Madem Evrim Yok, Bu Fakülteler Neden Hâlâ Var?

Bu yazımızı hem üniversitede okuyup gelecekte Evrimsel Biyoloji alanında yüksek lisans ve doktora yapmak isteyebilecekler için Türkçe bir kaynak olarak, hem de "bilim insanlarının Evrimsel Biyoloji'yi reddettiğine" dair argümanlara, verdiğimiz onlarca farklı cevaptan biri olması açısından yazıyoruz. İronik olarak seçilmiş başlıktan da anlayabileceğiniz üzere, günümüzde Dünya'nın en üst düzey üniversitelerinin bu konularda araştırmalar yapmayı bir kenara bırakın, doğrudan doğruya Evrimsel Biyoloji Bölümleri ve Fakülteleri olduğunu bu yazımızda anlatmaya çalışacağız ve sayısız örnek vereceğiz. Bu, sadece bir kaynak olarak kullanılacak bir yazı olacaktır; üniversitelerle ilgilenenler haricinde baştan sona okunacak bir yazı olmayacak pek. Yine de, siz de Dünya çapında ne kadar fazla Evrimsel Biyoloji bölümü olduğuna şaşacak, bilimin savunucusu konumunda olması gereken üniversitelerin yurtdışında bu konuda ne kadar ileride olduğunu anlayacaksınız. Elbette üniversitelerde bölümlerin bulunması, bir kuramın geçerliliği için yeterli kanıt teşkil etmez; ancak Dünya'nın en önde gelen ilk birkaç yüz üniversitesinde (ve hatta daha fazlasında) doğrudan Evrimsel Biyoloji Bölümleri'nin var olması, bu kuramın artık basit adımları aştığını ve bilimin yapıtaşlarından biri haline geldiğini göstermektedir. Üstelik artık Evrim'in kendi sınırlarını aştığını ve diğer bölümlere taştığını (Evrimsel Psikoloji, Evrimsel Tıp, Evrimsel Ekonomi, Evrimsel Robotik gibi) göreceğiz. Evrim'in gerçekliğini ispatlamak için üniversitelerdeki bölümlere ihtiyacımız yoktur; buradaki tek amaç, "Üniversiteler Evrimsel Biyoloji'yi umurasmıyorlar bile, bu sadece bir hayal." diyenlere cevap vermiş olmaktır. Öyleyse, başlayalım:

Yazımızda, üniversitelerin Dünya sıralamasındaki yerini de hesaba katacağız. Dünya sıralamalarını, birçok yayın organının kendi araştırmalarında kaynak olarak gösterdikleri Top Universities sitesini kullanacağız. Birçok farklı sitede de benzer sıralamaları kullanabilirsiniz. 

Bu sıralamalar şu şekilde yapılmaktadır:

1) Her yıl uluslararası alanda, gerek akademisyenler, gerek uzmanlar, gerek danışmanlar arasında çok kapsamlı üniversite anketleri düzenlenmektedir. Bu anketler bilim insanlarınca değerlendirilmekte ve puanlanmaktadır. Anket, üniversitenin yaptığı yayın sayısını (1 yılda yayınlanan makale sayısı), aldığı patent sayısını, çıkardığı proje sayısını, bilime yapılan katkı miktarını, vb. kriterleri ortaya çıkaracak şekilde düzenlenmektedir. Bu anketin sonuçları, genel sıralamaya %40 oranında etki etmektedir.

2) Benzer bir anket, üniversiteler arası ve uluslararası bir şekilde, çalışanlar arasında yapılmaktadır. Bu anketin sonuçları da yine bilim insanlarınca değerlendirilmekte ve puanlanmaktadır. Anket, çalışanların üniversitedeki performansını, başarısını ve bilime katkılarını ortaya çıkaracak şekilde düzenlenmektedir. Bu anketin sonuçları, genel sıralamaya %10 oranında etki etmektedir.

3) Dünyaca ünlü bilimsel makale arama motorları ve makale siteleri (Sciverse Scopus gibi), şimdiye kadar yayınlanan her bir makalenin aldığı atıf (referans) sayısını tutmaktadır. Bir makale ne kadar atıf alıyorsa, o kadar başarılıdır. İşte bu siteler sayesinde, yayınlanan makalelerin sayısından çok kaliteleri ortaya çıkarılmaktadır. Bu, genel sıralamayı %20 oranında etkilemektedir.

