Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kör Görüş: Bazı "Kör" Bireyler, Farkında Olmamalarına Rağmen Görüyor Olabilirler mi?

Kör Görüş: Bazı "Kör" Bireyler, Farkında Olmamalarına Rağmen Görüyor Olabilirler mi? Cosmos Magazine
7 dakika
10,756
Tüm Reklamları Kapat

Tamamen kör olduğunuzu; ama yine de görebildiğinizi düşünün. İmkânsız gibi mi geliyor? Aslında bu mümkün. Birkaç yıl önce, bir adam -ona Barry diyelim- arka arkaya iki inme geçiriyor. Bu inmelerin sonucunda da Barry tamamen kör kalıyor ve ancak bir değnek yardımıyla yürüyebilecek duruma geliyor.

Kör görüş, hiçbir şey göremediklerini düşünen ve buna inanan (yani bilişsel olarak kör) bireylerin beyinlerindeki belirli görsel bölgelerin düzgün çalışıyor olmasından ötürü, görüş ile ilişkilendirilen belirli farkındalıklara sahip olabilmeleri durumudur.[1] Yani bu kişiler, tıpkı kör bireyler gibi hiçbir şey göremezler; ancak beyinleri görsel verinin dikkate değer bir kısmını işlediği için, onlara baktıkları şeylerle ilgili sorular sorulduğunda, belli soruları doğru bir şekilde cevaplandırabilirler.

Tüm Reklamları Kapat

Gerçek bir hikaye üzerinden gidelim: Bir gün, birkaç psikolog, Barry’i sandalye ve kutu gibi birçok engelle dolu bir koridora yerleştirip yürümesine yardımcı olan değneğini de alarak ondan koridor boyunca yürümesini istediler. Bu basit deneyin sonucu, bilinci kavrayış biçimimiz için çok önemliydi. Barry, bütün koridoru hiçbir engele takılmadan geçmeyi başardı. Çünkü Barry, akıl almaz gibi gelse de, çok nadir görülen bir durum olan kör görüşe sahipti. Kör görüşe sahip insanlar, önlerindeki eşyaları görebildiklerini sürekli olarak reddederler, çünkü bilinçleri, o görüşe gerçekten de sahip değil gibidir; ancak buna rağmen, farkında olmasalar bile görüş konusunda şaşırtıcı becerilere sahiptirler. Bu da, bir anlamda onların görebildiklerini gösterir.

Bir başka vakada -ona Rick diyelim- önüne konulan ekrandaki nesneleri birkaç seçenek arasından tahmin etmesi istendi. Rick ekranda ne olduğunu asla bilmediğini ve göremediğini söylüyordu; fakat tahminlerinin yüzde doksandan fazlası doğruydu.

Tüm Reklamları Kapat

Değnek yardımıyla yürüyen bir görme engelli
Değnek yardımıyla yürüyen bir görme engelli
The Conversation

Beyne Doğru…

Kör görüş, beynin birincil görsel korteks adlı bölgesinin hasar almasıyla ortaya çıkıyor. Beynin bu bölgesi, sizin de tahmin etmiş olacağınız gibi, görme becerilerinden sorumludur. Bu bölgenin hasar alması bazen tam körlüğe, bazen de kısmi körlüğe sebep olabilir. Ancak kör görüş, bu iki kategorinin hiçbirine tam olarak uymuyor.

Peki kör görüş nasıl çalışıyor? Gözler, alınan ışığı bilgiye çevirerek bu bilgiyi beyne yollar. Bu bilgi beyinde çeşitli yollardan geçtikten sonra, birincil görsel kortekse iletilir. Kör görüşlü insanlarda bu bölge hasarlı olduğu için, gözlerden gelen bu bilgi, bilinçli farkındalığa kadar ilerleyemez. Fakat bu bilgi, görsel sistemin hasar görmemiş diğer elemanları tarafından işlenerek, beyindeki ilişkilendirme alanlarına ulaştırılabilir; böylece bilincin farklı kısımları bu işlenmiş veriye erişebilir.

İşte Barry ve Rick’in durumunda da görüldüğü gibi, aslında bireyler hiçbir şey görmediklerine inansalar da (ve bu, belki de objektif olarak doğru olsa da), aynı kişiler cisimleri görüyormuşçasına, bazı eylemleri doğru şekilde yapabilir ve baktıkları yöndeki cisimlerle ilgili özellikleri tanımlayabilirler. Onları teknik olarak görmüyor olsalar bile...

