Otofajik Hücre Ölümünün, Lösemi Tedavisinde İlaç Başarısını Etkileyebildiğini Gösterdik!
Healthing
- Makaleni Açıkla
- Hücre Biyolojisi
- Onkoloji
Günümüzdeki hücre biyolojisi çalışmalarının -bilgisayar temelli analizler dışında- büyük çoğunluğu, laboratuvar koşullarında yapılmaktadır. Ben, Dokuz Eylül Üniversitesi'ndeki İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi'nde çalışan bir araştırmacıyım ve burada okuyacağınız; ben ve ekibim tarafından yapılan bir araştırmanın sonuçlarıdır. Çalışmamızda, lösemi (kan kanseri) hastalığının belli bir tipinde kullanılan ilaçlara karşı gelişen hücre ölümünün takibi, yeri ve önemini inceledik. Burada, Molecular Biology dergisinde yayınlanan çalışmamızın sonuçlarını sizlerle paylaşacağım.
Hücre ölümü, hücre biyolojisi ve moleküler biyoloji alanlarında sıklıkla çalışılan bir konudur. Hücre ölümünün dış etmenlere bağlı olarak (yanma gibi) olması ya da bazı uyaranlara yanıt oluşturarak basamaklı olarak (programlı) gerçekleşmesi mümkündür. Nekroz, apoptoz, nekroptoz, otofaji vb. isimlerle anılan ve moleküler düzeyde araştırılan birçok hücresel ölüm çeşidi vardır. Bu araştırmaların önemi, genel hücre biyolojisi bilgimizi artırmanın yanında, bugün kanser gibi hücre çoğalmasının kontrol edilemediği hastalıklarda tedavi hedefi olarak kullanılmasıdır. Tedavilerin asıl amacı aşırı ve kontrolsüz çoğalan hücreleri durdurmak ve mümkünse ortadan kaldırmak olduğundan, hücre ölümü araştırmaları tıp çalışmalarında önemlidir.
Lösemide Hücre Ölümünün Etkisi Var mı?
Bu yazıda ele alacağımız makalemiz, genellikle yetişkinlerde görülen ve diğer lösemi tiplerine göre daha yavaş ilerleyen kronik myeloid lösemi ile ilgilidir.[1], [5] Makalede yoğunlaştığımız hücre ölümü tipi otofaji (İng: "autophagy") olarak bilinen bir ölüm türüdür. Otofaji, "kendi kendini" (auto) ve "yeme" (phagy) anlamına gelen kelimelerden türetilmiştir ve gerçekten de hücrenin kendi kaynaklarını bitene kadar tüketerek öldürdüğü bir durumdur. Öte yandan bu olay, hücreye son bir hayatta kalma şansı tanır.[7]
Makalemiz için seçtiğimiz başlıkta da yer verdiğimiz "imatinib", lösemide hücreleri öldürebilen bir ilaçtır.[6] İmatinib, çoğu hastayı tedavi edebilmesine rağmen bazı hastalar bu ilaca cevap vermemekte, yani bazı hastaların kanserli hücreleri ölmemektedir. Biz bu duruma "ilaç direnci" diyoruz. Bu çalışmada, bahsi geçen ilacın, dirençli yani ölmeyen hücrelerde otofaji ölümünü nasıl etkilediği incelenmiş, ilaçların işe yaramadığı hastalardaki hücresel düzeyde bilinmeyenler anlaşılmaya çalışılmıştır.
Araştırmada laboratuvar ortamında çoğaltılabilen kanser hücreleri kullanılmıştır. Kanser hücrelerine belirli dozlarda ilaç verilmiş, daha sonra ilaç yanıtları hücre ölümüne özgü bazı moleküler belirteçlerin tespit edilmesiyle incelenmiştir.
