Prokaryotik ve Ökaryotik Hücrelerin Karşılaştırılması: Prokaryotlar ile Ökaryotlar Arasında Ne Fark Var?

Hücreler iki geniş kategoriden birinde yer almaktadır: prokaryotik ve ökaryotik. Ağırlıklı olarak bakteri ve arke aleminden tek hücreli organizmalar prokaryot olarak sınıflandırılırlar. ("pro-" öneki, "öncesi, önce" anlamına gelmektedir; "karyon" ise "çekirdek" demektir ve prokaryotlar, çekirdek-öncesi canlılardır, yani çekirdekleri yoktur). Hayvan hücreleri, bitki hücreleri, mantarlar ve protistler ökaryottur ("eu-" öneki "gerçek" anlamına gelmektedir; dolayısıyla ökaryotlar, gerçek çekirdeklidir)

Prokaryotik Hücrelerin Bileşenleri

Bütün hücrelerin ortak dört bileşeni vardır.

1. Hücre zarı, hücrenin dış çeperini çevreler ve hücreyi çevresinden ayırır.
2. Sitoplazma, hücre içinde diğer hücresel bileşenlerin bulunduğu jöle benzeri bir oluşumdur.
3. DNA, hücrenin genetik materyalidir.
4. Ribozom, protein sentezleyen partiküllerdir.

Ancak, prokaryotlar bazı yönlerle ökaryotlardan ayrılır.

Prokaryotik hücreler basit, tek hücreli (unicellular) çekirdek ve zarlı organel bulundurmayan organizmalardır. Biraz sonra bunun ökaryotlarda önemli ölçüde farklı olduğunu göreceğiz. Halkasal yapıda olan prokaryotik DNA, hücrenin merkezinde bulunan nükleoid adı verilen yoğun bölgede bulunur.

yourdictionary

Arke ve ökaryotların aksine, bakteriler peptidoglikandan oluşan şeker, amino asit içeren bir hücre duvarına sahiptirler ve birçoğu polisakkarit kapsül bulundurur. Hücre duvarı ekstra bir koruma katmanı görevi görür, hücreye şeklini korumasında yardımcı olur ve dehidrasyonu önler. Kapsül hücrenin çevresindeki yüzeylere tutunmasını sağlar. Bazı prokaryotlar flagella (kamçı), pilus ya da sillere sahiptir. Flagella (kamçı) hareket için kullanılır, pilus ise konjügasyon adı verilen üreme sürecinde genetik materyalin değişiminde kullanılmaktadır.

Ökaryotik Hücreler

Doğada, biçim ve işlev arasındaki ilişki, hücre aşaması da olmak üzere, her aşamada barizdir ve bu ökaryotik canlıları keşfetmemiz ile daha da netleşmiştir. "Biçim, işlevi izler" (İng: "form follows function") ilkesi birçok bağlamda bulunur. Örneğin, kuşlar ve balıklar, ister hava ister su olsun, yaşadıkları ortamda hızla hareket etmelerini sağlayan aerodinamik gövdelere sahiptir. Bu demektir ki, genel olarak, biri formun yapısına bakarak işlevi hakkında sonuç çıkarabilir; çünkü ikisi birbiriyle eşleşmektedir.

Bir ökaryotik hücre zarlı bir çekirdeğe ("nükleus") ve özelleşmiş işlevlere sahip "organel" adı verilen zarlı kısımlara ve keselere sahiptir. "Ökaryotik" kelimesi bu hücrelerde zarlı çekirdeğin varlığını ifade eden "gerçek nükleus" veya "gerçek çekirdek"; organel ise "küçük organ" anlamına gelir ve önceden bahsedildiği üzere, organellerin, vücunuzdaki organların sahip olduğu özelleşmiş işlevler gibi özelleşmiş hücresel işlevleri vardır.

yourdictionary

Hücre Boyutu Arasındaki Farklar

0,1–5,0 µm çapındaki prokaryotik hücreler, çapları 10–100 µm arasında değişen ökaryotik hücrelerden önemli ölçüde daha küçüktür. Prokaryotların küçük boyutlu oluşu iyonların, organik moleküllerin hücreye hızlıca girmesine ve hücrenin diğer kısımlara dağılmasına imkan verir. Benzer şekilde, prokaryotik bir hücrenin oluşturduğu herhangi bir atık da hızlı bir şekilde atılır.

LibreTexts Biology

Lakin büyük ökaryotik hücreler hücresel taşımayı geliştirmek için evrimleşmiş yapısal adaptosyanlara sahiptir. Aslında bu hücrelerin büyük boyutlu oluşu bu adaptasyonlar olmadan mümkün olmazdı. Genel olarak, hücrenin boyutu sınırlıdır çünkü hacim hücre zarının alanından çok daha hızlı artmaktadır. Hücre büyüdükçe, hücre içindeki süreç için gerekli yeterli materyalleri sağlamak hücre için daha zor hale gelir çünkü malzemelerin taşınması gereken yüzey alanının göreli boyutu azalır.