Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Karga Zekası, Yabancı Bir Zekayı Anlamamızda Anahtar Olabilir!

Karga Zekası, Yabancı Bir Zekayı Anlamamızda Anahtar Olabilir! PxHere
7 dakika
18,412
Podcast
10:11
Ekin Baran Sunar
Seslendiren
18
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

Kargalar, yavrularına alet kullanımını öğretmeleri ve işgalcilere karşı ortaklaşa mücadele edebilmeleri gibi özellikleri açısından gezegenimizdeki en zeki hayvanlardan biridirler. Yapılan yeni bir araştırma, bu kuşların beyinlerindeki soyut mantıklamanın, tamamen yabancı ve memeli olmayan bir beyinde nasıl çalışabileceğini aydınlatıyor.

Beynin yapısını memelilerde, insanlardan insansı maymunlara, balinalara ve farelere kadar çok kapsamlı bir şekilde inceledik. Ancak Alman sinirbilimci Lena Veit ve Andreas Nieder, zihin zorlayıcı bir aktivite sırasında bir karganın beyninde neler olduğunu ilk defa inceleyen araştırmacılar oldular. Kargaların beyinlerine elektrotlar taktılar ve bu hayvanlar soyut mantıklama gerektiren işler yaparken hangi nöronların ateşlendiğini incelediler. Veit ve Nieder'in bulguları, bizimkine hiç de benzemeyen bir beyinde zekanın nasıl oluştuğunu ortaya koyan niteliktedir.

Tüm Reklamları Kapat

Zekanın EvrimiKargalar ve kargagiller ailesindeki diğer kuşlar (alakargalar ve saksağanlar gibi), memeliler haricindeki zeki hayvanlar arasında yer almaktadırlar. Ancak beyinleri bizlerinkinden oldukça farklıdır. Memelilerin mantığının temeli, beyinlerimizin en dış bölgesinde yer alan, damarca zengin olan prefrontal kortekstir (PFC). Kuşlarda ise PFC bulunmaz. Bunun yerine onlarda, nidopalyum kodolateral (NCL) denen bir bölge bulunur. Bu bölge, beyinlerinin ortasına doğrudur. Aşağıdaki fotoğrafta bu iki yapı yan yana görülmektedir.

Prefrontal Korteks (PFC) ve Nidopalyum Kodolateral (NCL)
Prefrontal Korteks (PFC) ve Nidopalyum Kodolateral (NCL)

Kuş ve insan zekalarını kıyaslamanın en ilginç yanı, bu iki canlının ortak atasının bu kadar zeki olmamasıdır. Kuşlarla son ortak atamız 300 milyon yıl kadar önce Permiyan Periyodu'nda yaşadı, dinozorlardan bile önce! Muhtemelen bir kemirgen ile bir sürüngen karışımı özelliklere sahipti ve bir rakundan daha büyük değildi.

Tüm Reklamları Kapat

Bu atanın basit beyni, üst düzey algıdan çok içgüdüler tarafından domine edilmekteydi. Buna rağmen, kafatasının içerisinde oturan beyinlerinde palyum adı verilen bir yapı bulunuyordu ve bu yapı, milyonlarca yıllık evrim süreci sonucunda memelilerde PFC'ye, kuşlarda ise NCL'ye evrimleşti. Bu durum, kuş ve memeli beyinlerini yakınsak evrim olgusuna çok güzel birer örnek yapmaktadır: iki grupta da, birbirlerinden bağımsız olarak zeka evrimeşmiştir.

Tüm farklılıklarına rağmen PFC ve NCL arasında bazı benzerlikler bulunur. Veit ve Nieder'in Nature Communications dergisinde yayımladıkları makalede, bu ili bölgenin de çalışan hafıza, ters öğrenme ve ödül tahmini yetenekleri olduğu belirtilmektedir. Bu bölgeler, aynı zamanda dopaminerjik liflerin yoğun donatısı, çok sayıda duyu girdisinin bağlanma şablonları, limbik ve motor çıktı bölgeleri bakımından ortaklıklar barındırmaktadır. Yani bu, NCL ve PFC'nin ikisinin de nöronlarla (sinir hücreleriyle) dolu olduğunu ve bunların da dopamin adı verilen çok önemli bir nörotransmitere tepki verdiklerini gösterir. Aynı zamanda bu nöronlar hafızayı, duyguları ve vücut hareketlerini kontrol eden beyin kısımlarına da bağlanmaktadır. PFC ve NCL, beynin emir bölgeleridir: bol miktarda girdi ve çıktı sayesinde bilgi sentezlerler.

