Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Popülasyon Demografisi ve Dinamikleri: Canlı Popülasyonları Nasıl Büyüyor, Nasıl Küçülüyor?

Popülasyon Demografisi ve Dinamikleri: Canlı Popülasyonları Nasıl Büyüyor, Nasıl Küçülüyor?
9 dakika
254
  • Demografi
Evrim Ağacı Akademi: Popülasyon ve Komünite Ekolojisi Yazı Dizisi

Bu yazı, Popülasyon ve Komünite Ekolojisi yazı dizisinin 1. yazısıdır.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al

Popülasyonlar, dinamik varlıklardır. Büyüklükleri ve kompozisyonları, çevredeki mevsimsel ve yıllık değişiklikler, orman yangınları ve volkanik patlamalar gibi doğal afetler ve tür içi/dışı kaynak rekabeti dahil olmak üzere birçok faktörün etkisiyle dalgalanır. Popülasyonları tanımlamak ve ne tür değişikliklere uğradıklarını bulgulamak amacıyla tasarlanan bir dizi matematiksel araç ile popülasyonları istatistik çerçevesinde inceleyen alana demografi adı verilmiştir.

Bu matematiksel araçların çoğu insan popülasyonlarını incelemek üzere geliştirilmiştir. Örneğin bir popülasyondaki bireylerin yaşam beklentilerine yönelik detaylı bilgi veren yaşam tabloları, başlangıçta hayat sigortası şirketleri tarafından sigorta tarifelerini belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Buna bağlı olarak "demografi" terimi, bazen yalnızca insan popülasyonlarının incelenmesi olarak anlaşılsa da demografi araçları, yaşayan tüm popülasyonları incelemek amacıyla kullanılabilmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Popülasyon Boyutu ve Yoğunluğu

Popülasyonlar, popülasyon büyüklükleri (toplam birey sayısı) ve popülasyon yoğunlukları (birim alan başına düşen birey sayısı) ile karakterize edilir. Bir popülasyonda yoğun ya da seyrek dağılmış çok sayıda birey olabilir; bununla beraber bir bölgede yoğun veya çok seyrek dağılmış az sayıda bireye sahip popülasyonlar da bulunabilmektedir. Popülasyon büyüklüğü, popülasyonun içerdiği genetik varyasyon miktarıyla doğrudan ilişkilidir ve bu çerçevede popülasyonun adaptasyon potansiyelini etkileyebilmektedir. Yoğunluk ise besin rekabeti ve bireylerin eş bulma yeteneği gibi popülasyon içi etkileşimler üzerinde etkilere sahiptir. Daha küçük organizmalar, daha büyük organizmalara göre daha yoğun dağılma eğilimindedir.

Avustralya memelilerinde popülasyon yoğunluğu ile vücut büyüklüğü arasında tipik bir ters orantı bulunur.
Avustralya memelilerinde popülasyon yoğunluğu ile vücut büyüklüğü arasında tipik bir ters orantı bulunur.
Libre Texts

Popülasyondaki Birey Sayısının Tespiti

Popülasyon büyüklüğünü belirlemenin en doğru yolu, tüm bireyleri saymaktır. Bununla beraber bu yöntem, genellikle lojistik veya ekonomik olarak masraflıdır ve kapsam arttıkça uygulanabilirliği düşmektedir. Bilim insanları da bu sebeple her habitatın temsil değeri bulunan bir bölümünü örneklem olarak alır ve bu örneklem çerçevesinde ulaştıkları sonuçları popülasyonun tamamına uyarlama yoluyla incelemelerde bulunur.

Tüm Reklamları Kapat

Popülasyonların boyut ve yoğunluğunu belirlemek amacıyla kullanılan örneklem yöntemleri genellikle incelenen organizmanın özelliklerine göre yapılandırılır. Bitkiler gibi hareket etmeyen organizmalar veya çok küçük ve yavaş hareket eden organizmalar için tahta, plastik veya metalden yapılmış ve habitatın farklı noktalarına yerleştirilen kareler, yani kuadratlar kullanılabilir. Kuadratlı sayım yöntemi ile doğru nüfus boyutu ve yoğunluğu tahminlerinde bulunabilmek için yeterli sayıda kuadratın habitat içinde rastgele yerlere yerleştirilmesi ve içeriklerinin sayılması gerekir. Bu bağlamda habitata yerleştirilecek kuadrat sayısı ve boyutu, incelenen organizmanın türü ve dağılım şekli göz önünde bulundurularak belirlenmelidir.

