Pelagornis sandersi: Dünyanın Uçabilen En Büyük Kuşu!

Bilim insanları dünyanın en büyük uçan kuşu olabilecek, soyu tükenmiş dev bir kuşun fosillerini keşfetti. Türün tahmini kanat açıklığı 610-732 cm arasında. Kanat kemikleri baz alınarak karşılaştırıldığında, eski rekoru elinde tutan -soyu tükenmiş- Argentavis magnificens’i geride bırakıyor ve günümüzün en büyük uçan kuşu olan Royal Albatros’un 2 katı kadar bir büyüklüğe sahip.

Proceedings of the National Academy of Sciences’ta belirtildiği gibi^[1], bulgular gösteriyor ki bu yaratık, muazzam boyutuna karşılık, havada durmasına yardımcı olan uzun ve ince kanatlarıyla son derece becerikli bir planör.

Fosillerine 1983’de Güney Carolina Charleston’da inşaat işçileri Charleston Uluslar Arası Havaalanı için kazı yaparken rastladılar. Parçalar o kadar büyüktü ki kazıcı iş makineleriyle çıkartılmaları gerekti. Durham Kuzey Carolina’dan National Evolutionary Synthesis Center yazarı Dan Ksepka şöyle söylüyor:

Yalnızca üst kanat kemiği bile benim kolumdan daha uzundu.

Charleston Müzesi koleksiyonunda bulunan son derece iyi korunmuş örnekler çok sayıda kanat-bacak kemiklerinden ve tamamı korunmuş bir kafatasından oluşuyor. Bütün boyutu ve sonradan oluşturulan gagası Kepska’ya bulduğunun pelagornithidlerin, çenelerinin üst ve alt kısmında sıralanmış kemiksi diş benzeri çıkıntıları olan soyu tükenmiş devasal deniz kuşlarının bir türü olduğunu anlamasına imkan verdi. Bu tür, fosilin çıkarılmasına önderlik eden emekli Charleston Müzesi müdürü Albert Sanders’ın onuruna “Pelagornis sandersi” olarak adlandırıldı. Tür 25 ile 28 milyon yıl önce, dinozorların ölmesinden sonra ve insanların bölgeye gelmesinden çok önce yaşadı.

Araştırmacıların P. sandersi’nin uçtuğuna şüpheleri yok. Kağıt inceliğinde içi boş kemikleri, kısa bacakları ve devasal kanatları havada kendisini oldukça rahat hissetmesini sağlıyor ama yerde biraz kullanışsız oluyor. Bazı matematiksel modeller uçan kuşlar için mümkün olan en büyük vücut ebatlarını aştığını söylese de, büyük boyutlarına rağmen nasıl havalandığı ve havada kaldığı daha tam aydınlanmış değil.

Bunu çözebilmek için Ksepka fosilin ağırlık, kanat genişliği ve kanat şekli gibi tahmin edilebilen çeşitli bilgilerini uçuş performansını tahmin edebilen bir bilgisayar programına girdi. Analizlerin gösterdiğine göre P.sandersi büyük ihtimalle durduğu yerden kendini fırlatarak ve kanat çırparak rahatlıkla havalanabilmek için fazla büyüktü. 2007’de bir bilgisayar programı çalışmasının uçuşunu tanımladığı Argentavis gibi, P. sandersi yokuş aşağı koşarak ve rüzgardan faydalanarak yerden yükseliyordu ya da bir planör gibi kuvvetli rüzgarlardan faydalanarak havada asılı kalıyordu.

Ksepka’nın simülasyonuna göre bir kere havalandığında, ince ve uzun kanatları onun etkili bir biçimde planör gibi havada asılı kalmasını sağlıyordu. P. sandersi hava akımlarını kullanarak okyanus üzerinden yükselebiliyor ve kilometrelerce kanatlarını çırpmadan süzülebiliyordu. Arada sırada suya doğru ani saldırılarla yumuşak vücutlu kalamar ve yılan balığı gibi canlılarla besleniyordu. Greenwich Connecticut’ta Bruce Müzesi’nde bilim direktörü olan Ksepka şöyle diyor

Bu beslenmenin her zaman mümkün olmadığı yerde, okyanusta, önemli.

Araştırmacılar bulguların P. sandersi’nin ait olduğu ailenin nihayetinde neden öldüklerine ve gökyüzünün devlerinin nasıl uçmayı başardığını anlamamıza ışık tutacağını ümit ediyor.