Domuzların uzun ve çoğunlukla az anlaşılabilen bir hikayeleri vardır. Oldukça iyi bir protein kaynağı olarak domuz, dünyanın bir çok bölgesinde binlerce yıldır insanlar için çok yararlı bir hayvan olmuştur. Orta Doğu’daki tüketimi ise çok karmaşık bir hikayedir. Yeni bir araştırma, bu karmaşık tarihi keşfetmeyi amaçlıyor.
Kelsey Arkeoloji Müzesi’nden ve Michigan Üniversitesi’nden Richard W. Redding, arkeolojik hayvan kemikleri konusunda uzmandır. Daha önce, insanların kültürel evrimi sürecinde yaşamlarını sürdürme alışkanlıkları üzerine, özel olarak da avcı-toplayıcı yaşam anlayışından daha durağan besin üretime dayalı yaşama toplumların nasıl geçiş yaptığı üzerine çalışmıştır.
Journal of Archaeological Research (Arkeolojik Araştırmalar Dergisi) isimli akademik dergide yayınlanan yeni çalışması ise, domuzların Orta Doğu’daki insanların hayatlarından neden çıktığını anlamayı amaçlamaktadır. Redding’in araştırması domuz tüketiminin yasaklanması şeklinde kendini gösteren kültürel uygulamaların arkasındaki tarihsel nedenleri anlayabilmemiz için oldukça önem taşımakta.
Yabani domuzlar, Orta Doğu’ya özgü hayvanlardı ve bölgenin tamamında görülüyorlardı. Redding yayınında “Arkeolojik faunal (hayvanlara dair) verilerden yola çıkarak, yaban domuzlarının Mısır’ın Erken Neolitik Dönemi’nde El Feyyum kentinde ve Nil Deltası’nda bulunduğunu biliyoruz.” yazmıştır. Bu yaban domuzları yayılmış ve evcilleştirme de bunu takip etmiştir. Orta Doğu’daki ilk hayvan evcilleştirme girişimleri, günümüzden 13000 (MÖ 11000) yıl öncesi dönemlerde görülmeye başlandı.
Daha önceki araştırmalar, evcil domuzların Bereketli Hilal bölgesinde MÖ 5000-2000 yılları arasında oldukça yaygın olduğunu göstermiştir. Domuzlar iş hayvanı olarak kullanılamazlar, ayrıca yün veya yumurta gibi ikincil kaynaklara da sahip değillerdir. Domuzların MÖ 1000’li yıllara kadar bu bölgede yeniyor olduğu kesin. Bunun neden değiştiği ise bilim insanları için çözülemeyen bir bulmaca olmuştur.
Orta Doğu’da domuzların tüketiminin devam etmemesiyle ilgili nedenlerden biri suya olan ihtiyaçlarıdır. Domuzlar, ter bezleriyle kendilerini soğutamamaktadırlar, bu yüzden önemli derecede su içmeye ihtiyaçları vardır, sığır ve keçilerden çok daha fazla miktarda.
Bu sürekli su ihtiyaçları üzerine Redding, “Domuzların kurak ve yarı kurak bölgelere taşınmasını çok zor hale getirmektedir, su kaynağından su kaynağına taşınmak zorundalardır ve de bu sadece daha soğuk havalarda mümkün.” diyor. Bu çok büyük bir problem olarak görülmüyordu, nedeni ise domuzların kar amaçlı ticaretten çok hayatlarını geçindirmek için kullanıyor olmalarıydı.
Redding, domuzların diğer bir evcil hayvanla yer değiştirilmiş olabileceğini öneriyor: Tavuklar.
Tavuklar, domuzların tüketimini önemli ölçüde zora sokabilecek şekilde, besin ve bakım ihtiyacı konusunda çekişme içine girmişlerdir. Bu durumda, insanlar, domuzlar ve tavuklar arasında seçim yapmak zorunda kaldılar.
Tavuklar, domuzlara göre bir kaç avantaja sahiplerdir. İlki, daha etkili bir protein kaynağıdır, tavuklar bir kilogram et için 3500 litre suya ihtiyaç duyarken, domuzlar ise 6000 litre suya ihtiyaç duyar. İkincisi, tavuklar yumurta üretirler, bu da domuzun sağlayamayacağı çok önemli bir ikincil kaynaktır. Üçüncü olarak, tavuklar, daha küçüktür ve 24 saat içinde tüketilebilirler, bu da sıcak havalarda büyük miktarda eti saklama ve koruma gereksinimini ortadan kaldırır. Son olarak, tavuklar göçebeler tarafından da kullanılabilir. Domuzlar da tavuklar da, sığırlar gibi sürü halinde hareket etmeseler de, tavuklar taşınabilecek kadar küçüklerdir.
Redding, “Bu durumlar altında, tavuk birincil protein kaynağı haline gelmiştir.” diyor.
Tavuklar, Orta Doğu topluluklarına daha etkili bir protein kaynağı oldu. Domuzlar ise bu yaşam sisteminde ihtiyaç fazlası haline geldiler, ancak tam olarak kullanılmaktan vazgeçilmediler. Redding, “Evet, din temelli yasaklamalara karşı, domuzlar hiç bir zaman Orta Doğu’da tam anlamıyla yok olmamıştır.” diyor.
