NASA'da Siyah Olmak: Katherine Johnson ve Uzay Programının Perde Arkasındaki Kahramanlar!

Katherine Johnson ya da evlenmeden önceki soyadı ile Katherine Goble, 1918 yılında Amerika'nın Batı Virginia eyaletine bağlı White Sulphur Springs şehrinde doğmuştur. 4 kardeşin en küçüğü olan Katherine'nin babası bir çiftçi ve keresteci idi. Annesi ise eski bir öğretmendi.

Katherine, matematiğe olan yeteneğini henüz çok küçük yaşlardayken göstermeye başlamıştı. Yaşadığı Greenbrier ilçesinde Afrikalı-Amerikan öğrencilerle beyaz öğrencilerin 8. sınıftan önce karma eğitim almasına izin verilmediği için, Katherine'nin ebeveynleri çocuklarını Batı Virginia'daki enstitüye kaydettirmeye karar verdi. Katherine bu enstitüye kabul edildiğinde henüz 10 yaşındaydı. Bu enstitü Batı Virginia Devlet Yüksekokulu'nun kampüsü içerisinde bulunuyordu.

Scoopnest

Katherine 14 yaşında enstitüden mezun oldu ve aynı yıl Batı Virginia Devlet Yüksekokulu'na (şimdiki adıyla Batı Virginia Devlet Üniversitesi) girdi. Matematiğe olan ilgisi ve bilgisi ile kendi okulunda sunulan bütün matematik kurslarına katıldı. 1937 yılında en yüksek onur derecesi ile matematik ve Fransızca alanlarından mezun oldu. 19 yaşında Virginia'da siyah öğrencilere eğitim veren bir devlet okulunda öğretmenlik yapmaya başladı.

1939 yılında James Goble ile evlenen Katherine, öğretmenlik görevini bıraktı ve Batı Virginia Üniversitesi'nde lisansüstü matematik programına kaydoldu. Katherine aynı zamanda Batı Virginia'da yüksek lisansa katılan ilk Afrikalı-Amerikan öğrenci oldu. Ancak 1 yıl sonra hamile olduğundan ve ailesine odaklanmak istediğinden yüksek lisans öğrenimini bırakmıştır.

Afrikalı-Amerikan Bir Kadının NASA Yolculuğu

1953 yılında Katherine NACA (şimdiki adıyla NASA) tarafından, Afrikalı-Amerikan bir grup kadının Uzay programı mühendisleri için hesaplama yaptığı Batı Bölgesi Programlama Ünitesi'ne dahil edildi ve uzun yıllar devam edecek NACA serüvenine başlamış oldu.

Programlama Üniteleri'nde "makina bilgisayarlar" henüz yaygın olarak kullanılmadığı için siyahi insanlar ''canlı bilgisayarlar'' olarak kullanılıyordu. Evet, "bilgisayar" sözcüğü bir makinaya ithafen kullanılmadan önce, "işlem yapan insan" anlamında kullanılıyordu ve bu işi yapanlar da genellikle kadınlardı. Ancak sonradan makinalar insanların yerini aldığında, birçokları işsiz kalmış olsa da, bir kısmı bu teknolojiye ayak uydurarak başarılı birer yazılımcı ve bilgisayar programcısı haline geldiler. Bilgisayarların insanlardan makinalara dönüşümüyle ilgili olarak, hem de yine azınlık olan bir dehanın nasıl katledildiği ile harmanlanmış bir şekilde, buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

NASA

Tıpkı Johnson gibi, Easley de bu "bilgisayarlardan" birisiydi. Easley, yaptığı işlemler ve Fortran kullanarak yazdığı programlar sayesinde Centaur gibi roketlerin enerji çevirim sistemlerini ve alternatif güç teknolojilerini geliştirdi. Easley, 34 yıl boyunca NASA'da insanlığa hizmet ettikten sonra, 1989 yılında emekli oldu ve 25 Haziran 2011'de hayata gözlerini yumdu.

