Lir Kuşları Kendi Avlarını Yetiştirdikleri "Çiftlikler" Kuruyor!

- Basın Bildirisi
- Ornitoloji
- Bilim Haberciliği
Avustralya’nın güneydoğusundaki nemli okaliptüs ormanlarında yaşayan lir kuşu (Menura novaehollandiae), yalnızca olağanüstü taklit yetenekleri ve göz alıcı kur danslarıyla değil, aynı zamanda ekosistemi şekillendiren becerileriyle de dikkat çekiyor. 2025 tarihli bir araştırmaya göre, bu büyük ötücü kuşlar avlarını (solucanlar, kırkayaklar ve örümcekler) kendi besin kaynaklarını artıracak şekilde adeta "yetiştiriyor"!
Lir Kuşlarının "Çiftlikleri"
La Trobe Üniversitesi’nden Alex Maisey ve ekibi, lir kuşlarının beslenme alışkanlıklarını incelemek için Victoria bölgesindeki üç farklı ormanda saha çalışmaları yürüttü:
- Sherbrooke Ormanı (Dandenong Sıradağları Ulusal Parkı’nın bir parçası)
- Yarra Sıradağları Ulusal Parkı
- Britannia Deresi Havzası (Yarra Devlet Ormanı içinde)
Bilim insanları, belirli alanları çitlerle çevirerek lir kuşlarının girişini engelledi ve bazı bölgelerde yaprak örtüsünü elle temizleyerek kuşların doğal tırmıklama etkisini taklit etti. Sonuçlar, lir kuşlarının kazı yaptığı bölgelerde daha fazla ve daha büyük av hayvanlarının bulunduğunu gösterdi. Bu durum lir kuşlarının yalnızca besin aramak için değil, aynı zamanda avlarını sürdürülebilir bir şekilde artırmak için bilinçli bir "mühendislik" faaliyeti yürüttüğünü gösteriyor.
Araştırmada kullanılan farklı deney grupları sayesinde, yalnızca yaprak döküntüsünün temizlenmesinin bile makro omurgasızların biyokütlesini artırdığı gözlemlendi. Ancak lir kuşlarının aktif olarak kazı yaptığı bölgelerde, bu artışın belirgin bir şekilde azaldığı belirlendi. Bu kuşların avlarını tükettiğini, ancak aynı zamanda besin zincirinde sürekli bir döngü yarattığını gösteriyor. Kuşların kazıları, toprak yapısını iyileştirerek ve mikro habitatlar oluşturarak avlarının popülasyonunu artırıyor, ancak avlanmaları nedeniyle bu popülasyon hiçbir zaman kontrolsüz bir şekilde çoğalmıyor. Böylece, ekosistemde dengeli bir besin döngüsü oluşuyor. Yani bu kuşlar orman zeminini yeniden şekillendirerek besin kaynaklarını artırıyor, adeta kendi "çiftliklerini" yönetiyor.
Lir kuşlarının yarattığı bu ekolojik döngü, orman tabanındaki biyolojik çeşitliliğin korunmasında ve sürdürülebilirliğinde kritik bir rol oynuyor. Kazı işlemi sırasında, toprak ve yaprak örtüsünün hareket ettirilmesiyle farklı toprak katmanları birbirine karışıyor ve minerallerin daha homojen bir şekilde yayılması sağlanıyor. Bu durum özellikle detritivor (detritivor organizmalar, ölü organik maddeleri parçalayarak ekosistemde besin döngüsünü sağlayan canlılardır) organizmaların faaliyetlerini artırarak organik maddenin ayrışmasını hızlandırıyor. Böylece topraktaki besin elementlerinin bitkiler tarafından daha verimli bir şekilde kullanılmasına olanak tanınıyor. Ayrıca lir kuşlarının oluşturduğu kazı alanları, farklı makro omurgasız türleri için yeni mikro habitatlar sunarak onların çeşitliliğini ve popülasyon yoğunluğunu artırıyor.
