Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Meme Ucu Nedir? Erkeklerin Neden Meme Ucu Var?

Erkek Memesi Süt Üretebilir mi?

Meme Ucu Nedir? Erkeklerin Neden Meme Ucu Var?
19 dakika
350,155
Evrim Ağacı Akademi: Cinsiyetler, Üreme ve Cinsellik Yazı Dizisi

Bu yazı, Cinsiyetler, Üreme ve Cinsellik yazı dizisinin 9. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Cinsiyetlerin Evrimi: Cinsiyetler Neden, Ne Zaman, Nasıl Evrimleşti?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al

Meme ucu (İng: "nipple"), memenin yüzeyinde dışarı doğru çıkıntı yapan ve süt kanalları aracılığıyla bir dişinin sütünü dışarı salgılamasını sağlayan doku bölgesidir.[1] "Göğüs" ile "meme" aynı şey değildir ve biri diğerinin "kibar formu" da değildir; göğüs ile memeyi eş anlamlı kullanmak, anatomik/bilimsel olarak tamamen hatalıdır. Her bir meme ucu (aynı zamanda "meme papillası" veya "emzik" olarak da adlandırılır), uç çevresinde silindirik olarak düzenlenmiş 15-20 adet süt kanalının çıkışlarını içeren, küçük bir deri çıkıntısıdır.

Süt, meme ucundan pasif bir şekilde çıkabileceği gibi, düz kas kasılmaları yoluyla aktif bir şekilde de atılabilir. Meme ucunun etrafında, meme ucuyla büyük oranda aynı renkte olan ama vücudun geri kalanından koyu olan dairesel bir bölge bulunur; bu bölgeye areola adı verilir.

Tüm Reklamları Kapat

Meme Ucu Fonksiyonu

Meme uçlarının fizyolojik amacı, emzirme döneminde kadın meme bezlerinde üretilen sütü bebeğe iletmektir. Emzirme sırasında, bebeğin dudakları ve emme davranışı tarafından meme başı uyarılır ve buradaki sinirler hipotalamusu uyararak oksitosin salgılanmasını sağlar. Oksitosin, hamilelik sırasında artan ve süt atma refleksinin üretilmesine yardımcı olmak amacıyla meme dokusuna etki eden bir hormondur. Bebeğin meme ucunun uyarması sonucu artan oksitosin, doğumdan sonra bile ana rahminin kasılmasına neden olur. Annenin meme uçlarının uyarılmasıyla oluşan güçlü uterus kasılmaları, uterusun atardamarları sıkıştırmasına yardımcı olur ve bu kasılmalar, doğum sonrası annelerin deneyimlediği kanamayı önlemek için gereklidir.[2]

Bebek, meme ucununu emdiğinde veya uyardığında oksitosin seviyeleri yükselir ve memedeki küçük kaslar kasılarak sütü süt kanallarında hareket ettirir. Bebeğin meme ucunu uyarmasının sonucu, anne sütünün kanallar aracılığıyla meme ucuna taşınmasına yardımcı olur. Sütün bu kasılmasına "süt fışkırtma refleksi" (İng: "let-down reflex") denir. Kavrama, bebeğin süt alabilmek için meme ucuna doğru bir şekilde bağlanmasını ifade eder. İyi bir kavrama için, areolanın alt kısmının (meme ucunun etrafındaki renkli alanın) bebeğin ağzında olması ve meme ucunun bebeğin ağzının içine çekilebilmesi gerekir. Zayıf bir kavrama, süt fışkırtma refleksini oluşturmak için yeterli meme stimülasyonunu sağlayamaz. Bebeğin ağzı sadece meme ucunun en uç kısımlarını kavrıyorsa, meme ucu yeterince uyarılamaz. Bu zayıf bağlanma, meme uçlarının ağrımasına ve çatlamasına ve annenin emzirmeye devam etme isteksizliğine neden olabilir. Doğumdan sonra, meme ucunun bebek tarafından sürekli ve artan şekilde uyarılmasına bağlı olarak annenin süt üretimi artar. Bebeğin meme emme süresi artırırsa, meme bezleri de süt üretimini artırarak bu uyarıya yanıt verir.

