Örümcekler Ağlarını Nasıl Yapar?
Meltem Çetin Sever
- Özgün
- Entomoloji
Örümcekler; kimilerimizin korkulu rüyası, kimilerimizin ise 8 bacaklı küçük dostlarıdır. Korksak da korkmasak da örümcekleri ve yaptıkları ağları büyük bir merakla gözlemleriz ve arkasında yatan bilimsel olguyu öğrenmek isteriz. Öncelikle örümcekleri böcek olarak sınıflandırmaktan vazgeçmek gerekir. Örümcekler ve böcekler eklem bacaklılardır fakat farklı alt sınıflarda yer alırlar. Ayrıca böcekler 6 bacaklı, örümcekler 8 bacaklıdır.
Örümcek ağları bilim insanlarının da uzun süre merak konusu olmuştur. Danimarkalı bilim insanları 10 Şubat 2014’te Nature dergisinde online olarak yayınladıkları makalelerinde örümcek ağında kullanılan ipeğin kimyasını açıkladılar. Makalenin yazarlarından biri olan ve Danimarka'nın Aarhus Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümünden Prof. Daniel Otzen şöyle diyor:
‘’Örümcek, vücudunda depoladığı yoğun kıvamlı bir sıvı sayesinde çelikten bile daha güçlü bir ürün elde ediyor. Bu durum, oldukça şaşırtıcı ve doğanın ne kadar büyüleyici olduğunu kanıtlıyor.’’
Örümcek Ağının Kimyası
Örümceklerin ürettiği sıvı esasen proteinlerden oluşan jel benzeri ipeksi bir sıvıdır ve örümceğin karın bölgesinde bulunan ‘ipek bezi’ olarak adlandırılan bölgede depolanır. Örümcekler ağ yapmak istediklerinde bu sıvıyı karınlarının altındaki küçük deliklerden çıkarırlar ve bu sıvıyı bacaklarının yardımıyla ip haline getirirler.
Daha önce yapılan bir araştırmaya göre, örümceklerin ördüğü ipek ağının kendi içlerinde ürettikleri sıvı ipekten daha asidik olduğu açıklanmıştı. İpek ağının daha asidik olması daha çok proton içerdiği anlamına geliyor. Otzen’e göre bu protonlar, proteinlerin birbirine yapışmasını sağladığından sıvı ipeğin ipek liflerine dönüştürülmesi süreci için gereklidir. Bu olay sıvı ipeğin örümcek ağına dönüşmesini sağlar. Otzen, yeni bulgularla birlikte bilim insanlarının bu materyali sentetik olarak üretmeye yaklaştığına inanıyor ve şöyle diyor:
Örümceklerin ipek liflerini nasıl ürettikleri hakkında ne kadar çok şey öğrenirsek onları pratik olarak taklit edebiliriz. Bu çalışma ile süreci anlamada büyük yol kat ettik.
Örümcek Ağı Çeşitleri
Dairesel Sarmallı Ağ
Örümcekler ağlarını yapmaya arka bacaklarıyla karınlarına bastırarak ipeksi sıvının akmasını sağlayarak başlarlar. Akan sıvı herhangi bir yere yapıştıktan sonra ağlarını örmeye başlarlar. Çoğumuzun aşina olduğu örümcek ağı modeli aşağıdaki gibi dairesel sarmallı olandır (orb web). Örümcekler bu ağı yaparken ilk önce ağlarının dış çevresini hazırlayıp sonra dıştan içe doğru uzanan iplikleri örerler. Daha sonra orta bölümden başlayıp dairesel sarmallar oluşturarak örmeye devam ederler. Bu ağ ile örümcekler bir günde onlarca böcek yakalayabilirler.
Karmaşık Ağ
Bazı örümcekler aşağıdaki şekildeki gibi karmaşık ağlar örerler (tangle web). Gördüğünüz gibi ağ karmaşıktır ve belirli bir şekli yoktur. Bu ağı yapan örümceklerin amacı böcekleri ağın ortasına düşürüp dolamaktır.
Yün Ağı
Başka bir ağ modeli ise aşağıdaki gibi yüne benzeyen bir ağ modelidir (woolly web). Yünlü ağlar, şekil açısından değil de içeriği açısından özeldir. Bu ağları oluşturan yapışkan ipek, elektrostatik olarak yüklü ipek nanofiberlerden oluşur.
Tabakalı Ağ
Bir diğer ağ modeli ise aşağıdaki gibi tabakalı ağlardan oluşur (sheet web). Bu ağlar ölümcül bir hamak gibi davranır; bir böcek bu ipliklerden birine girdiğinde, örümcek pusuya yattığı yerden çıkar ve avını yakalar. Bu ağ normalde kalıcıdır ve düzenli olarak onarılır.
Huni Ağı
Son olarak huniye benzeyen bir ağ modelidir (funnel web). Örümcekler huni ağlarını pek çok amaç için kullanır; avından saklanmak için, yumurtalarını saklamak için veya çiftleşme zamanını beklemek için.
Bir tabaka huninin dışına kadar uzanır ve örümcek avını yakalamak için yaylı ağın titreşmesini bekler ve sonrası malum...
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
24
-
15
-
9
-
7
-
6
-
4
-
3
-
3
-
2
-
2
-
1
-
1
- N. Kronqvist, et al. (2020). Sequential Ph-Driven Dimerization And Stabilization Of The N-Terminal Domain Enables Rapid Spider Silk Formation. Nature, sf: 3254 (2014). | Arşiv Bağlantısı
- A. Hawkes. Here We Go A-Spidering. (29 Eylül 2015). Alındığı Tarih: 5 Mart 2020. Alındığı Yer: BayNature | Arşiv Bağlantısı
- A. Abildlund. How Spiders Weave Their Webs. (26 Şubat 2014). Alındığı Tarih: 5 Mart 2020. Alındığı Yer: Science Nordic | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/12/2024 10:09:51 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5301
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
