Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Konnektom: Solucanların Bağlantı Şemaları, Kendi Sinir Sistemimizi Anlamamıza Yardımcı Olabilir!

Yuvarlak Solucanlardaki Genler; Otizmde, Şizofrenide ve Bazı Diğer İnsan Hastalıklarında da Karşımıza Çıkıyor!

3 dakika
4,526
Konnektom: Solucanların Bağlantı Şemaları, Kendi Sinir Sistemimizi Anlamamıza Yardımcı Olabilir!
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 5 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

30 yıldan daha uzun bir zaman önce, bir grup bilim insanı hermafrodit Caenorhabditis elegans solucanındaki 302 sinir hücresinin her bir bağlantısını titizlikle takip etti. Ama aynısının erkek solucan için yapılması ancak günümüzde mümkün oldu. 

Nature’da yayınlanan yeni bir harita, hayvanın her iki cinsi için çıkarılan ilk bağlantı haritası olma özelliğini taşıyor. Konnektom adı verilen bu harita, hangi nöronların diğer nöronlarla, kaslarla ve kontrol ettikleri diğer fonksiyonlarla bağlantılı olduğunu ve bu bağlantıların ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor. Harita, araştırmacıların bu canlıların çevrelerini nasıl algıladıklarını ve tepki verdiklerini daha iyi anlamalarına katkıda bulunuyor. Rochester Üniversitesi’nde doçent olan Douglas Portman şöyle diyor:

Hayvan sinir sisteminin tüm yapısını emsalsiz bir seviyede anlama açısından önemli bir bütünlük sağlıyor.

Portman, bunun önceki versiyona kıyasla “Konnektom 2.0” olarak adlandırılabileceğini ve insan gibi daha karmaşık sinir sistemlerini anlamak için gerekli bir temel oluşturduğunu söylüyor. 

Tüm Reklamları Kapat

Scientific American’ın kıdemli yazarı Scott Emmons, haritası yeni çıkarılan devrelerin bazılarının insan davranışı üzerinde doğrudan etkileri olduğunu söylüyor. Şizofreni ve otizm gibi insan hastalıklarında yeri olan genlerin çoğu solucanlardaki nöronal bağlantıları belirleyenlerle de aynı.

1986’da yayınlanan önceki konnektom, her sinapsı incelemişti. Yeni harita Portman’ın yorumunda da yazdığı gibi, süpürge dolabının arkasına gizlenmiş örümcek ağlarına benziyor. Bu versiyon her bir bağlantının fiziksel konumu ve ağ bağlantısının gücünün bir ölçüsünü de içeriyor. Albert Einstein Tıp Fakültesi’nde genetik ve sinirbilim profesörü olan Emmons şöyle diyor:

Hermafroditin bağlantı şemasını yeniden inceleyen yeni çalışma, cinsiyetler arasında üreme ile doğrudan ilişkisi olmayan davranışsal devreler de dahil olmak üzere pek çok önemli farklılıklar tespit etti. C. elegans “dişileri” kendi başlarına 300 yavru üretmek için yeterli spermi üretebilen hermafroditlerdir,

Fakat aynı zamanda, türünün dişi rolünü üstlenen erkekleri ile de ürerler. Erkeklerin genlerini aktarmalarını sağlamak üzere, bir eş bulmak ve üremek için bazı ek bağlantılara ihtiyaçları vardır. Emmons, bu bağlantılarda neden bu kadar çok cinsiyet farklılığı olduğunun henüz belli olmadığını söylüyor. 

Hermafrodit, 132 kasa ve 26 başka noktaya –bağırsak, gonadlar ve cilt gibi- bağlanan 302 nörona sahiptir. Buna karşın, çalışmaya göre erkek C. elegans’ın 155 kas ve 39 farklı konuma bağlanan 385 nöronu var. 