Memeliler gibi daha küçük hareketli organizmalar için genellikle yakala - tekrar yakala adı verilen bir teknik kullanılır. Bu teknik, yakalanan hayvanların işaretlenmesini ve popülasyonun geri kalanıyla karışması için çevreye geri salınmasını içerir. Bu "yakalamadan" sonra bir örneklem daha "yakalanır" ve bilim insanları, yeni yakaladıkları örneklemde daha önceden yakaladıkları ve işaretledikleri hayvanları sayar. Bu noktada popülasyon ölçümünü mümkün kılan varsayım şu şekildedir: Popülasyon boyutu arttıkça ikinci defa yakalanan (işaretli) bireylerin sayısı daha az olacaktır. Örneğin ilk etapta 80 tarla faresinin yakalandığı ve işaretlendiği; ikinci etapta ise 100 tarla faresinin yakalandığı ve yakalanan farelerden yalnızca 20'sinin işaretli olduğu bir durumda popülasyon boyutu (N) şu şekilde hesaplanır:

ilk etapta yakalanan fareler × ikinci etapta yakalanan fare sayısıikinci etapta yakalanan işaretli fare sayısı=N\frac{ilk\ etapta\ yakalanan\ fareler\ ×\ ikinci\ etapta\ yakalanan\ fare\ sayısı}{ikinci\ etapta\ yakalanan\ işaretli\ fare\ sayısı} = N

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Örneğimizde popülasyon sayısı 400 olarak hesaplanmaktadır:

80×10020=400\frac{80 ×100}{20} = 400

Bununla beraber gerçek popülasyon boyutu hatalı ölçüm olasılığı ve örneklem yöntemlerinden kaynaklanan yanlılıklar nedeniyle bir miktar farklı olabilir.

Tür Dağılımı

Yoğunluk ölçümlerine ek olarak bir popülasyonun yayılım alanı içindeki dağılımı da ilgili popülasyon hakkında değerli bilgiler içerir. Bir habitat içinde yer alan bir türün bireylerinin belirli bir zamanda dağılımına tür dağılım örüntüsü adı verilir. Tür dağılımları, geniş dağılım örüntü kategorileri ile sınıflandırılmakta ve takip edilmektedir.

Bir popülasyon içindeki bireyler rastgele dağılmış, gruplaşmış veya görece eşit aralıklarla bölünmüş olabilir. Bunlar sırasıyla rastgele, kümeli ve düzenli (tekdüze) dağılım modelleri olarak bilinir. Farklı dağılımlar, incelenen türlerin biyolojisinin önemli yönlerini yansıtır ve popülasyon büyüklüklerini tahmin etmek için gereken matematiksel yöntemleri de etkiler:

Tüm Reklamları Kapat

  • Rastgele dağılıma örnek olarak karahindiba ve tohumları rüzgarla dağılan ve uygun ortamlarda düştükleri her yerde çimlenen diğer bitkiler verilebilir.
  • Kümeli dağılım, meşe ağaçları gibi tohumlarını doğrudan yere bırakan bitkilerde; balık ve fil sürüleri gibi sosyal gruplar halinde yaşayan hayvanlarda görülebilir.
  • Düzenli dağılım ise adaçayı gibi yakınındaki bireylerin büyümesini engelleyen maddeler salgılayan bitkilerde ve yuvalama amacıyla belirli bir bölgeyi koruyan penguenler gibi kendi bölgesini savunan hayvan türlerinde gözlemlenmektedir. Bu türlere ait her bir bireyin bölgesini savunmaya yönelik davranışları, habitatın benzer büyüklükteki bölgelere ayrılmasına sebep olur. Böylesi bir ayrım da düzenli bir dağılım modelini meydana getirir.

