya çoğunluğun kabul ettiği konularda değilse).
  3. Muhatabınızın size öğrettiği her şeye değinmelisiniz.
  4. Ancak bütün bu kuralları yerine getirdikten sonra eleştiride bulunabilir veya karşıt argümanları çürütebilirsiniz.

Bu kurallara uymak daha verimli tartışmaların kapısını aralayabilir ve rakibinizin sizin söyleyeceğiniz şeyleri dikkate almasını sağlayabilir.

Not: Bazı akademisyenler "demir adam argümanı" terimini orijinal bir duruşu geliştirmek amacıyla çarpıtan herhangi bir argümana atıfta bulunmak için kullanmaktadır.[9] Bununla beraber demir adam ve çelik adam argümanları arasındaki ayrım önemli bir ayrımdır; zira demir adam argümanları, bu argümanlara başvuran kimselerin kendi duruşlarını desteklemelerini kolaylaştırmaktadır ve bu çerçevede hatalı bir akıl yürütme olarak kabul edilmektedir; buna karşın çelik adam argümanları, karşı tarafın argümanlarına saldırmayı zorlaştırmaktadır ve makul, teşvik edilmesi gereken bir tartışma tekniği olarak görülmektedir.

Özet ve Sonuçlar

  • Saman adam argümanları, bir karşıt duruşa veya argümana saldırmayı kolaylaştırmak için bu duruşu veya argümanı çarpıtmayı içerir.
  • Bir kişinin karşıt bir argümanı çarpıtmasının çeşitli yolları vardır; bunlardan bazıları orijinal argümanı abartmak, orijinal argümanda yer alan belirli ayrıntılara odaklanmak ve orijinal argümanın bazı kısımlarını bağlamından kopararak alıntılamaktır.
  • Bir saman adama argümanına karşı koymanın temel yolu, bu argümanın kullanımını ifşa etmek ve ardından rakibinizden orijinal argümanınız ile argümanınızın çarpıtılmış halinin aynı olduğunu kanıtlaması yönünde bir ricada bulunmaktır. Bununla beraber bazı durumlarda rakibinizin bu safsatasını görmezden gelmeyi veya argümanı basitçe kabul edip tartışmaya devam etmeyi de seçebilirsiniz.
  • Bir saman adam argümanını cevaplarken tartışmaya seyirci insanları da göz önünde bulundurmalı, bu kitleye hitap edecek bir yaklaşım benimsemelisiniz.
  • Saman adamın varyasyonları arasında hayali bir pozisyon icat edip bu pozisyonu karşı tarafın argümanlarına bağlamayı içeren boş adam argümanı, savunmanızı kolaylaştırmak için kendi duruşunuzu çarpıtmayı içeren demir adam argümanı ve saldırmanızı zorlaştırmak için rakibinizin duruşunu çarpıtmayı içeren çelik adam argümanı yer almaktadır.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar Yazı Dizisi

Bu yazı, Mantık Hataları, Bilişsel Önyargılar ve Safsatalar yazı dizisinin 8 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Tartışma Nedir? Münazara Yapmanın Önemi Nedir? Tartışmalarda Bilimsel Argümanlar Nasıl Üretilir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
84
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 28
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Bilim Budur! 3
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Sıkça Sorulan Sorular

Karşı tarafa saldırmayı kolaylaştırmak için karşı tarafın duruşunu çarpıtan argümanlardır.

Zayıf ve hayali bir figür icat etme; bu figürü karşıt görüşlerden birini temsil eden muğlak tanımlı bir grupla ilişkilendirme ve karşıt görüşü itibarsızlaştırmak amacıyla saldırmayı içeren hatalı argümanlardır.

Bir kimsenin kendi duruşunu çarpıtma yoluyla savunma yapmayı kolaylaştırmasını içeren hatalı argümanlardır.

Genellikle karşıt bir argümana saldırmayı zorlaştırmak amacıyla yapılan çarpıtmayı içerir. Çelik adam argümanı çerçevesinde bir argümanın ifade edilme şekli netleştirilebilir ve böylelikle argümanın barındırdığı sorunlar azaltılabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/12/2024 02:16:30 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13514

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
İnsanlar
Genom
Uçak
Film
Madde
Buz
Memeli
Dalga
Uzay Görevleri
Evrimsel Psikoloji
Yas
Teknoloji
Boyut
Kas
Coronavirus
Isı
Eğilim
Hayvan Davranışları
Antropoloji
Venüs
Wuhan Koronavirüsü
Nükleer Enerji
Yeşil
Sıcak
Yer
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
I. Shatz, et al. Saman Adam Safsatası: İnsanlar Neden Aslında İddia Etmediğiniz Şeyleri Çürütmeye Çalışıyorlar?. (8 Aralık 2022). Alındığı Tarih: 4 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/13514
Shatz, I., Karagözoğlu, M., Bakırcı, . (2022, December 08). Saman Adam Safsatası: İnsanlar Neden Aslında İddia Etmediğiniz Şeyleri Çürütmeye Çalışıyorlar?. Evrim Ağacı. Retrieved December 04, 2024. from https://evrimagaci.org/s/13514
I. Shatz, et al. “Saman Adam Safsatası: İnsanlar Neden Aslında İddia Etmediğiniz Şeyleri Çürütmeye Çalışıyorlar?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, 08 Dec. 2022, https://evrimagaci.org/s/13514.
Shatz, Itamar. Karagözoğlu, Mert. Bakırcı, . “Saman Adam Safsatası: İnsanlar Neden Aslında İddia Etmediğiniz Şeyleri Çürütmeye Çalışıyorlar?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, December 08, 2022. https://evrimagaci.org/s/13514.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close