Kelebekler Kendilerini Yok Oluştan Kurtardı!

İklim değişikliği ve doğal yaşam alanının kaybı nedeniyle nüfusu azalan bir kelebek türü, hızlıca daha soğuk iklimlere geçip tırtıllarının yiyecek olarak kullandığı bitkiyi değiştirerek neslinin tükenme tahminlerine meydan okudu.

İngiltere’deki Southampton Üniversitesi’nde Kelebek Koruma Organizasyonu’nun düzenlediği uluslararası bir sempozyumda sunulan araştırmaya göre, Meksika ve Kaliforniya’da yaşayan Quino beneklisi (Euphydryas editha quino), daha yükseklere çıktı ve şaşırtıcı bir şekilde yumurtalarını bırakacağı tamamen farklı bir bitki türü seçti.

Kelebeğin hızlı adaptasyonu, diğer böcek ve türlerin de iklim değişikliğinden sağ çıkma yolları bulabilecekleri konusunda umut veriyor. Plymouth Üniversitesi’ndeki Deniz Bilimleri Enstitüsü’nden Profesör Camille Parmesan şunları söyledi:

Quino’ların 1990’ların ortalarındaki durumunu bilen her kelebek biyoloğu, ben de dâhil olmak üzere, şimdiye kadar neslinin tükeneceğini düşünmüştü.

Quino, bir zamanlar Güney Kaliforniya’da bolca bulunuyordu, ancak Los Angeles ve San Diego’nun genişlemesi nedeniyle sadece iki küçük koloni kalacak kadar azaldı. Meksika’da yaşayan diğer Quino’ların sayısında, küresel ısınma nedeniyle tırtılların yediği bitki –bir tür sinir otu- için havanın çok sıcak ve kuru olmasıyla birlikte hızlı bir düşüş görüldü.

Altı yıl önce Parmesan, nesli tükenmekte olan Quino’ların, “destekli kolonileşme”, yani Los Angeles’ın kuzeyindeki daha serin ve bozulmamış doğal yaşam alanlarına insanlar tarafından taşınması için ilk sırada yer alan adaylar olmasını önerdi. Buna karşılık kelebekler, bilim insanlarını şaşırtacak şekilde, insan yardımı gerekmeksizin doğudaki daha yüksek yerlerde, tırtıllarının daha önce hiç yemedikleri çiçekli bir bitkiyle beslendiği bölgelerde ortaya çıktılar.

Habitat Değiştirme

Başka birkaç kelebek türü, değişen iklime ayak uydurmak için doğal yaşam alanını veya beslenme şeklini değiştirmişti, ancak Quino beneklisi, bilim insanların bildiği kadarıyla, çok çabuk şekilde ikisini birden değiştiren ilk kelebek oldu. Birçok çevreci, türlerin hızla gerçekleşen iklim değişikliğine uyum sağlayamayacağından korkuyor, fakat bu şaşırtıcı örnek, Parmesan’a göre açık bir şekilde talihsiz olan bazı türlerin düşündüğümüzden daha çabuk kendini toparlayabildiğini gösteriyor.

Ancak Parmesan, bu olayın, doğa koruma alanlarının ve bozulmamış doğal yaşam alanların birleştirilmesinin değişen iklimle birlikte türlerin hayatta kalabilmeleri için her zamankinden daha da önemli hâle geldiğini gösterdiği uyarısında bulundu. Los Angeles ve San Diego’nun doğusundaki işlenmemiş arazi olmasaydı Quino beneklisi gidecek yer bulamazdı ve nesli tükenirdi. Parmesan şunları söyledi:

Bu türlere adapte olabilecekleri yerler sağlamalıyız. İklim değişikliğinin ilk zamanlarında, doğa koruma alanlarında korunan türlerin bu alanları terk edecekleri, dolayısıyla buraların artık bir yararı kalmayacağı düşünülerek endişe edilmişti. Ancak şimdi yeni türlerin bu alanlarda yaşamaya başladığını görüyoruz, bu nedenle doğa koruma alanları her zamankinden de önemli hâle geliyor.

İklim Değişikliği

Britanya’da yaşayan 59 türün çeyreğinden fazlası kuzeye taşınıyor, bunlardan yırtık pırtık virgül kelebeği her yıl 10 km yol kat ediyor. Başka bir Birleşik Krallık türü olan çok gözlü esmer kelebek, iklim değişikliğiyle birlikte, tırtıl evresindeyken yabani sardunya ile beslenmeye başladı, bu da kelebeğin İngiltere’nin iç bölgeleri ve kuzeyine hızla yayılmasını sağladı.

Fakat uluslararası sempozyumda sunulan güçlü bilimsel kanıtlara göre, iklim değişikliği kazanandan çok kaybeden yaratacaktır, çünkü bozulmamış doğal yaşam alanları o kadar parçalanmıştır ki bu durum, çoğu kelebek, güve ve benzeri böceklerin daha uygun yerlere göçmesine imkân tanımaz. Subilim ve Çevrebilim Merkezi’nden Tom Oliver, sempozyuma katılanlara, bu yüzyılın ortalarına kadar Birleşik Krallık kelebeklerinden bir kısmının neslinin tükeneceğini öngören bilimsel bir modelleme ile ilgili bilgi verdi.