Kargaların Mantıklama Yeteneğini Test EtmekNCL karga zekasının merkezi olduğuna göre, araştırmacılar bir karga, bir yapbozu çözerken bu bölgede gerçek zamanlı olarak neler olduğunu görmek istediler. Kontrollü bir ortamda büyütülmüş kargaları eğittiler ve Susam Sokağı'nda da gördüğümüz "Hangisi buna ait değil?" benzeri bir problemi çözmeyi öğrettiler. Kargaların, onlara gösterilen iki resmin farklı mı, aynı mı olduğunu anlamaları gerekiyordu.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Öncelikle araştırmacılar kargaların NCL bölgesine elektrotlar bağladılar ve nöron ateşlemelerini takip etmeye başladılar. Sonrasında ise kargalara bir fotoğraf gösterdiler. Daha sonra kargaya, ya bir ses, ya da bir görüntü verildi. Eğer ki verilen ses ise, kargadan az sonra ona gösterilecek fotoğraf çiftinden, kendisine zaten gösterilen fotoğraf ile aynı olanı seçmesi istendi. Eğer ki kargaya verilen ses verilmediyse, bunun yerine bir daire şekli gösterildiyse, kargadan istenen, ona gösterilecek olan fotoğraf çiftinde, kendisine zaten gösterilmiş olan fotoğrafın aynısı olmayan fotoğrafı seçmesiydi. Karga, zaten bunu yapabilecek şekilde eğitilmişti. Bunu daha kolay bir şekilde, şu görselle anlatabiliriz:

Deneysel prosedüre dair bir görsel
Deneysel prosedüre dair bir görsel
Nature

Yukarıdaki görselde zaman soldan sağa doğru akmaktadır. İlk başta (Go stimulus), kargaya görevin başladığını gösteren bir kare parçası gösterilmektedir. Sonrasında 500 milisaniye boyunca beklenmekte, daha sonrasında ise 500 milisaniye boyunca, "ön uyaran" adı verilen bir görüntü gösterilmektedir. Daha sonra 1000 milisaniye beklenmekte ve bu beklemeden sonra, ya bir daire gösterilmekte ya da bir ses verilmektedir. Bu, kargaya yapması gerekeni bildirir. Diyelim ki daire gösterilmiş olsun. Karga, bu uyaranı 300 milisaniye boyunca gördükten sonra, 1000 milisaniyelik bir bekleme olur. Sonrasındaysa ona iki fotoğraf gösterilir. Az önce kendisine daire gösterildiği için görevi, en başta 500 milisaniye boyunca gösterilen fotoğrafın aynısını, bu iki fotoğraftan seçmektir. Eğer ki daire gösterilmeseydi de, bir ses dinletilseydi, görevi bu iki fotoğraftan, önceden görmediğini seçmesi beklenecekti. Tercih yapması için kargaya 1200 milisaniye tanınmaktadır.

Bu test, soyut mantıklamayı ölçmektedir, çünkü fotoğraflar sürekli değişmektedir ve kargalar, "uyumlu" ve "uyumsuz" gibi soyut bir düşünceyi, çok çeşitli verilere uyarlamak durumunda kalmaktadırlar. Buna ek olarak bu test, araştırmacıların zekayı soyut mantıklama yapabilme becerisine göre tanımladıklarını da göstermektedir. Çok açık bir şekilde, zekayı tanımlanamın birçok yolu bulunabilir; ancak bu, en kolay yollardan birisidir.

Araştırmacıların bulguları oldukça ilgi çekicidir. "Soyut kural nöronları" adını verdikleri bazı nöronlar tespit etmişlerdir ve bunlar, karganın vereceği cevapları belirlemektedir. Basit olarak, bu kuşun beyni, bir kuralı (uyumlu olanı bul) bir nöron ile eşlemiştir. Diğer kuralı (uyumsuz olanı bul) ise, bir diğer nöronla eşlemiştir. Kargalar doğru fotoğrafı bulduklarında, bu uyum nöronu ateşlenmiş olmaktadır. Eğer ki karga hata yaparsa veya kafası karışırsa bu nöronlar çok zayıf bir şekilde ateşlenmektedir.

Veit ve Nieder bunun, karga beyinlerinin soyut kurallarla baş edebildiğine yönelik güçlü bir delil olduğu sonucuna vardılar. Bu da kuşların neden öğrenmede ve birçok farklı duruma esnek bir şekilde yanıt verebildiklerine açıklama getiriyor. Makalelerinde, davranışların genel kurallarla şekillendirilmesinin, sabit uyaran tepkilerine göre hayatta kalma açısından daha avantajlı olduğunu belirtmektedirler. Bu avantaj, insanların zekaları sayesinde hayatta kalabilmeleriyle edindikleri avantaj ile aynıdır. Ancak bizim zekamız, beynimizde oldukça farklı bir yapıya sahiptir.