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bilim insanları, bunu mümkün kılan şeyin bir "bypass devresi" olduğunu düşünüyor. Bu nöral devre, görsel veriyi gözden talamusa ve oradan da doğrudan amigdalaya, yani beynin duygusal veri işleme bölgesine iletiyor olabilir. Bu sayede, birincil görsel kortekse uğramaksızın, verinin işlenmesi mümkün oluyor. Bu tür bir devrenin varlığı, daha önceden kemirgenlerde gösterilmişti; 2019 yılında ise insanlarda da olduğu gösterildi.[2] Bu tür bir yan devrenin evrimleşme nedeni, beynin hasar alması halinde, bu ek devreler sayesinde tüm işlevin yitirilmemesinin sağlanması olabilir.[3]

Kör görüş beyinde bilinçdışı olayların boyutunun büyüklüğünü anlamamızı sağlayabilecek çarpıcı bir örnek. Bu hem kör görüşe sahip olan insanlar için hem de normal görüşlü insanlar için geçerli. Çalışmalar, varlığının farkında olmasak bile çekici insanların çıplak fotoğraflarının dikkatimizi çekebileceğini gösteriyor. Başka çalışmalar ise bilinçli olarak farkında olmadığımız nesnelerin renklerini doğru bir şekilde ayırt edebileceğimizi gösteriyor.

Beyindeki Görsel Korteks
Beyindeki Görsel Korteks
The Conversation

Örneğin Japonya'daki Ulusal Fizyolojik Bilimler Enstitüsü'nden Prof. Dr. Tadashi Isa ve Dr. Masatoshi Yoshida tarafından Japon maymunları üzerinde yapılan bir deneyde, birincil görsel korteksleri beynin sadece bir tarafında hasar almış maymunların göz hareketleri kaydedildi. 2-3 ay boyunca göz hareketlerini, gösterilmek istenen cisme doğrultabilecek biçimde eğitilen maymunların, hasarlı beyin bölgesi tarafında olan cisimleri bile algılayabildikleri gösterildi.[4] Kör görüşe sahip olmayan körlükte, bu imkansızdır.

Araştırmalarının soncuuna göre, maymunların beyinleri, o cismi gerçek anlamda "görmeksizin" algılayabilmeyi öğrendi. Eğitim sonrasında, maymunların göz hareketleri, adeta beyinleri hiç hasar almamışçasına normaldi. Hasar görmüş beyin bölgesiyle işlenmesi gereken taraftaki 5 farklı hareketi bile başarıyla algılayabiliyorlardı.[5]

Kör Görüş Bir Yalan mı?

Kör görüş, pek çok tartışma yaratıyor.[6] Bazı filozoflar ve psikologlar -tanımlanması her ne kadar zor da olsa- kör görüşe sahip insanların önlerindeki nesnelerin farkında olabileceklerini iddia ediyor.

Tüm Reklamları Kapat

Bu önerme, otomatik olarak kualia problemini gündeme getiriyor; çünkü ne de olsa bir kişinin herhangi bir şeyin bilincinde olup olmadığını belirlemek çok karışık ve zor bir iş. Bilinci ölçebilecek hiçbir test yok. Birinin kafasına bir monitör koyarak, onun bir şeyin bilincinde olup olmadığını test edemezsiniz; bilinç tamamen öznel bir deneyim.

Tabii ki kişiye bilinç durumunu sorabilirsiniz. Fakat, bir kişinin kendi bilinci hakkında söylediklerini yorumlamak zorlu bir iş olabilir. Bazen bu kişilerin söylemleri tamamen bilinçsiz oldukları yönünde olabiliyor. Örneğin Rick karşısında herhangi bir nesne olduğuna inanmadığını bile söylemişti. Kör görüşe sahip başka bireyler ise "karanlık gölgeler" veya "görsel iğne batmaları" hissettiklerini belirttiler. Bu da aslında belirli bir düzeyde bilinç durumlarının olduğu ihtimalini öne sürüyor.

Yani buradaki problem, kişilerin objektif olarak mı, yoksa subjektif olarak mı kör oldukları ile ilgili. Bu vakanın incelendiği birçok durumda görünen o ki, bu insanlar hayatlarının önemli bir bölümünü tamamen kör olduklarına inanarak yaşıyorlar; ancak belirli uyaranlara odaklanmaları istendiğinde, aslında körlerde olanın aksine bir miktar veriye erişimleri oldukları görülüyor.