Bu bilgilerden de anlaşılabileceği gibi, bir popülasyon içindeki bireylerin dağılımı, popülasyonu oluşturan bireylerin birbirleriyle nasıl etkileşimde bulundukları hakkında basit bir yoğunluk ölçümünden daha fazla bilgi sağlamaktadır. Örneğin düşük yoğunluklu dağılım gösteren türler de, rastgele bir dağılıma sahip soliter türler de kümelenmiş/sosyal türlere kıyasla eş bulmakta daha fazla zorluk çeker.

Türler rastgele, kümeli veya düzenli bir dağılımda bulunabilir. Örneğin (a) karahindiba gibi tohumlarını saçan bitkiler rastgele dağılıma; (b) filler gibi gruplar halinde seyahat eden hayvanlar kümeli dağılıma; ve (c) penguenler gibi bölgelerini savunan kuşlar düzenli dağılıma örnek olarak verilebilir.
Türler rastgele, kümeli veya düzenli bir dağılımda bulunabilir. Örneğin (a) karahindiba gibi tohumlarını saçan bitkiler rastgele dağılıma; (b) filler gibi gruplar halinde seyahat eden hayvanlar kümeli dağılıma; ve (c) penguenler gibi bölgelerini savunan kuşlar düzenli dağılıma örnek olarak verilebilir.
(a) Rosendahl; (b) R. Wood; (c) B. Tubby

Demografi

Popülasyon boyutu ve yoğunluğu, bir popülasyonun belirli bir zamanda mevcut durumunu tanımlar. Doğum oranı, ölüm oranı ve ortalama yaşam süresi gibi popülasyon dinamikleri ise zaman içinde popülasyon değişimlerini konu alan demografi alanının konusudur. Popülasyon dinamikleri, genellikle bir hayat tablosu aracılığıyla sunulmaktadır.

Hayat Tablosu

Hayat tabloları, bir organizmanın yaşam öyküsü ve bireylerin ortalama yaşam süresi hakkında önemli bilgiler sağlar. Bu tablolar, insanlarda ortalama yaşam süresini belirlemek amacıyla sigortacılık endüstrisi tarafından aktüeryal tablolar temel alınarak modellenmiş ve oluşturulmuştur.

Hayat tabloları ile örneğin bir popülasyondaki tüm yaş gruplarına ait bireylerin bir sonraki doğum gününden önce ölme olasılıkları, yaşayan bireylerin hangi yaş aralığında öleceği bilgisi (ölüm oranları ve her aralıktaki ortalama yaşam süresi) hesaplanabilmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Ovis dalli (Dall yaban koyunu) için oluşturulmuş bu hayat tablosunda ölüm sayıları, yaşayan birey sayıları, ölüm oranı ve ortalama yaşam süreleri görülebilmektedir.
Ovis dalli (Dall yaban koyunu) için oluşturulmuş bu hayat tablosunda ölüm sayıları, yaşayan birey sayıları, ölüm oranı ve ortalama yaşam süreleri görülebilmektedir.
Libre Texts

Yukarıdaki tabloda Kuzey Amerika'nın kuzeybatısı bölgesine özgü bir tür olan Dall yaban koyunları üzerine yapılan bir çalışmadan alınmış bir hayat tablosu örneği gösterilmektedir. Popülasyonun A sütununda yaş aralıklarına bölündüğüne dikkat ediniz. D sütununda gösterilen bin koyun başına ölüm oranı; B sütununda görebileceğiniz, belirli aralıklarda ölen bireylerin sayısının, aralığın başındaki yaşta hayatta olan bireylerin sayısına (C sütunu) bölünmesine ve bin ile çarpılmasına dayanmaktadır.

o¨lu¨m oranı=o¨len birey sayısıyaşayan birey sayısı×1000ölüm\ oranı = \frac {ölen\ birey\ sayısı}{yaşayan\ birey\ sayısı} × 1000

Örneğin üç ve dört yaşları arasında deney başındaki bin koyundan kalan 776'sının 12'si ölmektedir. Bu sayı da bin ile çarpılarak bin koyun başına ölüm oranı hesaplanmaktadır.

o¨lu¨m oranı=12776×1000≈15.5ölüm\ oranı = \frac{12}{776} × 1000 ≈ 15.5

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Yaratık Öğretmen Çıldırdı

SINIFTA KONTROLDEN ÇIKAN BİR ŞEY VAR…

VE BU KEZ ÖĞRENCİLER DEĞİL!

