Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kistik Fibrozis

Kistik Fibrozis verywellhealth
8 dakika
18,712
  • Moleküler Biyoloji ve Genetik
  • Dahiliye
Tıbbi İçerik Uyarısı

Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.

Daha Fazla Bilgi Al
Kistik Fibrozis
  • Türkçe Adı Kistik Fibrozis
  • İngilizce Adı Cystic Fibrosis
  • OrphaNet 586

Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma

Kistik Fibrozis, Kafkas halklarında (Avrupa, Batı Asya, Hindistan'ın bir kısmı ve Kuzey Afrika halklarının tamamını tanımlamakta kullanılan bir kavram) sık görülen ve yaşamı tehdit eden genetik bir hastalıktır. Hastalığı basitçe açıklamak gerekirse, vücudumuzda yer alan klor kanallarının görevini yapamaması nedeniyle kalın ve sert bir mukus (biraz mide bulandırıcı da olsa tam açıklaması sümüktür) tabakası oluşması durumudur.

Kistik fibrozisten sorumlu olan CFTR geni, epitel boyunca Cl- (klor) iyonlarını ileten bir iyon kanalı proteinini kodlar. Bu kanal vücudun farklı bölümlerinde salgılanan sıvılardaki tuz ve su oranının düzenlenmesinde görev alır. Bu düzenleme yapılamadığı durumda çeşitli belirtiler karşımıza çıkar. Bir örnek vermek gerekirse vücutta CFTR proteini ile en çok karşılaştığımız yerlerden biri olan ter bezi kanalında, CFTR proteini kanal içindeki sıvıdan Cl- iyonlarının emilimini ve klor emildiği için beraberinde sodyum emilimini de sağlar. Eğer klor emilemez ise sodyum da emilemez ve ter içinde birikirler. İşte bu durum bizim tanı koymamız için çok değerlidir. Çünkü ter içindeki tuz miktarını ölçer isek kişinin kistik fibrozis hastası olduğunun tanısını koyabiliriz. Ayrıca havayolları ve diğer mukus üretiminin olduğu yerlerde aşağıdaki resimdeki gibi klor iyonları epitel hücresinden lümendeki mukus içine salgılanırken mukus içinden sodyum iyonları emilir ve sodyum ile beraber bir miktar su da emilir. Bu sayede mukusun akışkanlığı ve vücudun su dengesi sağlanmış olur.

Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel açıdan bakıldığında, bir hipoteze göre kistik fibrozis heterozigot bireylerde tüberküloz sıklığının düşük olduğu saptanmıştır. Gerçekten, kistik fibrozis hastalarındaki düşük arilsülfataz aktivitesi, Mycobacterium tuberculosis arilsülfataz aktivitesine sahip olmadığından ve sülfatı kendisi metabolize edemediğinden, bu bakterinin çoğalmasını inhibe edebilir. Bu yüzden de doğal seçilim sürecinde elenmemiş ve günümüze kadar genini korumuş olabilir.

Ter bezleri ve havayollarında klor kanalının işlevi
Ter bezleri ve havayollarında klor kanalının işlevi
Robbins Pathology

Belirti ve Semptomlar

Kistik fibrozis belirtileri aslında yukarıdaki resimde özetlenmiştir fakat biz bu resimdeki semptomları derinlemesine inceleyeceğiz. Ter bezlerindeki klor iyonlarının ve beraberinde sodyum iyonlarından zaten bahsetmiştik.

Tüm Reklamları Kapat

Kistik Fibrozisin Belirtileri
Kistik Fibrozisin Belirtileri
Robbins Pathology 10. Edition

Şimdi diğer belirtilere bakış atalım:

Sinüzit

Kistik fibroziste klor kanallarının defektli olduğunu ve bu defekt dolayısıyla mukus üretiminde de çeşitli problemler yaşandığını belirtmiştik. Daha önce de belirttiğimiz gibi mukusun akışkanlığı içine salgılanan klor ve mukus içinden geri emilen sodyum iyonları ile sağlanıyordu.

Eğer klor iyonu az olursa mukus içinden sodyum da emileceği için mukusun akışkanlığı azalacaktır. Ayrıca mukus havayollarında savunmadan sorumludur. İçeri giren mikroorganizmaların tutulup öksürük ve hapşırık gibi çeşitli refleksler ile dışarıya atılmasında görev alır. Mukus akışkanlığı azaldığı takdirde bulunduğu yerden ilerletmek zorlaşacak ve mukus havayollarında birikmeye başlayacak. Mukus sinüslerde biriktiğinde mikroorganizmaları yakalayacak fakat dışarı atılamayacak. Bu nedenle enfeksiyon gelişecek ve sinüzit dediğimiz tablo oluşacaktır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Akciğer Enfeksiyonları ve Bronşektazi

Yukarıda anlattığımız olay akciğerlerde olduğu vakit mukus içinde üreyen organizmalar akciğer enfeksiyonlarına sebep olur. Bu enfeksiyonlara en sık Pseudomonas cinsi bakteriler sebep olur. Pseudomonas cinsi bakteriler gram negatif bakteriler grubundadır ve hastane enfeksiyonları dediğimiz tedaviye dirençli enfeksiyonlardan sorumludurlar. Bronşektazi ise akciğerde havayollarının sık enfeksiyon nedeni ile kalıcı olarak genişlemesi ile karakterize obstrüktif (tıkayıcı) akciğer hastalığıdır.