Tüm Reklamları Kapat

Meme Ucu Anatomisi

Keseliler ve plasentalı memelilerin vücudunda, 2 çiftten 19 çifte kadar değişebilen sayılarda, genellikle vücudun iki yanına eşit olarak dağılmış biçimde meme ucu bulunur.[3]

Süt Hattı: İnsanlarda İkiden Fazla Meme Ucu Oluşumu

Bir hayvanda meme uçlarının geliştiği hatta "süt hattı" (İng: "milk line" veya "milk streak") denen bir doku yolağı bulunur. Bu doku, vücudun ön (göğüs) tarafında bulunur ve kollardan başlayıp bacaklara kadar uzanır. Örneğin bir köpekte süt hattı bu şekilde gözükmektedir:

Bir köpekte süt hattı
Bir köpekte süt hattı
Wamiz

İnsanlarda sadece 2 tane meme ucu olduğu için bir süt hattı olmadığını sanabilirsiniz; fakat bu doğru değildir. Evrimsel tarihi boyunca ikiden fazla meme ucuna sahip atalardan evrimleşmiş primatlardan gelen insanların da vücudunda uzun bir süt hattı bulunmaktadır:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Süt Hattı
Süt Hattı

Bu meme hattı, memeleri ve süt bezlerini üretir; ancak insanlarda bu sadece "normal" kabul edilen meme bölgesinde olmalıdır. Fakat kadınların %0.4 ila %6'sı arasında "normal" olan iki memeye ek, aksesuar (fazlalık) memeler üretilir. Bu durumun görüldüğü kadınların 3'te 2'si herhangi bir semptom göstermez ve sadece "kilo aldığını" düşünür. Ancak hastaların 3'te 1'inde, özellikle de adet ve süt üretim (laktasyon) dönemlerinde sorunlar yaşanabilir; ayrıca kozmetik endişeler de sorun yaratabilir.

Süt hattı boyunca beliren ek bir meme ucu...
Süt hattı boyunca beliren ek bir meme ucu...
ISPUB

Akademik çalışmalar, ek meme oluşumlarının %67 civarının süt hattının göğüs (torakik) veya karın (abdominal) tarafında kalan bölgelerinde oluştuğunu göstermektedir. Bunların da büyük bir kısmı vücudun sol tarafında ve meme-altı bölgesinde gelişmektedir. Geri kalan kısmın %20'si, yukarıda gösterildiği gibi koltuk-altı (axilla) bölgesinde oluşmaktadır. Geri kalan %13'lük kısım ise yukarıdaki görsellerde verdiğimiz süt hattının herhangi bir noktasında oluşabilmektedir. Eğer bir ek meme, süt hattı boyunca oluşmuyorsa, bunlar meme taslağının (İng: "breast primordium") göç sırasında hapsolmasının ürünüdür.

Bir erkekte üçüncü meme ucu
Bir erkekte üçüncü meme ucu
Wikimedia

Diğer canlılarda (örneğin kedi ve köpeklerde) bu hat boyunca birçok çift meme üretilir. İnsanlarda bunun 2 tane olması, evrimsel süreçteki seçilim baskısıyla ilgilidir. Bu meme sayısı, muhtemelen Cinsel Seçilim'in bir ürünüdür ve bir batında üretilen yavruların sayısından etkilenmektedir (çünkü çok yavru üreten türlerde beslenmesi gereken çok ağız var demektir; bu da daha fazla memeye ihtiyacı doğurur). 

Erkekte Üçüncü Memeler
Erkekte Üçüncü Memeler

İnsan Harici Hayvanlarda Meme Sayısı ve Konumları

Bazı türlerdeki meme sayısını ve gövdedeki konumlanışını şöyle dizileyebiliriz:

  • Keçi, koyun, at ve gine domuzlarında göğüste (torakik bölgede) 0, karında (abdominal bölgede) 0, kasıklarda (inguinal bölgede) 2 olmak üzere toplamda 2 meme bulunur.
  • Büyük baş hayvanlarda göğüste (torakik bölgede) 0, karında (abdominal bölgede) 0, kasıklarda (inguinal bölgede) 4 olmak üzere toplamda 4 meme bulunur.
  • Kedilerde göğüste (torakik bölgede) 2, karında (abdominal bölgede) 2, kasıklarda (inguinal bölgede) 4 olmak üzere toplamda 8 meme bulunur.
  • Köpeklerde göğüste (torakik bölgede) 4, karında (abdominal bölgede) 2, kasıklarda (inguinal bölgede) 2-4 olmak üzere toplamda 8-10 meme bulunur.
  • Farelerde göğüste (torakik bölgede) 6, karında (abdominal bölgede) 0, kasıklarda (inguinal bölgede) 4 olmak üzere toplamda 10 meme bulunur.
  • Sıçanlarda göğüste (torakik bölgede) 6, karında (abdominal bölgede) 2, kasıklarda (inguinal bölgede) 4 olmak üzere toplamda 12 meme bulunur.
  • Domuzlarda göğüste (torakik bölgede) 6, karında (abdominal bölgede) 6, kasıklarda (inguinal bölgede) 6 olmak üzere toplamda 18 meme bulunur.
  • Fillerde göğüste (torakik bölgede) 2, karında (abdominal bölgede) 0, kasıklarda (inguinal bölgede) 0 olmak üzere toplamda 2 meme bulunur.