İngiltere’de Oxford tarafından basılan ve yayın hakları pek çok ülkeye satılan Yaratık Öğretmen serisinin ikinci kitabı Yaratık Öğretmen Çıldırdı da tıpkı ilk kitap gibi çocuklara “devasa eğlence” vaat ediyor.

Jake ve sınıfı, Wilf’in Vahşi Macera Parkı’nın açılışına gidiyor. Bu çılgın park muhteşem oyunlarla dolu ama en sevdikleri öğretmenleri Bay Hyde’ın Yaratık’a dönüşmesiyle işler çığırından çıkıyor, karmaşa başlıyor!

Jake ve arkadaşları, gözden kaybolan Yaratık’ı bulup, öğretmenleri hakkındaki gerçek ortaya çıkmadan önce yeniden Bay Hyde’a dönüşmesini sağlayabilecekler mi?

Son sürat akan bir nehirde yol almak kadar heyecan verici ve takla atan timsah kadar eğlenceli bir maceraya hazır olun!

Devamını Göster
₺62.00
Yaratık Öğretmen Çıldırdı

D sütununda verilen ölüm oranı verilerinde, koyunlarda altı aylık ile bir yaş arasındaki dönemde yüksek bir ölüm oranı görülmektedir. Bu ölüm oranı 8-12 yaş aralığında daha da artmakta; hayatta kalan koyunların sayısı giderek azalmaktadır. Bu yaban koyunlarına yönelik veriler, koyunların bir yaşını doldurabilmesi takdirinde ortalama 7.7 yıl daha yaşayabileceğini göstermektedir.[1]

Hayatta Kalma Eğrileri

Popülasyon ekologları tarafından kullanılan bir başka araç da, tüm yaş aralıklarında hayatta kalan bireylerin sayısının zaman tabanlı grafiği, yani hayatta kalma eğrisidir. Bu eğriler, farklı popülasyonların hayat öykülerini karşılaştırmamıza olanak sağlar. Üç tür hayatta kalma eğrisi vardır.

  • Tip 1 eğrilerde ölüm oranı ilk ve orta yıllarda düşüktür ve popülasyon, çoğunlukla yaşlı bireyler içerir. Bu eğriyi sergileyen organizmalar tipik olarak az sayıda yavru üretir ve yavrularına iyi bakarak hayatta kalma olasılıklarını artırır. İnsanlar ve memelilerin çoğu tip I hayatta kalma eğrisi sergiler.
  • Tip 2 eğrilerde ölüm oranı tüm yaşam süresi boyunca görece sabittir ve ölümün yaşam süresinin herhangi bir noktasında meydana gelme olasılığı eşittir. Birçok kuş popülasyonu orta veya tip II hayatta kalma eğrisi sergilemektedir.
  • Tip 3 eğrilerde en yüksek ölüm oranı erken yaşlarda görülmektedir; ancak yaşını almış bireylerin ölüm oranı çok daha düşüktür. Tip III organizmalar tipik olarak çok sayıda yavru üretir, yavrularına hiç bakmaz veya çok az bakar. Ağaçlar ve deniz omurgasızları tip III hayatta kalma eğrisi sergiler; zira bu organizmaların çok azı genç yaşlarında ölümden kaçabilmektedir. Bununla beraber yaşlılığa erişen organizmaların görece uzun bir süre hayatta kalma olasılığı çok daha yüksektir.
Hayatta kalma eğrileri, bir popülasyondaki bireylerin yaşa göre dağılımını gösterir. İnsanlar ve memelilerin çoğu Tip 1 hayatta kalma eğrisine sahiptir, yani ölüm, ağırlıklı olarak ileri yaşlarda gerçekleşir. Kuşlar Tip 2 hayatta kalma eğrisine sahiptir, yani her yaşta ölüm eşit derecede olasıdır. Ağaçlar Tip 3 hayatta kalma eğrisine sahiptir, yani çok az ağaç genç yaşlarını atlatabilmektedir; ancak belirli bir yaştan sonra hayatta kalma olasılığı oldukça yükselir.
Hayatta kalma eğrileri, bir popülasyondaki bireylerin yaşa göre dağılımını gösterir. İnsanlar ve memelilerin çoğu Tip 1 hayatta kalma eğrisine sahiptir, yani ölüm, ağırlıklı olarak ileri yaşlarda gerçekleşir. Kuşlar Tip 2 hayatta kalma eğrisine sahiptir, yani her yaşta ölüm eşit derecede olasıdır. Ağaçlar Tip 3 hayatta kalma eğrisine sahiptir, yani çok az ağaç genç yaşlarını atlatabilmektedir; ancak belirli bir yaştan sonra hayatta kalma olasılığı oldukça yükselir.
Libre Texts