Siroz

Mukus başta da belirttiğimiz üzere sadece havayollarında yer almaz, bağırsaklar, safra kesesi ve safra kanalları, pankreas gibi birçok organda daha yer alır ve kayganlaştırma, koruma gibi görevlere sahiptir. Siroz karaciğer fonksiyonlarının kaybı ile sonuçlanan kronik karaciğer iltihabıdır. Alkol, hepatit b gibi birçok nedenle oluşmaktadır. Kistik fibrozis bağlantısı ise mukusun safra kanalını tıkaması nedeniyle safra sıvısının karaciğerde birikmesi ile karaciğer iltihabına sebep olur.

Pankreas İltihabı (Pankreatit) ve Diyabet

Yukarıda anlattığımız gibi mukusun pankreas kanalını tıkaması ile pankreasın enzimleri pankreas dokusunu harap eder ve pankreas iltihabına sebep olur. Diyabet ise bu enzimlerin pankreası harap etmesi sonucunda insülinin salgılandığı Langerhans Adacıklarının da kaybı nedeniyle oluşur.

Bağırsak Tıkanması

Bağırsaklardan salgılanan mukusun akışkanlığının az olması nedeniyle bağırsaklarda birikmesi ve bağırsak boşluğunu tıkaması ile oluşur.

Erkek Üreme Sistemi ve Kısırlık

Erişkinlik çağına ulaşmış kistik fibrozis hastası erkeklerin %95'inde Azoospermi (meni içinde hiç sperm olmaması) ve kısırlık görülmektedir. Bunun en büyük sebebi ise testislerden penis içindeki üretraya (idrar ve meninin içinden geçtiği kanal) spermleri getiren vas deferens isimli kanalın bilateral (iki taraflı) olarak bulunmamasıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Tabii ki kistik fibrozisli erkekler çocuk sahibi olamaz demiyoruz. Tüp bebek (İn Vitro Fertilizasyon) yöntemi ile erkekler de baba olabilmekte. Çünkü testiste sperm üretimi olmakta fakat onu üretraya ulaştıracak kanal eksik olduğu için erkekler kısırlık gibi bir sorun ile karşı karşıya kalmaktadır. Ayrıca kadınlarda kısırlık gibi bir problem olmamakta fakat kadınlar gebe kaldığına doğuma kadar gebeliği ulaştırması zor olmaktadır.

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Kistik fibrozis hastalığının genetik bir hastalıktır. Genetik hastalıklar 5 alt başlıkta toplanır. Bunlar: mitokondriyal, Mendelyan (tek gen hastalıkları), multifaktöriyel kalıtım, kromozomal hastalıklar ve somatik mutasyonlardır. Kistik fibrozis bu saydığımız alt başlıklardan Mendelyan yani tek gen hastalığı grubuna girmektedir. Mendelyan hastalıklar grubunda otozomal resesif ve otozomal dominant (baskın genin nesilden nesile aktarılması ile oluşan kalıtım şekli olarak adlandırılabilir) olarak kalıtılan iki hastalık grubu vardır. Kistik fibrozis otozomal resesif kalıtılan bir hastalıktır. Bu konuda daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Kistik fibroziste hasara uğrayan gen 1989 yılında Lap-Chee Tsui isimli genetikçi tarafından bulunmuştur. Genin tam ismi "Cystic Fibrosis Transmembran Conductance Regulator" (ya da kısaca CFTR) genidir. CFTR geni 7. kromozomda bulunur ve otozomal resesif olarak kalıtılır. Otozomal resesif kalıtım için ebeveynlerde bu genin bir kopyasının mutlaka olması gerekir. Hasta olmayan fakat bu genin sadece bir kopyasını taşıyan kişilere taşıyıcı denir.

Kistik fibrozis geni olan CFTR geninde şu ana kadar 1700 tane mutasyon tanımlanmıştır. Bu 1700 mutasyon içinden en sık olan mutasyon ise Delta F508 (ΔF508) mutasyonudur. Bu mutasyona göre CFTR geninde, 508. pozisyonda yer alan, fenilalanin isimli amino asiti kodlayan kısımın silinmesi (delesyonu) ile oluşur.

Tüm Reklamları Kapat

Teşhis Yöntemleri

Kistik fibrozis hastalığının erken tanısı çok önemli olduğu için ülkemizde ve diğer birçok ülkede yenidoğanlarda topuk kanı testi tarama yapılmaktadır. Ayrıca az önce belirttiğimiz gibi ter testi ile de çok kolay şekilde tanı konulabilmektedir.