İnsanlarda süt hattı gebeliğin 7. haftasında oluşmaya başlar ve 8 ila 9. haftada, göğüs üzerindeki "normal" bölgede meme ucu üretilir. Daha sonradan meme hattı duraklar ve körelir. Fakat kimi insanda bu körelme düzgün gerçekleşemez ve uzak kuzenlerimizde olduğu gibi fazladan meme uçları üretilebilir. En eski memeli atalarımızda meme sayısı daha çok olduğu için, bu atasal bir karakterin ortaya çıkması olarak düşünülebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Az önce de söz ettiğimiz gibi, insanlarda ek meme uçları neredeyse her zaman süt hattı üzerinde oluşur; fakat bu vakaların büyük çoğunluğunda üretilen ek meme uçları işlevsizdir. Birçok kişi bu ek meme uçlarının "ben" olduğunu sanar ve ömrü boyunca fark etmeden yaşar.

Erkek Meme Ucu vs. Kadın Meme Ucu

Neredeyse bütün memeli hayvanlarda hem erkekte hem de dişilerde meme ucu bulunur. İnsanlarda her iki cinsiyette de meme ucu cinsel uyarılmayı sağlamakta kullanılabilmektedir; ancak insan toplumlarında genelde sadece dişi meme ucu cinsel objeye dönüştürülmüştür. Örneğin internet üzerindeki birçok sitede çıplak erkek memesi yasak değilken, çıplak kadın memesi yasaktır. Bilimsel bir amaca hizmet eden Evrim Ağacı'nda böyle bir yasak söz konusu değildir; ancak bu cinsel nesneleştirmenin dayanaksızlığını göstermek adına, okurlarımızı aşağıdaki meme uçlarından hangilerinin erkek hangilerinin kadınlara ait olduğunu tahmin etmeye davet etmekteyiz:

Rastgele dağıtılmış erkek ve kadın meme uçları. Hangilerinin bir erkeğe, hangilerinin bir kadına ait olduğunu tespit edebilir misiniz?
Rastgele dağıtılmış erkek ve kadın meme uçları. Hangilerinin bir erkeğe, hangilerinin bir kadına ait olduğunu tespit edebilir misiniz?
Instagram

Bu yazımızda, insanlar da dahil birçok memeli hayvanın erkeklerinde neden meme uçları olduğuna ve bu meme uçlarından süt salgısı yapılıp yapılamayacağına bir bakış atacağız.

Erkeklerin Neden Meme Ucu Bulunur?

Her ne kadar birçok memeli türünün erkeklerinde meme uçları bulunsa da neredeyse hiçbir türde erkekler yavrunun beslenmesine katkı sağlamazlar. Bu durumda neden meme uçları bulunduğu sorusu evrimsel bir gizem gibi görünebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak sorunun cevabı oldukça basittir: Biyolojik olarak erkek bedeninin özelleşmesini sağlayan Y kromozomunun üzerindeki 45 gen arasında en önemlisi, SRY (veya açık haliyle Sex Determining Region Y) isimli bir gendir.[4], [5], [6] Bu gen, keseli ve plasentalı memeli hayvanların tamamında bulunur.[7] Bu genin ürettiği proteine Testis Belirleyici Faktör adı verilir ve bu protein, kanguru gibi keseli memelilerde veya insan gibi plasentalı memeli hayvanlarda testis üretimini sağlar.

Testis Belirleyici Faktör ile tetiklenen testisler hem sperm üretmeye başlar hem de salgıladıkları testosteron aracılığıyla sperm kanalının ve penisin oluşmasını ve hatta beynin dokusunun değişmesini sağlar. Bunun sonucunda erkek beyni, erkeklerde de bulunsa bile kadınlarda çok daha aktif olan progesterona ve östrojene, özellikle de östradiol hormonlarına duyarsızlaşır. Yani tek bir genin faaliyeti, bireyin fizyolojisini ve anatomisini adeta baştan yaratır.

İşte Y kromozomu ile başlayan farklılaşma süreci, erkeklerin neden meme ucu olduğuyla ilgili ilginç evrimsel soruya da cevap vermektedir: Yukarıda anlattığımız erkek özelliklerinin farklılaşma sürecinin başlaması, sperm ve yumurtanın birleşmesinden sonraki 6 ila 8. haftayı bulur. Yani ana rahminde embriyonun cinsiyeti belirlenene kadar aradan 1.5-2 ay geçmiş olur.