Özet

Belirli bir habitatta yaşayan bir türün bireyleri anlamına gelen popülasyonlar dinamik yapılardır; boyutu ve özellikleri mevsimsel değişikliklerden, doğal afetlerden ve tür içi/türler arası rekabetten etkilenmektedir.

Popülasyonların bu özelliklerini istatistiği temel alan bir bilim olan demografi çalışmaktadır. Demografi alanında kullanılan birçok araç, insan popülasyonları temel alınarak tasarlanmıştır.

Bir habitatta yaşayan küçük ve görece hareketsiz tür popülasyonları kuadrat adı verilen metal, plastik veya ahşap karelerin habitata aralıklarla rastgele yerleştirmesi yoluyla; memeliler gibi hareketli tür popülasyonları ise yakala - tekrar yakala yöntemiyle ölçülebilir.

Bir türün dağılım örüntüsü birçok faktör tarafından belirlenmektedir. Türler habitat içinde rastgele, kümeli veya düzenli dağılımda olabilir. Örneğin karahindibalar tohumlarını rüzgara saçarak çoğalmaları sebebiyle rastgele; filler gruplar halinde yaşadığı için kümeli; penguenler ise bölgelerini koruyan kuşlar olmaları sebebiyle düzenli dağılım gösterme eğilimindedir.

Demografi bağlamında hayat tabloları ve hayatta kalma eğrileri ise bir popülasyonun doğum ve ölüm oranları çerçevesinde ortalama yaşam süresinin hesaplanmasında ve popülasyon genelinin yaş aralıklarında yaşam ve ölüm risklerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Popülasyon ve Komünite Ekolojisi Yazı Dizisi

Bu yazı, Popülasyon ve Komünite Ekolojisi yazı dizisinin 1. yazısıdır.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
13
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/03/2023 03:27:46 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13658

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Zehirli Mantar
Mühendislik
Öğrenme
Diş Hekimi
Yayılım
Gözlem
Yeni Koronavirüs
Yılan
Bilinç
Mistisizm
Oyun Teorisi
Kimyasal Bağ
Mikoloji
Coğrafya
Uluslararası Uzay İstasyonu
Fosil
Test
Amerika
Kültür
Kadın Doğum
Matematik
Yüksek
Dalga
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Yüzey
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. Texts, et al. Popülasyon Demografisi ve Dinamikleri: Canlı Popülasyonları Nasıl Büyüyor, Nasıl Küçülüyor?. (14 Ocak 2023). Alındığı Tarih: 26 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/13658
Texts, L., Karagözoğlu, M. (2023, January 14). Popülasyon Demografisi ve Dinamikleri: Canlı Popülasyonları Nasıl Büyüyor, Nasıl Küçülüyor?. Evrim Ağacı. Retrieved March 26, 2023. from https://evrimagaci.org/s/13658
L. Texts, et al. “Popülasyon Demografisi ve Dinamikleri: Canlı Popülasyonları Nasıl Büyüyor, Nasıl Küçülüyor?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, 14 Jan. 2023, https://evrimagaci.org/s/13658.
Texts, Libre. Karagözoğlu, Mert. “Popülasyon Demografisi ve Dinamikleri: Canlı Popülasyonları Nasıl Büyüyor, Nasıl Küçülüyor?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, January 14, 2023. https://evrimagaci.org/s/13658.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.