4) Her üniversitenin fakülte sayısı, sınıf sayısı, akademisyen sayısı ve bunların birimi başına düşen öğrenci sayısı hesaplanmaktadır. Bu sayede, rahat bir eğitim ortamının olup olmadığı anlaşılmakta, tek bir öğrenciye düşen sınıf ve akademisyen sayısının (ya da oranının) mümkün olduğunca fazla olması arzulanmaktadır. Bu oran, genel sıralamayı %20 oranında etkilemektedir.

5) Her üniversitedeki yabancı öğrencilerin sayısı, tüm öğrencilerin sayısına oranlanmaktadır. Bir üniversiteyi tercih eden yabancı öğrencilerin sayısı ne kadar fazlaysa, o üniversite o kadar başarılı ve o kadar fazla talep görüyor demektir. Ancak talep, her şey demek olmadığı için bu oran genel sıralamayı %5 oranında etkilemektedir.

6) Her üniversitedeki uluslararası çalışmalar yürüten fakültelerin sayısı hesaplanmaktadır. Bu fakültelerin varlığı, üniversitenin uluslararası alanda başarısı bulunduğunu göstermektedir. Bu oran, genel sıralamayı %5 oranında etkilemektedir.

İşte bu 6 ana kriter değerlendirilerek, üniversitelerin genel ortalamaları çıkarılmakta ve sıralamalar yapılmaktadır. Aynı kriter, farklı alt-başlıkların belirlenmesi için de kullanılmaktadır. Üniversiteler genel sıralama, fakülte bazında sıralama, bütçe açısından sıralama gibi farklı sıralamalara sokulmaktadır. Buna göre, mühendislik alanında 1. sırada olan bir üniversite, bütçe (öğrenciye sağlanan burslar, kayıt ücretleri, vs.) açısından daha düşük sıralarda yer alabilmektedir. Bu yazımızda, üniversitelerin tüm kategorilerde, genel sıralamaları göz önüne alınarak yapılan liste dikkate alınmıştır.

Kıyaslama yapabilmeniz açısından şu bilgileri verelim:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bu listede Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi gibi Türkiye'nin önde gelen üniversiteleri 501-550. sıralar arasında yer almakta ve hemen hemen aynı puanı paylaşmaktadırlar. Bu düzeydeki üniversitelerin puanları belirtilmemekle birlikte, sıralama içerisinde en düşük puanı alarak 400. üniversite olan Novosibirsk Eyalet Üniversitesi (Rusya) 29.25 puan almıştır. Dolayısıyla ne yazık ki bizim üniversitelerimizin puanı, 15-25 arasında seyretmektedir.

Şimdi, bu yazının konusuna dönelim. Üniversitelerimizi ve bu üniversitelerdeki Evrimsel Biyoloji Bölümleri'ne bakalım. Liste, yukarıda verdiğimiz bağlantıdaki listeyle paralel gitmektedir. Dünya'nın 1 numaralı üniversitesinden başlayarak, aşağıya doğru inmektedir.

 ÜNİVERSİTELER ve FAKÜLTELER, BÖLÜMLER, BİRİMLER, GRUPLAR...

 1) Cambridge Üniversitesi (İngiltere)

• Evrimsel Biyoloji Bölümü (Yaşam Bilimleri Fakültesi)
• Evrimsel Genetik Bölümü (Zooloji Departmanı)
• Evrimsel Ekoloji Grubu (Zooloji Departmanı)
• Davranış ve Evrim Grubu (Zooloji Departmanı)
• Leverhulme İnsan Evrimi Merkezi
• Evrimsel Antropoloji Bölümü

 2) Harvard Üniversitesi (ABD)

• Organizmik ve Evrimsel Biyoloji Bölümü
• İnsan Evrimi Biyolojisi Bölümü
• Evrimsel Dinamik Bölümü

 3) Yale Üniversitesi (ABD)

• Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Bölümü

 4) Oxford Üniversitesi (İngiltere)

• Evrimsel Biyoloji Grubu
• Kognitif ve Evrimsel Antropoloji Bölümü

 5) Londra Kraliyet Koleji (Imperial College London, İngiltere)

• Ekoloji ve Evrim Bölümü

 6) Londra Üniversite Koleji (University College London, İngiltere)