Bu sırada sırada embriyo, müthiş bir mitoz sürecinden geçerek sürekli yeni hücreler oluşturur ve bu hücreler, etraflarına saldıkları sinyallerle diğer hücrelerin farklılaşmasını tetikler. Böylece kromozomların farklı kısımları okunarak farklı yapılar üretilmeye başlar. Embriyolojik gelişimin ilk 8 haftasında embriyo hem dişi hem erkek üreme sistemlerinin öncüleri olan Müller ve Wolf kanallarına sahiptir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Yunan Mitleri Seti (2 Kitap)

Yunan Mitleri
Robert Graves

Anadolu, Girit, Mezopotamya, Fenike ve Mısır’daki sözlü geleneklerin ürünü Yunan mitleri tarih boyunca hiç durmadan konu edilip işlenmiş, işlendikçe değişmiş, değiştirilmiş, yeni biçimlere dönüşmüş ve bütün dünyada sanatı, edebiyatı, masalları, toplumsal yapıları ve gelenekleri etkilemiştir. Bu yolla tekrar tekrar karşımıza çıkan mitolojik karakterlerin, tanrıların, kahramanların; Zeus, İkaros, Metis, Kirke, Artemis ve bunun gibi yüzlercesinin asıl hikâyesi nedir? İnsana, tanrıların dünyasında dünyevi olana dair ne söylerler?

Robert Graves muazzam bir kaynak yelpazesinden faydalanarak tamamladığı bu kapsamlı çalışmasında Yunan mitlerinin tamamını basit bir anlatı formunda, maddeler halinde bir araya getiriyor, onları tarihteki çeşitli mit yazarlarının farklı anlatımlarıyla ve farklı kültürlerin mitolojileriyle ilişkilendirerek aktarıyor. Her bir maddeye düştüğü kendi ayrıntılı notlarında, mitlerin yorum sorunlarını, zaman içinde uğradıkları değişimleri tarihsel, politik ve antropolojik açılardan ve çağdaş araştırmalar ışığında eleştirel bir incelemeye tabi tutuyor.

Yunan mitolojisini konu alan ilk modern ansiklopedik çalışma olarak kabul edilen iki ciltlik Yunan Mitleri ilk yayımlandığı tarihten bu yana çevrildiği yirmiye yakın dilde alanın uzmanları kadar mitolojiye ilgi duyan okurlar için de klasikleşmiş bir kaynak haline gelmiştir.

Devamını Göster
₺230.00
Yunan Mitleri Seti (2 Kitap)

Döllenmeden hemen sonra eğer Y kromozomu varsa, X kromozomu etkisizleştirilir. Eğer bireyde Y kromozomu yoksa Müller kanalı gelişir, bu durumda embriyo dişi olarak gelişir. 8. haftada Y kromozomundaki SRY geninden protein sentezine başlanır ve TDF proteini oluşur.[8] Bu dönemde Leydig hücreleri oluşur ve testosteron üretimine başlarlar. Testosteron, Müller kanalını baskılar ve Wolf kanalınının gelişimini destekler. Wolf kanalı gelişerek, erkek cinsel organlarını oluşturur. Testislerin iyice gelişmesi testosteron salgısını arttırır ve bu emriyonun erkek karakteri kazanmasını iyice hızlandırır. Testosteron hormonu ileride kas gelişimi, kıllanma, vücut yağının birikeceği bölgeler ve karakter özellikleri gibi konularda da çok önemli rol oynayacaktır.

Öte yandan memeli hayvanlarda meme dokusunun oluşumu sadece 10. gün civarında yaşanır ve 4-6. hafta arasında şekillenir; yani 6 ila 8. haftada erkeklere ait özelliklerin belirlenmesinden çok daha önce![9] O noktada, cinsiyetin erkek mi yoksa dişi mi olacağı belli değildir; dolayısıyla hem erkeklerde hem dişilerde meme dokusu ve meme ucu oluşur.

Aslında diğer memelilerin erkeklerinde bu doku gelişim sırasında yok olabilir. Örneğin fare embriyolarında, hem erkek hem de dişi embriyolarda gebeliğin çok erken döneminde beş temel meme dokusu tomurcuğu oluşur, ancak erkek farelerde bu doku birkaç gün içinde dejenere olmaya başlar. Öyle ki erkek fare embriyolarında meme tomurcukları tamamen yok olur, geriye bir meme ucu bile kalmaz. İnsanlar gibi diğer memeli hayvanların erkeklerinde tomurcuğun küçük bir kısmı kalır ve yetişkin erkeklerde meme ucunu oluşturan da budur.

Dişi fare embriyolarında, meme tomurcukları varlığını sürdürür ve meme gelişimi, yetişkin dişi farelerde hem meme uçlarını hem de fonksiyonel süt üreten dokuya dönüşecek iç yapıları oluşturmaya devam eder. Görünen o ki PTHrP isimli bir protein, hem dişilerde meme ucu oluşumunu pekiştirmekte hem de erkeklerde meme ucu körelmesini sağlamaktadır.[10]

Buradan da görülebileceği gibi, bu sorunun tek açıklaması Evrim Teorisi ile verilebilir, çünkü dişilerle erkeklerin de geçmişte birbirlerinden ayrıldıkları bir nokta vardır ve o nokta, bilindiği kadarıyla tek hücreli prokaryotlarda başlamıştır, yüzlerce milyon yılda ayrılmış ve çok hücreli ökaryotlarda özel uzuvlara dönüşmüştür (ilk eşey organları, hareketli okyanus ortamında daha kolay çiftleşebilmek için kanca-delik mekanizmasıyla, kemiksiz ve çenesiz balıkların atalarında evrimleştiği düşünülmektedir ve bize de onlardan miras kalmıştır; detaylı bilgi için buradaki yazı dizimizi okumanızı öneririz).