Kistik fibrozis hastalığının tanısı için ter testi, topuk kanı ve CFTR geni mutasyonlarına bakılabilir. Yenidoğan her bebeğe topuk kanı testi ülkemizde ve diğer birçok ülkede yapılmaktadır. Bu test bebeklerin topuğunun iğne ile delinmesinden sonra prick dediğimiz kağıtlara kanın emdirilmesi ile yapılır. Topuk kanı testi ile fenilketonüri, konjenital hipotirodi, biyotinizidaz eksikliği ve kistik fibrozis gibi geri dönüşü olmayan hasarlar yaratabilecek hastalıkların tanısında kullanılmaktadır. Kistik fibrozis tanısı aldıktan sonra tedavi aşamasına geçilir.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Kistik fibrozis hastalığı hayli ölümcül bir hastalıktır ve ölümcül olma sebebi mukusun akışkanlığının az olmasından daha ziyade üstüne eklenen sebepler ile olmaktadır. Kesin tedavisi olmadığı için bu üstüne eklenen sebeplere geçici çözümler ile hastaların hem yaşam süresini hem de yaşam kalitesi arttırılmaya çalışılmaktadır.

Kistik fibrozis hastalarının ölümlerine en çok akciğer enfeksiyonları neden olmakta, bu enfeksiyonların önlenmesi için antibiyotik koruması yapılmaktadır. Kistik fibrozis hastalarının en büyük umudu ise akciğer naklidir. Akciğer nakli ile hem yaşam süresi hem de yaşam kalitesi arttırılmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Yine bununla beraber fizyoterapi desteği ile biriken mukusun dışarı çıkartılması için öksürük ve nefes eğitimleri, mukus birikimini önlemek için duruş eğitimleri verilmektedir. Yine pankreas yetmezliği nedeni ile besinlerin sindirimi ve emilimi tam yapılamadığı için diyet önerileri de yapılmaktadır.

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Bu tedaviler ile beraber eskiden 18 yaşını bile göremiyordu. Şimdilerde ise WHO verilerine göre kistik fibrozis hastalarının %40'ı 18 yaşının üstündedir. Ayrıca Amerika ve İngiltere'de kistik fibrozisli hastaların ortalama yaşam süresi 35-40 yaşları arasındadır. O nedenle önemli olan kistik fibrozis hastalığının erken tanısı ve tedavisine hemen başlanmasıdır.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Maalesef ülkemizde akraba evliliği miktarı çok yüksek olduğu için (yapılan tüm evliliklerin %20'sinden fazlası akraba evliliğidir) kistik fibrozis bizim ülkemizde de önemli bir sorundur. Ama elbette bu sorunun görüldüğü tek ülke Türkiye değildir; Dünya'nın genelinde, özellikle de batı toplumlarında önemli bir sorundur.

World Health Organization

Yukarıdaki haritadan görüldüğü üzere kistik fibrozis birçok ülke için sorun teşkil eder. Amerika Birleşik Devletleri'nde her 2500 doğumda 1 kistik fibrozisli bebek doğuyor. Belki bu oran ilk etapta kulağa büyük gelmeyebilir; fakat kistik fibrozisin özellikle beyaz popülasyonda en ölümcül genetik hastalık olduğu unutulmamalıdır.

Önlem Yöntemleri

Hastalığa yakalanmamak için yapılabilecek ne varsa burada anlatabilirsiniz. İnsanların dikkat etmeleri gerekenlerden veya akademik çalışmalar ışığında faydası görülen davranışlardan burada bahsedebilirsiniz.

Etimoloji

Hastalığın ismi, Frasızcada "safra kesesine ait olan" anlamındaki cystique (veya Latince karşılığı olan cysticus) ile "bir organ içindeki fiberli büyüme" anlamındaki fibrosis sözcüklerinden gelmektedir.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
33
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 14
  • Muhteşem! 9
  • Üzücü! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Bilim Budur! 2
  • İnanılmaz 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • Peter Gluckman, Alan Beedle & Mark Hanson, et al. (2012). Evrimsel Tıbbın İlkeleri. ISBN: 9786053550518. Yayınevi: Palme Yayıncılık.
  • Cystic Fibrosis Foundaiton. Cystic Fibrosis. (13 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 13 Ekim 2019. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
  • Cystic Fibrosis Worldwide. What Is Cf?. (13 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 13 Ekim 2019. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
  • World Health Organization. Genes And Human Diseases. (13 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 13 Ekim 2019. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2023 08:30:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7977

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Fare
Deniz
Yapay Zeka
Eşeyli Üreme
Skeptisizm
Metal
Homo Sapiens
Kimya Tarihi
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Charles Darwin
Hafıza
Koruma
Böcek
Köpek
Kan Hastalıkları
Uyku
Toplumsal Cinsiyet
Hominid
Karanlık Enerji
Dışkı
Elementler
Şeker
Coğrafya
Aşılar
Kurt
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
H. T. Kiriş, et al. Kistik Fibrozis. (14 Ekim 2019). Alındığı Tarih: 28 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7977
Kiriş, H. T., Bakırcı, Ç. M. (2019, October 14). Kistik Fibrozis. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7977
H. T. Kiriş, et al. “Kistik Fibrozis.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 14 Oct. 2019, https://evrimagaci.org/s/7977.
Kiriş, Hakan Turan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kistik Fibrozis.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 14, 2019. https://evrimagaci.org/s/7977.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.