Meitneriyum

Özellikler

Meitneriyum, "Mt" sembolü ile gösterilen ve atom numarası 109 olan sentetik bir kimyasal elementtir. Son derece radyoaktif olan bu sentetik element doğada bulunmayan yalnızca laboratuvarda üretilebilir bir elementtir. Bilinen en kararlı izotopu olan meitneriyum-278, 4.5 saniyelik yarı ömre sahiptir; ancak doğrulanmamış verilere göre meitneryum-282'nin 67 saniyelik daha uzun bir yarı ömrü olabileceği düşünülmektedir. Almanya'daki Darmstadt yakınlarındaki GSI Helmholtz Ağır İyon Araştırma Merkezi, bu elementi ilk olarak 1982 yılında üretmiştir.

Periyod 7 ve grup 9'da bulunan elementin 6d serisi geçiş metallerinin yedinci üyesi olarak, grup 9'daki iridyumun daha ağır bir homologu olarak davranıp davranmadığını doğrulamak için henüz hiçbir kimyasal deney yapılmamıştır. Meitneriyumun daha hafif homologlarının kobalt, rodyum ve iridyum ile benzer özelliklere sahip olduğu hesaplanmıştır.

İzotopları

Meitneriyumun kararlı veya doğal olarak oluşan izotopu yoktur. Laboratuvarda, iki atomu birleştirerek veya daha ağır elementlerin bozunmasını gözlemleyerek birkaç radyoaktif izotop sentezlenmiştir. Bu izotopların atomik kütleleri; 266, 268, 270 ve 274-278 ile sekiz farklı meitneriyum izotopu bildirilmiştir; bunlardan ikisi olan meitneriyum-268 ve meitneriyum-270, bilinen ancak doğrulanmamış yarı-kararlı durumlara sahiptir. Atom kütlesi 282 olan dokuzuncu bir izotop ise henüz doğrulanmamıştır. Bunların çoğu, ağırlıklı olarak alfa bozunmasıyla bozulur; ancak bazıları kendiliğinden fisyona uğrar.^[7]

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Meitneriyum yapay olarak üretilir ve doğada bulunmaz. Doğrusal bir hızlandırıcı kullanarak bizmut-209 (²⁰⁹Bi) atomlarını demir-58 (⁵⁸Fe) iyonları ile bombardımana tutularak yapılabilir. Araştırmacılar, elemente ait kaynaşmış bir çekirdek üretmek için hedeflerini bir hafta boyunca bombalamak zorunda kalmışlardır.

Meitneriyum atomları, bizmut izotopunun demir iyonları ile soğuk füzyonunu içeren bir nükleer reaksiyon yoluyla üretilebilir. Tepkime aşağıdaki şekilde gerçekleşir:

²⁰⁹Bi + ⁵⁸Fe → ²⁶⁶Mt + ¹n

Elementin alfa emisyonu yoluyla hızla bozunması nedeniyle şimdiye kadar çok az miktarda meitneriyum üretilebilmiştir.

Uygulama ve Kullanım Alanları

Şimdiye kadar sadece küçük miktarlarda meitneriyum elde edilebilmiştir. Dolayısıyla şu anda sadece bilimsel araştırmalarda kullanılmaktadır.

Tarihi

Element, Ağır İyon Laboratuvarı'nda 1982'de Almanya'nın Darmstadt kentinde keşfedilmiştir. Peter Armbruster ve Gottfried Münzenber ekibi, elementi ilk kez üretti ve tanımladı. Bu deney oldukça önemlidir, çünkü yeni bir element üretmenin yanı sıra, yeni, ağır çekirdekler yapmak için füzyon kullanmanın uygulanabilirliğini göstermiştir.

Etimolojisi

Meitneriyum elementi, ismini bilim insanı Lise Meitner'den almıştır.

Önlem ve Güven

Meitneriyumun Sağlık Etkileri

Çok dengesiz yapıda bir element olduğu için, oluşan herhangi bir miktarı o kadar hızlı ayrışır ki, insan sağlığı üzerindeki etkilerini araştırmak için herhangi bir neden bulunmamaktadır.

Meitneriyumun Çevresel Etkileri

Milisaniyelerle ölçülen yarılanma ömrü nedeniyle meitneriyumun çevreyi etkileyebilecek bir özelliği yoktur.

İlginç Bilgiler ve Diğer

• Meitneriyum, hassiyum ve bohriyumu izole eden aynı Alman araştırmacı ekibi tarafından keşfedildi.
• Nükleer fisyonu ilk keşfeden Avusturyalı fizikçi Lise Meitner'ın adını almıştır.
• 109. element için önerilen başka isimler olmadığından, isim konusunda ortaya çıkan bir anlaşmazlık olmamıştır.
• Meitneriyumun ilk atomunu sentezlemek için, araştırmacılar bizmut izotopunu, Bi-209'u demir izotopu Fe-58 ile bombaladılar.
• Sentezledikleri izotop, hidrojenden 266 kat daha ağır bir atomik kütleye sahiptir.
• Bozulma oranı nedeniyle doğada bulunmasa da, Dünya üzerinde ilkel meitneriyum örnekleri yoktur.
• Eleman, transaktinidlerin bir d-blok üyesidir.
• İçerdiği unsurlara göre, meitneriyumun daha hafif homolog elementi iridyum gibi davrandığına inanılıyor.
• Periyodik tablodaki konumuna göre kobalt, rodyum ve iridyuma benzer özelliklere sahip olduğu düşünülmektedir.