Erkek Meme Ucu vs. Kadın Meme Ucu

Yenidoğan bebeklerde cinsiyetten bağımsız olarak meme uçları çok benzer bir görünüme sahiptir. Anca ergenlik çağına girilmesiyle salgılanmaya başlanan hormonların etkisi altında bu görünüm değişmeye başlar. Her iki cinsiyette de ergenlikle birlikte meme dokusu büyümeye başlar; ancak kadınlarda erkeklerden çok daha fazla büyür. Buna karşılık ergenlikle birlikte erkeklerin süt kanalları daralarak küçülür; kadınlarınki ise genişleyerek irileşir ve yapısal olarak değişir.

Ergenlik çağındaki erkek çocuklarında da meme ucu uyarılabilir yapıdadır; hatta bir yere çarpınca, yada sıkıştırınca acı verir. Yetişkin erkeklerinse %50'sinde meme ucu da kadınlardaki gibi erojendir (cinsel olarak uyarılabilir).

Erkeklerde meme dokusu özellikle hormonal bozukluğu olanlarda sorun yaratabilir. Benzer şekilde, uzun süre steroid kullanan sporcuların testislerinde distrofi görülür, testis kanda gereğinden fazla testosteron bulunduğu için salgı üretmez ve küçülür. Testosteron serum seviyesi yüksek olduğunda, bir kısmı aromataz enzimi aracılığıyla estrona dönüştürülür. Estron, estrojen hormonlarından biridir. Bu hormon göğüs dokusunu etkileyerek meme irileşmesine neden olur.

Evrimsel ve genetik olarak erkeklerin süt üretecek biçimde seçilmemiş olmasından ötürü, erkek memesinin fonksiyon potansiyeli genellikle pratik bir işleve dönüşmemektedir.[11] Bunun sebeplerinden biri, ergenlik sırasında kadınlarda oksitosin ve prolaktin seviyeleri artarken, erkeklerde bunun olmamasıdır; dolayısıyla erkekler, kadın meme dokusunun ergenlikte geçirdiği değişimlerden geçmemektedir. Örneğin kadınların kanında erkeklerinkinden %30 civarında daha fazla prolaktin bulunmaktadır; gebelikteyse bu oran 10 kat artmaktadır.[12] Buna bağlı olarak ergenlikte kadınların sütbezi kanalları dallanıp budaklanırken, erkeklerinki genellikle küçülmektedir. Ama bu meme uçları işlevini tamamen yitirmemektedir ve uyarıldıklarında tekrar genişleyebilmektedirler.

Yapılan bir incelemeye göre erkeklerin meme uçları kadınlarınkinden %36 civarında daha küçüktür ve kadınlarda meme ucu alanı ve büyüklüğü konusunda daha geniş bir çeşitlilik vardır.

Tüm Reklamları Kapat

Meme Uçlarının Varlığının Evrimsel Analizi...

Yukarıdaki anlatımdan da görüleceği üzere erkek memelerinin var olmasının temel sebepleri evrimsel sürecin mükemmel olamayışından, evrimsel süreçte yapılacak değişimlerin çizim tahtasına geri dönülerek sıfırdan var edilememesinden, evrimin yalnızca elinde var olan malzemeyi kullanabiliyor olmasından ötürüdür. Konuya biraz daha derinlemesine girecek olursak ve Evrimsel Biyoloji açısından ele alacak olursak:

Bilindiği üzere her insan bebeği, diğer eşeyli üreyen her canlı gibi anne ve babasından gelen genlerin birer kopyasına sahiptir. Dolayısıyla yavru, anne babasının genetik bir kombinasyonu olarak Dünya'ya gelir. Özellikleri de buna göre ortaya çıkar. Dolayısıyla, genetik açıdan bakacak olursak, yukarıdaki soru ters sorulmaktadır ve doğrusu şöyle olmalıdır: Erkekler ile kadınlar nasıl genetik olarak birbirlerinden ayrıştılar? Aslında bu sorunun cevabını başka yazılarımızda ele aldık, dolayısıyla burada detayına girmeyeceğiz. Ancak kısaca özetlemek gerekirse, erkek ile dişinin arasındaki fiziksel farklılıkların en ciddi sorumlusunun şüphesiz Cinsel Seçilim olduğunu söyleyebiliriz. Ancak yine burada bir soru işareti doğar: Eğer karşıt cinsiyetler, farklı özellikler konusunda birbirlerini seçiyorlarsa, bu farklı karakterler evrimsel süreçte nasıl ortaya çıkmıştır? 