O dönemlerde siyahi insanlara düşük statülü işlerin verilmesi ve ikinci sınıf insan gibi davranılması çok yaygındı. NACA da siyah insanları sadece kendi mühendislerine gereken hesaplamaları yapmaları için bünyesinde barındırıyordu. Buna rağmen görevleri çok büyüktü; çünkü işlemlerde hata yapmak veya hatalı bir sonuca ulaşmak ölümcül sonuçları doğurabilirdi!

Allen-riley

Bu ünitede yapılan hesaplamaların uzay programlarının başarılı olmasında büyük önem arz etmesine karşın, siyah insanlara üst düzey ayrımcılıklar uygulanıyordu. Öyle ki siyah insanlara ''colored'' ("renkliler") deniyordu ve ayrı tuvaletler ile ayrı kahve makinelerine sahiptiler.

NACA'daki bu ayrım 1958 yılında kurumun isminin NASA olarak değiştirilmesi ile gelen bir dizi değişime paralel olarak değiştirildi ve ırk ayrımı yasaklandı. 1957 yılında Sovyetler Birliği'nin Sputnik uydusunu uzaya göndermesi ile tarih ve Katherine'nin hayatı değişmiş oldu.

1958 yılının sonlarına doğru başarılı hesaplamaları ve üst düzey sorunlarda geliştirdiği çözümler ile üstlerinin dikkatini çeken Katherine, Langley's Uçuş Araştırmaları Departmanı'na bağlı Uzay Görevleri Grubu'nda uzay mühendisleri ile çalışmaya başlayan ilk kadın ve ilk siyah oldu. Çalışmalarına bu departmanda başarı ile devam eden Katherine, 1961 yılında Freedom 7 adlı uzay aracının rotasını hesaplayarak, Alan B. Shepard'ın uzaya çıkan ilk Amerikalı olmasını sağladı. 1962 yılında ise Friendship 7 uzay aracının hesaplamalarını yaparak John Glenn'in, ''Dünya'nın yörüngesindeki ilk Amerikalı astronot'' ünvanını kazanmasında büyük pay sahibi oldu.

NASA

İçinde Apollo 11 ve Apollo 13 gibi çok önemli görevlerin de bulunduğu yaklaşık 100 görevde rol alan Katherine Johnson, 1986'da NASA'dan emekli olmuştur. 2015 yılında Başkanlık Özgürlük Madalyası ile onurlandırılmıştır.

Genel olarak ABD'nin ayrımcılık dönemlerinde (siyah ve beyazların tuvaletlerinin, iş yerlerinin, okullarının, otobüste oturacakları yerlerin, vs. ayrı olduğu dönemler) NASA'da işlerin nasıl yürüdüğüyle ilgili olarak, Katherine Johnson ve diğer 2 bilim kadınının NASA serüvenini anlatan 2016 yapımı ''Hidden Figures'' isimli bir sinema filmi de çekilmiştir.

Pinterest

Ufak bir not: Film dilimize "Gizli Sayılar" olarak çevrilmiştir. Bu, hoş bir kelime oyunudur: "Figure" sözcüğü hem "sayı" hem de "karakter, figür, kişi" anlamına gelmektedir. Bu kişilerin hem kendileri, hem de uğraştıkları sayılar hep arka planda ve gizli kaldığı için, filmin bu isimlendirmesi oldukça uygundur. Katkıları hep ikinci planda kalan ve işlerinden pek haberdar olmadığımız bu önemli bilim insanlarına ve emekçilere yönelik bu harika filmi mutlaka izlemenizi tavsiye ederiz.

23 Eylül 2017 tarihinde NASA, Langley's Araştırma Merkezi'nde Katherine Johnson adına bir bilgisayarlı araştırma merkezi kurdu. Aynı tarihte Katherine Johnson ile bir röportaj yapılmıştır. O zamanlar 99 yaşında olan Katherine Johnson'un altyazılı röportaj videosuna aşağıdan ulaşabilirsiniz.

Katherine Johnson, 24 Şubat 2020 tarihinde, 101 yaşında Virginia'nın Hamton kentinde hayata gözlerini yummuştur.