Otoyolların Doğal Türlerde Neden Olduğu Evrimsel Değişimler, Evrimin Öngörülebilir Olduğunu Doğruluyor!

Bayır kırlangıçları, her geçen yıl kısalan kanat uzunlukları sayesinde, otoyol üstgeçitlerinin yanlarına kurdukları yuvalarını tehdit eden trafikten daha atik bir şekilde kurtulabiliyor. Yani kırlangıçlar, otoyolların inşası sonrasında değişen ortam koşullarına evrim geçirerek adapte oluyorlar. Bu, 30 yıllık bir araştırmanın en net sonuçlarından biri olarak ilan edildi. Araştırmada, arabaların, kuşların kanat uzunlukları üzerine etki eden seçilim baskısı sonucunda kuş kanatlarının evrim geçirdiği tespit edildi.

Oklohoma'daki Tulsa Üniversitesi'nden ekolog Dr. Charles Brown, eşi Mary Bomberger Brown ile yürüttükleri evrim çalışmasıyla ilgili şunları söylüyor:

Kısa zaman dilimlerinde doğal seçilimin etkisini gözlemenizi sağlayabilecek ne açık örneklerden biri bu. 30 yıl boyunca yaptığımız gözlemlerde, bu kuşların arabalardan kaçabilme yeteneklerine göre seçilim baskısı altında kaldığını keşfettik.

Güneybatı Nebraska'daki bayır kırlangıçlarını (Petrochelidon pyrrhonota) 1982'den beri gözlemekteler. Her sene, bölgedeki otoyolların kenarlarına yuva yapan kuşların yuvalama dönemlerinde yuvalarına giderek binlerce kuşu detaylı bir şekilde analiz ettiler ve araştırmalarını bu veriler üzerine kurdular. Bu veriler arasında kuşların ve yumurtalarının sayımı, bireylerdeki ağlanma ve bantlanma miktarı, davranışların gözlemi gibi birçok incelemenin sonucu bulunuyor.

Ayrıca Brownlar sadece hayatta kalanları değil, otoyol üzerinde ölmüş kuşları da toplayıp, bunlar üzerinde de araştırmalar yaptılar. Aslında amaçları yoldaki ölümleri incelemek değildi; ancak topladıkları verilerin gösterdikleri, onları bu araştırmaları da yapmaya itti.

Bu fikri onlara veren asıl gerçekse şuydu: Her geçen nesilde, yoldan daha az kuş topladıklarını, dolayısıyla daha az kuşun öldüğünü fark ettiler.

Current Biology

Bunun üzerine ellerindeki verilere dönüp kontroller yapan Brown ailesi, 1984-85 yıllarında dönem başına 20 kuş ölürken, bu sayının 2013'e geldiğimizde sezon başına 5 kuşa kadar düştüğünü fark ettiler. Üstelik bu zaman diliminde, kuşların ve yuvalarının sayısı 2 katına kadar çıkmıştı. Bölge trafiğinin ise sabit kaldığının varsayılabileceğini söylüyorlar.

Yaptıkları daha derin analizler sonucunda, ölen kuşların popülasyonun tamamını temsil edecek özelliklere sahip olmadığını fark ettiler. Ölen kuşlar, ortalama olarak daha uzun kanatlara sahiptiler. Örneğin, 2012 senesinde, popülasyonun genel kanat uzunluğu ortalaması 106 milimetre iken, aynı yıl içerisinde ölen kuşların kanat uzunluğu ortalaması 112 milimetreydi. Charles Brown bununla ilgili şunları söylüyor:

Muhtemelen kısa kanatların en önemli etkisi, çok daha hızlı dönüşler yapılabilmesini sağlamalarıdır.

Gerçekten de, önceden yapılan kanat dinamiği analizleri, kısa kanatların çok daha seri dönüşler ve manevralara izin verdiğini ortaya koymuştur.

Bundan yola çıkarak kanat uzunluğundaki değişimi analiz eden araştırmacılar, çarpıcı bir gerçekle karşılaştılar: 1982'den bu yana otoyolun sebep olduğu seçilim baskısı, kuşların kanatlarını ortalama 111 milimetreden 105 milimetreye kadar düşürmüştü. Current Biology dergisinde yayınladıkları makalelerinde, büyük kanatlı kuşların trafikte çok daha kolay öldüğü, bu sebeple kanat uzunluğunun üzerinde ciddi bir seçilim baskısı olduğunu ilan ettiler.

Frostburg'da bulunan Maryland Üniversitesi Çevre Bilimleri Merkezi'nden John Hoogland, konuyla ilgili şunları söylüyor:

Buradaki veriler, evrimsel biyoloji tarafından hiçbir analize gerek duyulmaksızın da öngörülebilecek verilerdir. Dolayısıyla bu veriler, tahmin edilebilir evrimsel trendleri çok güzel bir şekilde gösteriyor. Biz insanlar, çevreye sürekli etki ettiğimiz ve bir şeyler kattığımız için, buralardaki hayvan popülasyonları üzerine de seçilim baskıları ekliyoruz. Bu çalışma, verilerin ne anlama geldiğinden emin olmadığınız veya bunların sizi doğada nasıl bulgulara götüreceğini öngöremediğiniz zamanlarda bile veri toplamanın inanılmaz büyük önemini gösteriyor.

Charles Brown, diğer tür kuşlarda da bu etkiyi görebileceklerini düşünüyor ve bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerektiğini söylüyor. Ancak yaptıkları çalışma, evrimsel değişimlerin kısa zamanda gözlenebileceğine dair de çok net bulgular sürerek literatürde yerini alıyor.