Bu sorunun cevabı da çok zor değildir, çünkü günlük yaşantımızda bu olayın gerçekleşmesine genetik bilimciler sıklıkla rastlarlar: Genetik Çözünme (Genetic Uncoupling). Bu olayda, normalde genetik olarak iki cinsiyette de aynı fiziksel özelliği yaratan genler, kromozomların yanallaşması ve nesiller içerisinde özelleşmesi sonucunda, yavaş yavaş birbirlerinden bağımsız ve farklı hale gelirler. Yani örneğin bir kuşun erkeği de dişisi de aynı özelliklere sahipken, sadece Evrimsel Biyoloji ile açıklanabilir bir şekilde, nesiller içerisinde genlerin cinsiyetlere ait kromozomlar üzerinde birbirlerinden bağımsız farklılaşması sonucunda, Genetik Sürüklenme gibi mekanizmalarla bağımsız hale gelebilirler. Bu genetik farklılaşma çok kısa sürede fiziksel değişimler yaratır ve böylece karşıt cinsiyetin alışık olmadığı fiziksel nitelikler kazanılır. Eğer ki bu fiziksel nitelikler, uyum başarısı (fitness) ile ilişiklik içerisindeyse -ki genelde böyledir- o zaman Cinsel Seçilim hızla işlemeye başlayacak ve en "doğru" seçimleri yapabilen bireyler avantajlı konuma geçeceklerdir. Böylece cinsiyetler arası farklılaşma nesiller içerisinde artacaktır. 

Bu genetik farklılaşmanın en temel sebebi daha önce de belirttiğimiz gibi cinsiyet kromozomları üzerindeki niteliklerin farklı çevresel baskılar altında seçilmesiyle doğrudan ilişkilidir ve genlerin birbirinden ne kadar farklılaşacağını bu çevresel baskıların seçilimsel niteliği belirler. İşte bu cinsel farklılaşmanın olmadığı durumlarda genellikle şu iki koşuldan biri ya da ikisi de geçerlidir:

Tüm Reklamları Kapat

  1. Eğer eldeki bir özellik erkekte de, dişide de bulunuyorsa ve bu özellik üzerinde hiçbir seçilim baskısı yoksa (zaten evrimsel süreçte, geçici olarak da olsa "optimum" koşullara ulaşmışsa) iki cinsiyette de farklılaşma gözükmez.
  2. Eğer cinsel farklılaşma bir cinsiyet için önem arz ettiyse ve diğeri için önemsizse (seçilim baskısı yoksa), önemsiz olan cinsiyette cinsel farklılaşma gözükmez.

Meme uçlarında gördüğümüz durum da ikincisidir. Memelilerin evriminde, süt bezlerinin gelişimi iki cinsiyette de belli miktarda olmuştur ve ter bezlerinin farklılaşması ve özelleşmesiyle edinilmiştir. Süt bezlerinin tek görevi yavruyu emzirmek değildir, aynı zamanda cinsel ve gelişimsel birçok aktivitede rol oynamaktadır. Örneğin yapılan araştırmalar ilkin süt bezi salgılarının yavruların nemli ve korunmalı kalmasını sağlamak üzere bir tip özel ter salgısı olduğunu ileri sürmektedir. Yani süt bezlerinden salgılanan ürün, ilkin zamanlarda yavrular tarafından "içilmiyor", adeta "üzerlerine salgılanıyor"du. Ayrıca ter bezlerinin farklılaşması sırasında, süt bezlerinin edindiği özelliklerin yavruların ebeveynleri ile daha yakın ilişki kurmayı başarmasını sağladığı düşünülüyor. Yani bir zamanlar erkeklerin süt bezleri de salgı yapmaya yaramış olabilir.

Ancak daha net bir açıklama, şu şekilde yapılmaktadır: Dişilerde farklılaşan süt bezlerinin genetik özellikleri nesiller içerisinde erkek-dişi ayrımı yapılmaksızın gelecek nesillere aktarıldı. Fakat dişilerin, özellikle memelilerde yavrularıyla daha fazla ilgilenmesinden ötürü, yukarıdaki açıklamalarımız dahilinde özelleştiği için onlarda süt bezleri ve meme oluşumu gerçekleşti. Erkeklerde ise ter bezlerinden evrimleşen ve annelerinden edindikleri bu yapı köreldi ama asla tamamen kaybolmadı. Günümüzde erkek memesinin işe yararlığıyla ilgili birkaç veri olmakla birlikte, bu yapıya "işlevsel" demek gerçekten çok zor. Çünkü erkeklerde bu memelerden üretilen salgılar gerçekten aşırı sınırlı ve fizyolojide pek bir etkiye sebep olacak güce sahip değil. Ancak üzerinde körelmesine yönelik çok ciddi bir baskının bulunmamasından ötürü de (çünkü çok enerji harcayan ve yok olması için çok ciddi sebepler bulunan bir organ değil) halen erkeklerde de bulunuyor ama asla kadınlardaki gibi gelişmiyor. Süt bezlerinin evrimiyle ilgili daha detaylı açıklamalar için "Süt Bezlerinin Evrimi ve Memeli Evrimi Üzerindeki Etkileri" başlıklı makalemizi okuyabilirsiniz.