• Genetik, Evrim ve Çevre Bölümü
• İnsan Evrimi ve Ekolojisi Grubu
• Evrim Araştırma, İnceleme ve Test Etme Merkezi
• Kültürel Çeşitliliğin Evrimi Merkezi 
• Biyoçeşitlilik, Evrim ve Koruma Eğitimi

 7) Chicago Üniversitesi (ABD)

• Evrimsel Biyoloji Komitesi
• Ekoloji ve Evrim Bölümü

 8) Pennsylvania Üniversitesi (UPenn, ABD)

• Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Bölümü
• Deneysel Evrimsel Psikoloji Araştırma Grubu
• İnsan Davranışı ve Evrimi Grubu

 9) Columbia Üniversitesi (ABD)

• Ekoloji, Evrim ve Çeversel Biyoloji Bölümü
• İnsan Türlerinin Evrimsel Biyolojisi Bölümü

 10) Arizona Üniversitesi (ABD)

• Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Bölümü

 11) Arizona Eyalet Üniversitesi (ABD)

Agora Bilim Pazarı

Vladimir

Şudur tek dileğim:
Bırakın, bildiğim gibi delireyim.
–Sophokles, Elektra

Ellili yaşlarının sonlarında bir kadın; küçük bir üniversitede ders veren, sevilen bir edebiyat profesörü. Aynı üniversitede öğretmenlik yapan John ile kuralları baştan konmuş, ziyadesiyle özgür bir evlilikleri var. Otuz yıldır işlemiş bu açık evlilik, eski öğrencilerin John’u uygunsuz ilişki ile suçlaması ve hakkında soruşturma başlatılmasıyla arıza veriyor. Kızı ve öğrencileri ondan kocasını terk etmesini bekliyor. O ise sadece evliliğini değil, görünüşünü, kariyerini, kendine dair her şeyi sorguluyor. Tüm bu çalkantılar ve dinmeyen kampüs dedikoduları yetmezcesine, isimsiz anlatıcımızın kampüse misafir öğretmen olarak gelen genç, şöhretli ve evli roman yazarı Vladimir’e karşı saplantısı her geçen gün büyüyor.

Julia May Jonas birçok dile çevrilen cesur ve sarsıcı ilk romanı Vladimir’de bizi ahlaki koşullanmaların insan kalbinin dürtüleriyle çarpıştığı bir bölgeye götürüyor. Karanlık mizahla yoğrulmuş bu kışkırtıcı roman, mahrem dünyalarımızı kaplayan mayın tarlasının haritasını ustalıkla çıkarırken iktidar ile arzunun arasındaki gri bölgeyi gözler önüne seriyor.

 “Nefes kesen bir ilk roman: gösterişli, sert ve über kışkırtıcı.” –Lily King

“Yılın En İyi Kitabı” seçkilerinde
Washington Post, Guardian, Time, NPR, Kirkus ve Newsweek

Devamını Göster

₺230.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

• İnsan Evrimi ve Sosyal Değişim Okulu
• Evrimsel Antropoloji
• Evrimsel Tıp ve Enformatik Merkezi

 12) Auckland Üniversitesi (Yeni Zelanda)

• Matematiksel Evrim Grubu
• Dil ve Kültürel Evrim Grubu

 13) Avusturalya Ulusal Üniversitesi (Avusturalya)

• Evrim Laboratuvarları (Toplamda 30 ayrı laboratuvar)
• Evrim, Ekoloji ve Genetik Bölümü

 Ayrıca akademi haricindeki kurumlara da bakalım:

 1) NASA (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi, ABD)

Amerika, sadece yaşamın ortaya çıkışı ve evrimi ile ilgili eğitim programlarına 6-7 milyar dolar ayırmaktadır. Aşağıda, bununla ilgili bir staj programına dair bilgiler bulunabilir:

NASA Gezegensel Biyoloji Stajı (Bu sitede göreceğiniz programlar sezonluk olarak açılıp kapandığı için ana sayfalarını vermek istedik, buradan açık olan programları görebilirsiniz.)

Listemizi zamansızlıktan ötürü sürdüremiyoruz, ancak aralıklarla listeyi güncelleyerek ve yüzlerce üniversiteyi katmayı hedefliyoruz.

Şimdilik, beklememek adına hazırlanan listeyi paylaşıyoruz.