Kısırlık Nedir? Erkek ve Kadınlarda Ne Sıklıkla Görülür?
Kısırlık, bir hayvan ya da bitki türünün doğal yollarla üreyememesi anlamına gelmektedir. İnsanlar arasında kısırlık ise, bebek yapmak istemenize ve en az 12 ay boyunca denemenize rağmen başarılı olamamanız olarak tanımlanmaktadır.
İnsanların %85 civarı, çocuk sahibi olma yönündeki denemelere başlamalarından sonraki ilk 12 ay içinde bebek sahibi olabilmektedirler. Çiftlerin %7 civarı, 2. yılları içinde çocuk sahibi olmaktadırlar. Eğer 12 aydır deniyor olmanıza rağmen halen gebelik yaşanmadıysa bir hekime gözükmenizi tavsiye ederiz.
İnsanlar arasındaki kısırlık vakalarının %40'ı erkeklerden, %40'ı kadınlardan, %20'si ise her ikisinden birden kaynaklanmaktadır. Ülkeler bazında bu oranlar değişiklik gösterebilir. Örneğin İngiltere'deki tüm kısırlık vakalarının %25'i erkekler, %50'si kadınlardan kaynaklanmaktadır; geri kalanı ise açıklanamamaktadır.
Çok da ilginç olmayan bir şekilde, 1980'lerden bu yana kısırlık oranı %4 civarında artmıştır. Bunun nedeni, ömürlerimizin daha uzaması ve ilerleyen yaşla çocuk yapmanın güçleşmesidir.
Kısırlık Nedenleri Nelerdir?
Bir gebeliğin oluşması için; yumurtlama, döllenme ve embriyonun rahme tutunması aşamalarının sorunsuz ve doğru bir şekilde gerçekleşmesi gerekir. Bazı çiftlerin doğal yolla bebek sahibi olamamaları da bu adımlardan herhangi biri ya da birkaçında sorun olmasıdır. Kısırlığa neden olan konular bazen doğuştan gelir, bazen yaşamın ilerleyen dönemlerinde gelişir. Kısırlık sadece kadından, sadece erkekten veya her ikisinden kaynaklanıyor olabilir.
Dünya genelinde; kısırlık vakalarının yaklaşık üçte biri erkekten, diğer üçte biri kadından, geri kalanlar ise hem erkek hem de kadından kaynaklanmakta, bir bölümü içinse hiçbir neden bulunamamaktadır.
Erkeklerde Kısırlık Nedenleri
Doğuştan inmemiş testisler, genetik kusurlar, diyabet gibi hastalıklar veya klamidya, bel soğukluğu, kabakulak veya HIV gibi enfeksiyonlar anormal sperm üretimi, testislerdeki damarların fazla genişlemesi sperm üretimini, kalitesini ve sayısını olumsuz etkileyebilir.
Erken boşalma gibi cinsel problemler, spermin dışarı çıkmasını engelleyen sorunlar, kistik fibroz gibi genetik hastalıklar, testiste tıkanma gibi yapısal problemler veya üreme organlarında hasar veya yaralanmalar kısırlığa yol açabilir.
Pestisitler, diğer kimyasallar ve radyasyon gibi bazı çevresel faktörler, sigara, alkol, esrar gibi zararlı maddeler, anabolik steroidler ve bakteriyel enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan ilaçlar üreme yetisini olumsuz etkileyebilir. Sauna, hamam, jakuzi gibi sıcak ortamlar sperm kalitesini düşürerek kısırlık sebebi olabilir.
Radyasyon ve kemoterapi gibi kanser tedavileri ciddi şekilde sperm üretimini bozarak kısırlığa yol açabilir.