Lir kuşlarının kazı çalışmaları sadece avlarını besleyip büyütmekle kalmıyor aynı zamanda ormanın ekolojik dengesine de büyük katkı sağlıyor. Araştırmalara göre, yalnızca bir hektarlık bir alanda, bu kuşlar yılda yaklaşık 155 ton yaprak döküntüsü ve toprağı hareket ettiriyor. Bu kazı çalışmaları sayesinde toprak havalanıyor, suyun toprağa daha iyi işlemesi sağlanıyor ve böylece bitkilerin büyümesi teşvik ediliyor. Toprak havalanması ve suyun emilim kapasitesinin artması, yalnızca bitkiler ve mikroorganizmalar için değil, diğer toprak altı canlıları için de büyük bir avantaj sağlıyor.
Araştırmalar, lir kuşlarının kazı faaliyetlerinin özellikle solucan ve diğer toprak altı canlılarının popülasyonlarını artırdığını ortaya koyuyor. Solucanlar gibi organizmalar, toprak yapısını daha da gevşeterek suyun daha derin katmanlara ulaşmasını sağlıyor. Bu durum özellikle kurak dönemlerde toprağın nem oranını korumasına yardımcı oluyor ve uzun vadede bitki kök sistemlerini güçlendirerek ormanın ekolojik direncini artırıyor. Neticede habitat çeşitliliği artıyor, farklı omurgasız türleri için yeni yaşam alanları oluşuyor.
Bununla birlikte lir kuşlarının kazı faaliyetleri yalnızca omurgasız türleri için değil, diğer yaban hayatı için de faydalı etkiler sunuyor. Ormanda yaşayan birçok küçük memeli ve sürüngen türü, lir kuşlarının kazı yaptığı alanları besin aramak için kullanıyor. Açığa çıkan böcekler ve diğer küçük omurgasızlar, kuşlar ve küçük etoburlar için kolay erişilebilir bir besin kaynağı sağlıyor. Ayrıca bu kazı alanları bitki tohumlarının toprakla daha iyi temas etmesine yardımcı olarak çimlenme oranlarını artırıyor. Bu ormandaki bitki çeşitliliğini destekleyen önemli bir etken oluşturuyor ve zamanla ekosistemin genel sağlığını güçlendiriyor.
Ayrıca kuru yaprakları ve dalları toprağa gömerek orman yangınlarının yayılmasını önleyen doğal bir düzenleyici işlevi görüyorlar. Yangın riskini azaltan bu "mühendislik" becerileri, Avustralya’nın güneydoğusundaki orman ekosistemleri için kritik bir koruma mekanizması oluşturuyor. Kuru yaprakları ve dalları toprağa gömerek, potansiyel yanıcı malzeme miktarını azaltıyorlar. Bu durum yangınların yayılmasını önleyen doğal bir düzenleyici işlevi görüyor. Uzun vadede yangınların sıklığını ve şiddetini azaltarak ekosistemin daha sağlıklı bir şekilde devam etmesine yardımcı oluyorlar.
Özellikle Avustralya’nın sık sık orman yangınlarıyla mücadele ettiği göz önüne alındığında, lir kuşlarının bu doğal düzenleyici işlevi daha da büyük bir önem kazanıyor. Araştırmalar, lir kuşlarının aktif olduğu bölgelerde yangın sonrası bitki örtüsünün daha hızlı toparlandığını gösteriyor.[2] Yangın sonrası süreçte, kuşların kazıları toprağın yeniden su tutmasını kolaylaştırıyor ve yeni bitki büyümesini destekleyen mikro habitatlar oluşturuyor. Ayrıca, yangın sırasında toprağa gömülen organik maddeler, mikroorganizmalar için besin kaynağı sağlayarak toprak ekosisteminin hızla iyileşmesine katkıda bulunuyor. Bu süreç uzun vadede ormanların yangınlara karşı daha dirençli hale gelmesini sağlıyor ve ekosistemin sürdürülebilirliğini artırıyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git- 2
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- N. Anderson. Superb Lyrebirds ‘Farm’ Their Invertebrate Prey, Ornithologists Discover | Sci.news. (5 Mart 2025). Alındığı Tarih: 6 Mart 2025. Alındığı Yer: Sci.News: Breaking Science News | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. C. Maisey, et al. (2025). Foraging Activity By An Ecosystem Engineer, The Superb Lyrebird, ‘Farms’ Its Invertebrate Prey. Wiley. doi: 10.1111/1365-2656.70009. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/03/2025 09:17:18 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/19993
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.