Süt bezlerinin fizyolojisi...
Süt bezlerinin fizyolojisi...

Genellikle erkek memesi, balinaların arka bacak kemiği kalıntılarına benzetilebilir. Balinaların evriminde arka bacakların tamamen yitirilmesi sonucu halen vücutlarında tamamen yok olmamış ama kalıbın tam anlamıyla "hiçbir işe yaramayan" kemikler bulunmaktadır. Bu kemikler ne fazla enerji tüketir (hatta neredeyse hiç tüketmez) ne de canlıya bir dezavantaj sağlar. Dolayısıyla, yine evrimsel sürecin mükemmel olmayışından ötürü -en azından şimdilik- tamamen yok olmamışlardır.

Bu konu, Dünyaca ünlü Evrimsel Biyologlar olan Strephen Jay Gould ve Richard Lewontin'in yayınladıkları makalelerle daha da netleşmiştir. Gould ve arkadaşları bu makalelerde her özelliğin adaptif bir seçilimi olmak zorunda olmadığını, kimi zaman geçmişte işe yaradığı için edinilen bir karakterin, günümüze kadar sürüklenerek geldiği konusunu açıkça ortaya koymuş ve her şeyin adaptasyonlardan ibaret olmadığını, kimi zaman bazı özelliklerin diğerleriyle birlikte sürüklendiğini, dolayısıyla hiçbir fayda sağlamasalar bile bireylerde ve nesillerde ortaya çıkabileceğini ispatlamışlardır. 

Tüm Reklamları Kapat

Ve Gould, "erkeklerin neden meme ucu bulunduğu" ile ilgili soruya şöyle cevap verir:

Çünkü kadınların bulunmaktadır.

Erkeklerle Dişilerin Üreme Sistemlerindeki Benzerlikler Nelerdir?

Her ne kadar yukarıda bu iki cinsiyetin eşeysel farklarından bahsetmiş olsak da, aslında erkeklerin ve dişilerin üreme sistemleri birbirine oldukça benzemektedir. Bu da bize yukarıda yaptığımız Evrimsel Biyoloji açıklamalarının gerçeği ne kadar yansıttığını göstermektedir.

İlk olarak, iki cinsiyetin üreme sistemlerinin en temel benzerliği, ikisinin de tıpatıp aynı dokunun farklılaşmasından oluşmasıdır. Dolayısıyla iki cinsiyetin üreme sistemlerini oluşturan hücrelerin de ilkin halleri aynıdır, sadece farklı kimyasalların etkisi altında farklı yönlere farklılaşırlar. Bu şekilde olan dokulara, histolojik (hücresel ve dokusal) olarak homolog (eş) yapılar demekteyiz. 

Sistemler arasındaki ikincil benzerlik, iki cinsiyetin de gonad adını verdiğimiz, üreme hücrelerini üreten özelleşmiş yapılarının bulunmasıdır. 

Tüm Reklamları Kapat

Son olarak, en tipik bir diğer benzerlik, iki sistemin de ergenlik dönemine kadar tam olarak aktive olamamasıdır. Dolayısıyla gelişimsel açıdan bakıldığında, doğumdan sonra üreme sisteminin gelişimi hızla devam eder ve aktif faza gelene kadar 10'dan fazla yıl geçmesi gerekir.

Bu konuda verebileceğimiz son bir bilgi, genelde halk arasında konu hakkında cahil kişilerin geliştirdiği bir mittir: "Vajina üzerinde bulunan klitoris, aslında az gelişmiş bir penistir." derler. Bu tamamen yanlış bir açıklamadır. Klitoris ve penis histolojik olarak homologdur; ancak penis ile klitoris arasında bunun haricinde herhangi bir benzeşim yapmak doğru değildir, her ne kadar şişkin bir klitoris, görsel olarak bir penise benzetilebilse de. Hatta antik hikayelerde bu şekilde klitorisi aşırı şişmiş kadınların erkek olduklarından şüphelenildiği bahsedilmektedir. Böyle bir durum söz konusu değildir, şişkin klitoris sadece bir varyasyondur ve herhangi bir anlam ifade etmez.

Süt Üretimi: Erkek Memesi Süt Üretebilir mi?