Tüm Reklamları Kapat

Dünya Üzerindeki Yabancı ZekalarBu deney, birbirlerinden ciddi olarak farklı iki türün benzer soyut mantıklama yetenekleri olabileceğini gösteriyor. Üstelik beyinlerimiz birbirlerinden tamamen farklı olmasına rağmen. Eğer ki zekanın sadece memeli beyninde gelişebileceğini hayal edersek, bir başka yerde zeki yaşam formları bulma şansımızı da kaçırabiliriz. Karga beyni, bize gerçekten yabancı olan ve üzerinde çalışabildiğimiz ilk zeka olabilir.

Aynı zamanda karga beyni nasıl yapay zeka geliştireceğimiz konusunda da bize bilgiler verebilir. Karga ve insan beyninin ortak özelliklerine bakarak, beyin olmayan bir yapıda nasıl zeka yaratabileceğimiz konusunda çıkarımlar yapabiliriz. Daha önceden de bahsedildiği gibi, PFC ve NCL beynin diğer birçok kısmıyla da bağlantılıdır ve bunlar, dopamin nörotransmitteri ile bol miktarda çalışmaktadır. Aynı zamanda bu bölgeler, soyut kurallarla da uğraşmaktadır.

Hepsinden önemlisi, zekanın sadece tek bir tip beyinde oluşmadığını umabiliriz. Birçok farklı beyin zekaya sahip olabilir. 

Yalnız değiliz.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı UyarısıBu yazının omurgası olan io9 içeriğine sadık kalmak adına içeriğine ve detaylara pek dokunmadık; çünkü gayet detaylı ve güzel bir derleme olduğunu düşünüyoruz. Ancak iki önemli noktaya dikkat çekmek istiyoruz:

İlki, yazı içinde sözü geçen deneyin daha iyi anlaşılabilmesi adına Nature dergisinde yayınlanan araştırmayı kullanarak orjinalinde anlatılandan daha fazla açıklama ekledik. Bu sayede araştırmacıların neyi hedeflediğini daha iyi anlayabilmenizi umuyoruz.

İkincisi ise, io9'daki bu derlemenin yazarının hayvan zekası hakkındaki araştırmalardan pek de haberdar olmadığını düşünüyoruz. Sanki bilim insanları sadece insanlarda zeka varmış gibi düşünüyorlar gibi kaleme alınmış yazı; ancak çok uzun yıllardır beyni olan her hayvanın çeşitli seviyelerde zekaları ve bilinçleri olduklarını bilmektedirler. Öyle ki, alanda uzman akademisyenler ortak bir bildiri yayınlayarak diğer hayvanların insanlardan daha düşük değil, daha farklı bir zekaya sahip olduğunu ilan ettiler. Bu araştırma da zaten bunu doğrulamakta.

Buna ek olarak, hayvan davranışlarıyla ilgili bu makalemizde "zeka" dediğimiz kavramın neden tek boyutlu olmadığını detaylıca anlattık; "sadece insanlar zeki, hayvanlar aptal" gibi bir yaklaşım zaten bilimsel olarak mümkün değildir. Bunun en güzel örneklerinden birisi, çayır köpekleri isimli bir memeli hayvan türünün insandakine benzer karmaşıklıkta bir iletişim becerisine sahip olması; ancak buna karşılık herhangi bir "konuşma dili" kullanmıyor olmasıdır. Eğer insan türünün neden bu kadar zeki olduğunu merak ediyorsanız, buradaki makalemizi okumanızı tavsiye ederiz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
25
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 9
  • İnanılmaz 5
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Tebrikler! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Güldürdü 1
  • Umut Verici! 1
  • Muhteşem! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: io9 | Arşiv Bağlantısı
  • L. Veit. (2013). Abstract Rule Neurons In The Endbrain Support Intelligent Behaviour In Corvid Songbirds. Nature. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 12:27:20 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1803

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Karga Zekası, Yabancı Bir Zekayı Anlamamızda Anahtar Olabilir!. (23 Aralık 2013). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1803
Bakırcı, Ç. M. (2013, December 23). Karga Zekası, Yabancı Bir Zekayı Anlamamızda Anahtar Olabilir!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1803
Ç. M. Bakırcı. “Karga Zekası, Yabancı Bir Zekayı Anlamamızda Anahtar Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 23 Dec. 2013, https://evrimagaci.org/s/1803.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Karga Zekası, Yabancı Bir Zekayı Anlamamızda Anahtar Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 23, 2013. https://evrimagaci.org/s/1803.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close