Kazak almak için evinizin yakınında bulunan bir alışveriş merkezine gittiğinizi düşünün. Bu çok büyük olmayan alıveriş merkezinde kazak alabileceğiniz bütçenize ve zevkinize uygun 4 farklı mağaza olduğunu biliyorsunuz. Birine girerek alışverişe başladınız. Karşınızda 3 farklı kalınlık modelinde 2 farklı yaka tipinde kazaklar var. Bu kazakların her birinden 4-5 farklı renk seçeneği size göz kırpıyor. Seçeneklere çok boğulmadan denemeye başlayınca görüyorsunuz ki her zamanki beden numaranız, yaka veya kalınlık tipine göre farklı model kazaklarda değişiklik gösteriyor. Alışverişiniz çoktan bir çileye dönüşmeye başladığını söyleyebiliriz.

O sırada aklınıza çevrimiçi alışveriş platformlarına bakmak geliyor. Orada durum daha karışık. 3 farklı alışveriş platformunda onlarca farklı marka binlerce kazak seçeneği var. Alışveriş merkezinde 4 farklı mağazadaki onlarca seçenek, binlere hatta on binlere dönüştü. Peki, bu durumda fiyat-kalite-renk-rahatlık açısından en iyi kazağı bulabilmeniz mümkün mü? Diyelim ki bir seçim yaptınız ve bir kazak satın aldınız. Ertesi gün aldığınız kazaktan daha iyi olabilecek ve fiyatı daha uygun başka bir kazak gördünüz. Bu durumda seçiminizden pişman olur musunuz ya da satın aldığınız kazaktan duyduğunuz tatmin bu olaydan sonra azalır mı?

Johannes Kepler, gezegenlerin hareketinin yasalarını çözmeyi başaran Alman bir matematikçiydi. Ancak Rönesans biliminin en büyük başarılarından birine imza atmadan önce, kendini akıl ve batıl arasındaki savaşın tam ortasında bulacaktı. Ancak yargılanan, kendisi değildi. Annesiydi. Suçlamaysa, Galileo gibi Kilise'ye karşı gelmesi değildi. Cadı olduğu iddiasıydı!

1615 yılında, Almanya'nın Leonberg kentinde yerel bir sulh yargıcı olan Lutherus Einhorn, cadı avı histerisinin bir parçası olan ve daha sonra Avrupa'yı saran ve büyücü olduğundan şüphelenilen binlerce insanın hayatına mal olan bir dizi "cadı mahkemesi" başlattı. Toplamda, 15 kadın, Einhorn'un denetimindeki kentte "büyücülük yapmak" ile suçlandı; bunlardan 8'i idam edildi. Bu cadı avına yakalananlar arasında, gelmiş geçmiş en büyük gökbilimcilerinden birinin de annesi vardı: Johannes Kepler.

İnsanlık, tarihi boyunca doğası gereği çevresiyle ve bu çevrede bulunan diğer canlılarla sürekli etkileşim halinde olmuştur. Tarih boyunca insanlar beslenme, iş gücü, ulaşım gibi pek çok alanda hayvanlardan yararlanmışlardır. Sığırları evcilleştirip tarımda iş gücü olarak kullanmışlar ve etinden faydalanmışlar; yüzlerce farklı tavuk ırkını birbirleriyle hibritleştirmiş, aralarından en verimlilerini seçmiş ve bu yüksek verimli hibritleri devasa büyüklükteki çiftliklerde üretmişlerdir. Atları evcilleştirip ulaşımı kolaylaştırmışlar, ordularına binek hayvanı yapıp hasım ordulara üstünlük sağlamışlardır. Sığır ve domuzları evcilleştirip devasa çiftliklerde et ve sütünden yararlanmak için yetiştirmişlerdir. Öyle ki zamanla evcilleşen kediler ve köpekler insanların ev arkadaşları haline gelmiştir. Bu işleri yapabilmek için insanlar çevresiyle ve hayvanlarla her zaman karmaşık ilişkiler ağı kurmuşlardır. Bu ağ insanları hayvanları ve çevreyi birbirine sıkı sıkıya bağlamaktadır. Bu bağ sağlık alanında Tek Sağlık Konsepti (İng: "One Health") olarak bilinen yeni bir yaklaşımın gelişmesine neden olmuştur.