Kadınlarda Kısırlık Nedenleri
Yumurtaların yumurtalıklardan salınımını etkileyen yumurtlama bozuklukları kadınlarda en sık görülen kısırlık sebebidir. Polikistik over sendromu gibi hormonal bozukluklar da bunlara dahildir. Aynı zamanda anne sütü üretimini uyaran prolaktin hormonunun çok fazla salgılanması olan hiperprolaktinemi yumurtlamayı engelleyebilir. Ayrıca tiroid hormonunun çok fazla (hipertiroidizm) veya çok az (hipotiroidizm) olması da adet döngüsünü etkileyebilir ve kısırlığa sebep olabilir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Kadının rahim veya rahim ağzında var olan anomaliler, rahimdeki polipler veya rahim şekli dahil rahim veya servikal anomaliler kısırlık sebebi olabilir. Rahim duvarındaki kanserli olmayan tümörler, fallop tüplerini bloke ederek veya döllenmiş bir yumurtanın rahme tutunmasını engelleyerek kısırlığa yol açabilir.
Daha çok fallop tüpünün iltihaplanmasından kaynaklanan hasarlar ve tıkanıklıklar kısırlık sebebidir. Çoğunlukla cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon, endometriozis veya adezyonlardan kaynaklanan pelvik inflamatuar hastalıkları buna yol açabilir.
Rahim içi dokusunun rahim dışında büyümesiyle ortaya çıkan endometriozis, yumurtalıkların, rahim ve fallop tüplerinin işlevini etkileyerek kısırlığa sebep olabilir.
Birincil yumurtalık yetmezliği olan erken menopoz, yumurtalıkların işlevinin sonlanmasıyla ve adet kanamasının 40 yaşından bitmesiyle kısırlığa yol açar. Kadının bağışıklık sistemi ile ilgili sorunlar olması, Turner sendromu veya taşıyıcıları gibi bazı genetik sorunlara sahip olması erken menopoz ve dolayısıyla kısırlığa sebep olabilir.
Çoğunlukla kanser türlerinin tedavisinde kullanılan radyasyon veya kemoterapi tedavisi kadınlarda kısırlığa sebep olabilir.
Pelvik bölgede yaşanan adezyonlar, enfeksiyonlar, apandisit, endometriozis veya karın veya pelvik cerrahiden sonra oluşabilecek organları bağlayan skar dokusu bantları kısırlık nedeni olabilir.
Kadınlarda infertilite hakkında daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.
Kısırlıkla İlgili Risk Faktörleri Nelerdir?
Kısırlıklar ilgili risk faktörlerini 7 ana başlık altında toplamak mümkündür:
- Yaş: İlerleyen yaş hem kadınlarda hem de erkeklerde kısırlık sebebi olabilir. Ama en çok da kadınların bebek sahibi olmak için 35 yaşını geçmemiş olmaları istenir.
- Sigara: Sigara, hem üreme yetisini düşürerek doğal yolla gebeliği engellemesi hem de aynı şekilde üremeye yardımcı tedavilerden alınacak sonucun başarısını da düşürmesi sebebiyle gerçek bir kısırlık sebebidir.
- Alkol: Hem kadınlar hem de erkekler için alkol üreme yetisini zayıflatan bir maddedir. Kadınlarda yumurta kalitesini ve sayısını, erkeklerde ise sperm kalite ve sayısını düşürdüğü bilinmektedir.
- Aşırı kilo: Fazla kilo, kadınlar ve erkeklerde üreme yetisinin zayıflamasına, üreme hücrelerinin kalite ve sayısının düşmesine yol açabilmekte ve kısırlığa sebep olabilmektedir.
- Düşük kilo: Düşük kilo, eksik beslenme ve vücudun fonksiyonları için gerekli besinlerin yeterince alınamaması anlamına gelmektedir. Bu bağlamda ihtiyaç duyulan vitaminlerden, minerallerden, proteinden, yağlardan ve karbonhidratlardan yoksun beslenmek kadınlarda ve erkeklerde üreme yetisini düşürmektedir.
- Hareketsiz yaşam: Hareketsizlik ve egzersiz eksikliği, hem obezite riskini artırması hem de organların çalışmasını kısıtlaması sebebiyle kısırlık riskini artırmaktadır.
- Yoğun egzersiz: Aşırı yorucu egzersizler vücutta üreme hücrelerinin üretimini kısıtlayarak kısırlığa yol açabilmektedir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 11
- 5
- 2
- 2
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/12/2024 18:28:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4086
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.