Belki de bu kişiler, o verileri tamamen görmezden gelmeyi öğrenmişlerdir ve bu nedenle beyinde o veriler işlense de, bilince hiçbir zaman ulaşmıyor olabilir: Tıpkı burnunuzu her saniye görüyor olmanıza rağmen, görsel alanınızda burna dair hiçbir şey görmüyor olmanız gibi. Ancak ona odaklanmaya başladığınızda, hafif bir silüet görmeye başlayabilirsiniz ve gözlerinizi doğru konuma getirirseniz, burnunuzun dikkate değer bir kısmını görebilirsiniz bile! Eğer durum buysa, bu tür bir körlük daha subjektif olarak değerlendirilebilir; yani verilerin gerçekten işlenmemesinden ziyade, bilinçli beyin belirli verileri görmezden gelmeyi öğrenmiş olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Öte yandan bu sinyaller bilinçli beyinde gerçekten, yani objektif olarak hiçbir veri üretmiyor da olabilir! Çünkü vakaların bir kısmında, bireyler herhangi bir silüet veya rahatsız edici uyaran bile görmediklerini söylüyorlar. Tıpkı körlerin deneyiminde olduğu gibi, hiçbir şey görmüyorlar. Buna rağmen, neye baktıklarını tahmin etmeleri istendiğinde, doğru tahminlerde bulunabiliyorlar. Şans eseri olamayacak kadar doğru tahminler... Yukarıdaki %90 isabet oranını hatırlayın.

Bu tür bir özellik, medyumlar ve telepati sahibi olduğuna inananlar gibi sahtebilimcilere de ilham kaynağı oluyor olabilir. Ancak bir farkla: Kör görüşe sahip olanların beyinlerindeki devreler, sinirbilimsel olarak takip edilip, neden görmediklerine inandıkları bir nesneye dair bilgilere sahip olabildiklerini anlamamızı sağlıyor. Medyumlar ve telepati sahibi olduğuna inanlara hangi testi uygularsanız uygulayın, her seferinde sahtekarlık yaptıkları anlaşılıyor. Yani kör görüş, telepatiden çok daha gerçek bir olgu.

Bilincin Sınırları

Peki kör görüş bize bilinç hakkında neler anlatıyor? Bu soruya verdiğiniz cevap aslında hangi yorumu kabul ettiğinize bağlı. Kör görüşe sahip insanların bir nevi çevrelerindekilerin bilincinde olduklarını mı düşünüyorsunuz?

Eğer değillerse kör görüş bilincin ne olup olmadığı sorusuna dair ilgi çekici bir araç niteliği taşıyor. Beynin bilinç durumu olmaksızın neler yapabildiğini gözlemlemek hangi görevlerin gerçekten bilinçli olmayı gerektirdiğini anlamamızı sağlayabilir. Bu şekilde, hala tam olarak açığa kavuşturamadığımız bir durum olan bilince sahip olmanın evrimsel işlevinin ne olduğunu da anlayabiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Diğer taraftan kör görüşe sahip insanların kısmen de olsa bir çeşit bilince sahip olduklarının ispatlanabilmesi de bilincin sınırları ile ilgili hayli ilgi çekici sorular doğuracaktır. Kör görüşlülerin bilinci nasıl? Diğer insanların bilincinden ne kadar farklı? Beyinde bilinç dediğimiz şey tam olarak nerede başlıyor ve nerede bitiyor? Görsel kortekslerinin hasar almasına rağmen bilinçlilerse bu bize beynin bilinçten sorumlu alanları hakkında ne gibi bilgiler verebilir?

Bu vakaları tam olarak anlayabilmek için -zihnin mekaniğinin kapsamlı bilimsel araştırmalarına ihtiyaç duyduğumuz kadar- kullandığımız kavramlar ve yaptığımız varsayımlar üzerinde de dikkatli felsefi düşünmeye ihtiyacımız olacak.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
48
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 18
  • İnanılmaz 12
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 9
  • Muhteşem! 8
  • Bilim Budur! 6
  • Umut Verici! 6
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Güldürdü 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 12:56:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9577

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
H. Taylor, et al. Kör Görüş: Bazı "Kör" Bireyler, Farkında Olmamalarına Rağmen Görüyor Olabilirler mi?. (24 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9577
Taylor, H., Özaydın, S. D., Bakırcı, Ç. M. (2020, November 24). Kör Görüş: Bazı "Kör" Bireyler, Farkında Olmamalarına Rağmen Görüyor Olabilirler mi?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9577
H. Taylor, et al. “Kör Görüş: Bazı "Kör" Bireyler, Farkında Olmamalarına Rağmen Görüyor Olabilirler mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 24 Nov. 2020, https://evrimagaci.org/s/9577.
Taylor, Henry. Özaydın, Sığla Deniz. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kör Görüş: Bazı "Kör" Bireyler, Farkında Olmamalarına Rağmen Görüyor Olabilirler mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 24, 2020. https://evrimagaci.org/s/9577.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close