Tek sağlık konsepti; insan sağlığı, çevre sağlığı ve hayvan sağlığının birbirine bağlı olduğunu vurgulayan ve sağlık politikalarına bu perspektiften bakılması gerektiğini savunan bütüncül bir yaklaşımdır. Tek sağlık fikri insan sağlığı, çevre sağlığı ve hayvan sağlığını tek tek ele almaktan ziyade bir bütün olarak görüp, farklı disiplinlerden bilim insanlarının ortak bir paydada buluşup çalışması gerektiği ancak böyle toplum sağlığının korunabileceğini ifade etmektedir.

Daha önce beyninizin tamamen yeni bir insan hayal edemeyeceğini duymuş olabilirsiniz. Bu fikre inananlar, rüyalarımızda daha önce gördüğümüz insanların bir "karışımından" oluşan yeni insanlar gördüğümüzü iddia ediyor. Peki bu iddiayı nasıl ispatlayabiliriz veya ispatlayabilir miyiz?

Ne yazık ki bu ilgi çekici soruyu deneysel olarak cevaplamak mümkün değil. Bu hipotezi deneysel yolla test etmek için rüyada görülen kişinin bir "portresine" ve rüyayı gören kişinin bu portrenin sahibine herhangi bir şekilde denk gelip gelmediğine dair bilgiye ihtiyacımız var. Hemen fark edilecek birkaç nedenden dolayı bunları sağlamak oldukça zor.

Evrim Ağacı olarak okurlarımıza son derece sıradan konularda bile bilimin en üst düzey kaynaklarından veriler derlemeye ve bilgiler vermeye çalışıyoruz. Bu konu "evdeki süs bitkileri" olunca da olabilecek en iyisinden bir gıdım azını vermeyelim istedik.

Odanızın havasını temizlemek için hangi bitkilerin en iyisi olduğu konusunda NASA'nın verdiği bilgiler çerçevesinde hazırlanan bu görseli Türkçeye kazandırdık. Görselde, sadece odanızın havasını süzmek ve temizlemek için hangi bitkilerin katkı sağlayabileceğini öğrenmekle kalmayacaksınız; aynı zamanda odanızda bulunması muhtemel kimyasallar ve onların üzerinizdeki etkisini de öğreneceksiniz.

Cep telefonlarıyla ilgili en yaygın soru işaretlerinden biri, cep telefonu kullanımının kansere neden olup olmadığı veya kanser riskini artırıp artırmadığıdır. Bugüne kadar bu alanda yapılan çalışmalar birbiriyle çelişen sonuçlar elde etmiştir (bunlardan bir tarafa ait bir çalışmayı buradan, diğer tarafa ait bir çalışmayı buradan okuyabilirsiniz).

Bu yazımızda, ABD Ulusal Kanser Enstitüsü'nün bu alanda yaptığı kapsamlı bir soru-cevap listesi üzerinden giderek, aklınıza takılabilecek sorulara yanıtlar vereceğiz ve konu hakkında bilimsel araştırmaların olduğu konumu daha iyi anlamanızı sağlamaya çalışacağız.

Kuzey Kutbu'nda bahar gelince milyonlarca kuş yavrularını büyütmek için bir araya geliyor. Bu dönemde her yerde yavru kuşların cıvıltıları duyulur ve tüylerle kaplı minik yavruları her yerde görebilirsiniz. Bu durum, 73 milyon yıl önce de aynıydı. Bu hafta Science dergisinin kapağında yer alan bir makale, kuşların kutup bölgelerinde yuva yapmasına dair bilinen en eski örneği belgeliyor.^[1] Makalenin baş yazarı ve Princeton Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan Lauren Wilson, şöyle anlatıyor.

Wilson, bu makalenin Alaska Fairbanks Üniversitesi’ndeki yüksek lisans tez çalışması sonucunda ortaya çıktığını belirtiyor. Alaska'daki bir kazı alanından toplanan düzinelerce minik fosilleşmiş kemik ve dişi inceleyen Wilson ve ekibi, dinozorların da bu topraklarda dolaştığı dönemde Kuzey Kutbu'nda üreyen farklı kuş türlerini tespit etti. Bunlar arasında dalgıç kuşlar, martı ve ördek ve kaz gibi kuşlara benzeyen birkaç kuş türü vardı. Makalenin yazarlarından Alaska Üniversitesi Kuzey Müzesi direktörü ve Wilson'ın yüksek lisans tez danışmanı Pat Druckenmiller, çalışmayı şöyle özetliyor:

"Türküler umut ve neşe getirmeli, çocukların masumiyetini asla gölgelememelidir."