Tırtıl Konvoyu: Birbirlerinin Peşisıra Yürüyen Tırtıllar!

Bu fotoğrafta gördüğünüz, Uludağ Üniversitesi'nden okurumuz Ali İkbal Tutar tarafından çekilmiş ve tarafımıza iletilmiş bir tırtıl konvoyudur.

Fotoğraftaki hayvanlar, Thaumetopoea pityocampa olarak bilinen ve bir çeşit güve olan çam kese böceğinin tırtıllardır. Bu tırtıllar Orta Asya, Kuzey Afrika ve Türkiye de dahil olmak üzere Güneydoğu Avrupa'da yaygın olarak bulunurlar. Vücutlarındaki uzantılar insan da dahil olmak üzere özellikle memeli hayvanlarda dokunulduğunda kaşıntı ve kızarmaya neden olan bir tepkimeye neden olurlar; dolayısıyla bu canlıları görürseniz, dokunmamalısınız.

Peki ya bu konvoy da neyin nesi? Aslında bu konvoy, karıncaların yemek ararken birbirini takip etmesinden çok da farklı bir durum değildir; ancak tırtıllarda alışagelmediğimiz için ve aynı zamanda karıncalarınkine göre konvoy çok daha "sıkı bir formasyon içerisinde" hareket ettiği için ilk bakışta tuhaf gelebilir.

Bu konvoy, en öndeki tırtılın karnından salgıladığı feromonları yere sürtünerek bırakması sonucunda kurulmaya başlar. Arkadan gelen tırtıllar, feromonu tespit ettikleri zaman takip etmeye ve kendileri de feromon bırakmaya başlarlar. Bir feromon izi ne kadar güçlüyse, o kadar fazla sayıda tırtıl konvoya katılacaktır.

Bu konvoy davranışının en temel amacı, bir besin bölgesi veya yaşam alanı tespit edildiğinde sürünün o yöne doğru yönlendirilebilmesidir. Bu şekilde birbiriyle dayanışma içerisinde yaşayan tırtıllar, zor bulunan besin kaynaklarını çok daha dengeli ve eşit bir şekilde kullanabilirler ve hayatta kalma şanslarını arttırırlar. Ayrıca beslenme tamamlandıktan sonra yuvalarına dönerken de bu iz sayesinde kaybolmazlar.

Normalde bu davranış ağaç tepelerinde hareket etmek için kullanılsa da, yere düşen tırtıllar veya şehirleşme nedeniyle ağaçların azaldığı bölgelerde yaşayan tırtıllar da yer üzerinde bu davranışı sergileyebilmektedir. Ağaçlar üzerinde konvoy genellikle çok daha kısadır ve az sayıda tırtıldan oluşur; sadece yerdeki tırtıllar fotoğraftaki gibi aşırı uzun konvoylar oluştururlar. Ayrıca bu tırtıllar, eski izler ile yeni izleri birbirinden ayırt edebilirler; böylece yanlış izlerin peşine düşmezler. Dahası, tırtılların karınlarındaki uzantılardan yaydıkları uyaranlar sayesinde sadece feromon izi değil, feromon izinin hatalı olabileceği durumlarda en öndeki tırtılın arkadakilere komut vermesi de mümkün olabilmektedir.

En büyüleyici ve uzun konvoylar ise, yetişkinliğe erişmeye hazır tırtılların yuva belledikleri ağacı terk etme dönemlerinde gözlenir. Bugüne kadar 300'ü aşkın tırtılın tek bir konvoya dahil olduğu vakalar bile gözlenmiştir. Bu yüzlerce tırtıldan oluşan konvoylar, kilometrelerce yol kat ederek yumuşak topraklara ulaşırlar ve buraya kendilerini gömerek kakunalar oluştururlar. Böylece güve oluşturma süreci olan metamorfoz yaşanır.