Tüm Reklamları Kapat

Daha önceki araştırmalar da hermafroditleri incelemişlerdi, ancak çalışma o kadar zordu ki laboratuvar her iki cinsi de çalışmayı düşünmesine rağmen erkeği incelemeye geçememişlerdi. 1999’da Emmons, her iki cinsiyetin bağlantı şemasına sahip olmanın faydalı olacağına karar verdi, ancak 2012’den bu yana dişilerle kıyaslandığında en farklı yapı olan erkek kuyruğu hakkında bir inceleme yayınlanmamıştı. Yeni makalede, Emmons ve meslektaşları tüm erkeğin haritasını tamamladı ve haritaların karşılaştırılabilir olduğundan emin olmak için dişi versiyonunu yeniden düzenledi. Indiana Üniversitesi Psikolojik ve Beyin Bilimleri Bölümü’nde profesör olan ancak çalışmada yer almayan Olaf Sporns şöyle diyor:

Her ne kadar hala mükemmel olmasa ve belirli bağlantıların önemine dair bilgiler hala eksik olsa da çabaya değer. Bir sinir sisteminin nasıl çalıştığını anlamak için, o sistemin unsurlarının nasıl bağlandığını bulmak gerekir.

Her ne kadar teknoloji önceki araştırmalardan bu yana ilerlemiş olsa da, çalışma hala otomatikleştirilemiyor. Emmons bunu şöyle anlatıyor:

Her nörondaki kıvrılma ve tümsekler, fareyle tıklayan biri tarafından kaydedilmek zorunda. Yazılım daha sonra her bir nöron ve bağlantılarının haritalarını çizerek görevin bu bölümünü çok daha kolay hale getiriyor.

Fakat belki de bu çabanın en büyük mesajı, mütevazı bir konnektomun ne kadar karmaşık olabileceğidir. Emmons şöyle diyor:

Solucan, diğer hayvanlara kıyasla hücre sayısı düzeyinde basit olabilir, ancak davranış bazında hiç de basit değil. Öğreniyor, hafızası ve korkusu var, avcıların varlığını öğrenebiliyor ve onlardan kaçabiliyor, yiyeceğe gidebiliyor, karşı cinsi bulabiliyor ve karşılaştığında da nasıl çiftleşeceğini biliyor.

Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nde Biyoloji profesörü olan Paul Sternberg ise şöyle yorumluyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Kendimizle ilgili bu bilgilere sahip olacak olsak bile, bu çok uzun zaman alacak.

Yine de, 50 yıldan fazla sürecek olsa da insan bağlantılarını haritalandırmaya çalışmanın faydası olacağını söylüyor. Sternberg’e göre bu beynin nasıl çalıştığına dair sorularımıza cevap vermeyecek, ancak bu cevabın bir parçası olacak. Sternberg sözlerini şöyle bitiriyor:

Bir solucan, bu kadar az nöronla bu kadar çok şey yapabiliyorsa ve biz bundan çok daha fazla bağlantıya sahipsek, harikayız demektir.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
22
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • İnanılmaz 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Güldürdü 2
  • Muhteşem! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Umut Verici! 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/11/2024 03:04:22 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/614

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
K. Weintraub, et al. Konnektom: Solucanların Bağlantı Şemaları, Kendi Sinir Sistemimizi Anlamamıza Yardımcı Olabilir!. (18 Ağustos 2019). Alındığı Tarih: 6 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/614
Weintraub, K., Kalo, B., Bakırcı, Ç. M. (2019, August 18). Konnektom: Solucanların Bağlantı Şemaları, Kendi Sinir Sistemimizi Anlamamıza Yardımcı Olabilir!. Evrim Ağacı. Retrieved November 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/614
K. Weintraub, et al. “Konnektom: Solucanların Bağlantı Şemaları, Kendi Sinir Sistemimizi Anlamamıza Yardımcı Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Bengü Kalo, Evrim Ağacı, 18 Aug. 2019, https://evrimagaci.org/s/614.
Weintraub, Karen. Kalo, Bengü. Bakırcı, Çağrı Mert. “Konnektom: Solucanların Bağlantı Şemaları, Kendi Sinir Sistemimizi Anlamamıza Yardımcı Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Bengü Kalo. Evrim Ağacı, August 18, 2019. https://evrimagaci.org/s/614.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close