Fonksiyonel olarak bir erkeğin meme dokusu ve meme uçları da kadınlarınkinden farksızdır ve süt üretebilir.[13] Hatta yapılan bir çalışmada, erkek sütü ile kadın sütü incelenmiş; erkek sütünün yeni doğum yapmış bir kadının ürettiği ve en hayati memeli sütü olarak görülen kolostrum ile aynı besleyicilik aralığında olduğu görülmüştür.[14]

Çeşitli hayvan türlerinin sütlerinin litre başına mL veya mg cinsinden besleyicilik değerleri. Tüm değerler yaklaşıktır.
Çeşitli hayvan türlerinin sütlerinin litre başına mL veya mg cinsinden besleyicilik değerleri. Tüm değerler yaklaşıktır.
EarthLife

Laktasyon (İng: "lactation"), insan gibi memeli hayvan türlerinin dişilerinin, yavrularını beslemek amacıyla, süt bezlerinden salgıladıkları memeli sütünü vücut dışına akıtmalarına verilen isimdir. Tanım gereği laktasyon, sadece dişiler için tanımlanmıştır. Öte yandan, halk arasında varsayılanın aksine, insan da dahil bazı memeli türlerinde erkeklerin meme uçlarının da yavrular için besleyici olan biçimde süt üretebileceği bilinmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Kimi zaman erkek laktasyonu (İng: "male lactation") olarak adlandırılabilen bu kontrolsüz süt sızması olayına tıpta erkek galaktoresi adı verilmektedir (kadınların %5-32 arası galaktore deneyimler).[15][16] Örneğin Dayak meyve yarasalarının (Dyacopterus spadiceus), Bismarck maskeli uçan tilkilerinin (Pteropus capistratus), evcil keçiler ve gine domuzlarının (Cavia porcellus) erkekleri de dişileri gibi süt üreterek yavrularını besleyebilirler.[17], [18]

Örneğin 20. yüzyılın ortalarında bir antipsikotik ilaç olarak üretilen Thorazine, hipofiz bezini etkileyerek aşırı prolaktin üretimine neden olmuştur ve gerçekten de erkeklerde süt üretimini tetiklemiştir. Benzer şekilde hipofize bastıran tümörler de buna neden olabilmektedir. Ayrıca anne sütüyle beslenen yeni doğmuş bebekler, anne sütünden bol miktarda prolaktin de aldıkları için meme uçları kabarabilmektedir ve sanki süt üretecekmişçesine beyazlaşabilmektedir.

Bazı uzmanların iddiasına göre, kadınlarda olduğu gibi sadece meme ucunun stimüle edilmesi bile erkeklerde prolaktin sıçramasına ve nihayetinde süt üretimine neden olabilmektedir; ama bu biraz daha tartışmalı bir konudur ve deneysel olarak istikrarlı bir şekilde doğrulanabilmiş değildir.

Not: Bu yazıya katkılarından ötürü Sn. Bilgehan Bengi'ye teşekkür ederiz.

doi: 10.47023/ea.bilim.15

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Cinsiyetler, Üreme ve Cinsellik Yazı Dizisi

Bu yazı, Cinsiyetler, Üreme ve Cinsellik yazı dizisinin 9. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Cinsiyetlerin Evrimi: Cinsiyetler Neden, Ne Zaman, Nasıl Evrimleşti?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
69
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 52
  • Bilim Budur! 26
  • Muhteşem! 21
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 20
  • İnanılmaz 17
  • Merak Uyandırıcı! 14
  • Umut Verici! 6
  • Güldürdü 3
  • Grrr... *@$# 1
  • İğrenç! 1
  • Üzücü! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/03/2023 00:09:16 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/15

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Eğilim
Atmosfer
Karar Verme
Sars Mers
Yeşil
Nobel Ödülü
Makine
Çeviri
Toprak
Görme
Türlerin Kökeni
Seçilim
Kök Hücre
Test
Zehirli Mantar
İnsan Türü
Kanat
Besin Değeri
Şehir
Beslenme Davranışı
İklim
Kimya Tarihi
Ağız Sağlığı
Argüman
Hidrotermal Baca
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Meme Ucu Nedir? Erkeklerin Neden Meme Ucu Var?. (10 Nisan 2011). Alındığı Tarih: 24 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/15 doi: 10.47023/ea.bilim.15
Bakırcı, Ç. M. (2011, April 10). Meme Ucu Nedir? Erkeklerin Neden Meme Ucu Var?. Evrim Ağacı. Retrieved March 24, 2023. from https://doi.org/10.47023/ea.bilim.15
Ç. M. Bakırcı. “Meme Ucu Nedir? Erkeklerin Neden Meme Ucu Var?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 10 Apr. 2011, https://doi.org/10.47023/ea.bilim.15.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Meme Ucu Nedir? Erkeklerin Neden Meme Ucu Var?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 10, 2011. https://doi.org/10.47023/ea.bilim.15.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.