Yukarıda görmüş olduğunuz analizler, "otofaji" olarak adlandırdığımız hücre ölümüne dair yaptığımız bir kısım deney sonuçlarının bilgisayar ortamında görselleştirilmiş halidir. K562 olarak yazılan örnekler ilaçla ölen hassas kanser hücreleri, K562-IR olarak yazılan örnekler ise ilaçla ölmeyen/dirençli kanser hücreleridir. (a), (c) ve (d) bölümündeki deney sonuçları, hücrelerden elde ettiğimiz proteinlerin hücrelerdeki farklı miktarlarını ölçmeye yarayan bir teknikle elde edilmiştir. Şekillerdeki "kDa" ifadesi, protein büyüklüğünü ifade eden "kilodalton"dur. Şekilde görülen LC3-I, LC3-II, p62, Beclin, mTOR ifadeleri, otofaji biyolojisinde rol oynayan proteinlerin isimleridir ve bizim deney gruplarımızdaki miktarları birbirleri arasında karşılaştırılmıştır. (b) bölümündeki görsel ise, hücre parlaklığını ölçen bir teknik kullanılarak elde edilmiş sayıların grafik haline getirilmiş şeklidir. Burada hassas hücrelerde ilaçla birlikte otofaji görüldüğü (soldan ikinci kolon) ancak dirençli hücrelerde bir değişim olmadığı izlenmektedir.
Araştırmamız sonucunda, ilaçla ölmeyen (dirençli) bazı lösemi hücrelerinde otofajik ölüme dair moleküler düzeyde bir uyarılma gerçekleşmediği gözlenmiştir. Hassas (ilaçla ölen) hücrelerde otofajiye bağlı ölüm gözlenirken, dirençli hücrelerde otofaji çok daha az olmaktadır. Hastalardaki bazı hücrelerin kullanılan ilaçlara kalıcı olarak duyarsızlaştığı, ilacın lösemi hücreleri için artık bir tehdit oluşturmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum, hücrelerin de tıpki doğada olduğu gibi, seçici ortama maruz kaldıklarında (buradaki seçici ortam ilacın hücreleri ölüme sürüklemesidir) daha güçlü donanıma sahip olanlarının hayatta kalmasını sağlamasından ortaya çıkmış olabilir.
Sonuç
Burada okuduğunuz makale özeti, her gün bilim insanları tarafından yayınlanan yüzlerce araştırma makalesinden yalnızca biridir. Görüldüğü gibi bir araştırmanın yayınlanması önce bir merak sorusu sorulması, daha sonra laboratuvar çalışması için gerekli malzeme ve ortamın oluşturulması, ortaya çıkan veriler güvenilir olduktan sonra başkalarının da anlayacağı şekilde görselleştirilmesi, mevcut bilgilerimize göre yorumlanması ve diğer bilim insanlarıyla paylaşılması için yazıya dökülmesi yollarından geçer.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
5
-
3
-
3
-
2
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ S. Baykal-Köse, et al. (2021). Autophagy Does Not Contribute To Tki Response In A Imatinib-Resistant Chronic Myeloid Leukemia Cell Line. Molecular Biology, sf: 573-579. doi: 10.1134/S0026893321030043. | Arşiv Bağlantısı
- G. K. Polat. Programlı Hücre Ölümü: Apoptosis (Apoptoz) Nedir? Canlılar Neden Hücrelerini Bilerek Öldürürler?. (17 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2021. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
- G. Özata. Yükselen Zümrüdüanka Yolağı: Programlı Hücre Ölümü (Apoptoz) Ile Organ Yenilenmesini (Rejenerasyon) Birbirine Bağlayan Eşsiz Yolak!. (16 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2021. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
- A. Recep. Non-Apoptotik Hücre Ölümü Mekanizmaları: Nekroz Nedir? Hücreleri Öldüren Patolojik Süreçler Nelerdir?. (26 Ağustos 2021). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2021. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
- ^ www.thd.org.tr. Türk Hematoloji Derneği. Alındığı Tarih: 29 Kasım 2021. Alındığı Yer: www.thd.org.tr | Arşiv Bağlantısı
- ^ Wikipedia. Imatinib. (27 Ekim 2021). Alındığı Tarih: 29 Kasım 2021. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- ^ D. Glick, et al. (2010). Autophagy: Cellular And Molecular Mechanisms. The Journal of pathology, sf: 3. doi: 10.1002/path.2697. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 20/05/2025 14:11:09 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11197
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
