Kahve Tarlaları, Kuşların Diyetlerini Sınırlıyor!

Pandemi yüzünden market raflarının temel ürün ve malzemelerden yoksun olduğu 2020 yılını düşünün. Orta Amerika ormanlarında yaşayan kuşlar için, orman arazilerinin kahve tarlalarıyla işgal edilmesi, esasen tercih ettikleri yiyeceklerin "raflarını boşaltıyor" ve hayatta kalmak için diyetlerini ve yaşam alanlarını değiştirmeye zorluyor.

Aralarında Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu'nun da bulunduğu Utah Üniversitesi'nden araştırmacılar tarafından yürütülen yeni bir çalışma, kuşların tüylerinden izlenebilen diyetlerinin anlaşılmasına işaret eden verilerini ve hareket kayıtlarını araştırarak, kuşların kahve tarlalarında ormanlardan çok daha az omurgasız yediğini ortaya koyuyor ve beslenme seçeneklerini önemli ölçüde etkilediğini öne sürüyor. Çalışmanın baş yazarı ve Utah Üniversitesi Biyolojik Bilimler Fakültesi’nde ekoloji ve ornitoloji profesörü olan Prof. Dr. Çağan H. Şekercioğlu anlatıyor:^[1]

Gezegen üzerindeki artan insan ekolojik etkisi, özellikle habitat kaybı ve iklim değişikliği yoluyla, kuşların beslenmelerini de genellikle olumsuz etkiler. Böcekler ve diğer omurgasızlar gibi temel beslenme kaynaklarındaki düşüşler de dahil olmak üzere bu olumsuz değişiklikler, özellikle hızla büyüyen genç bireylerin hayatta kalma sürelerinin azalmasına yol açabilir ve bu yetersiz beslenen kuşların popülasyonunun azalmasına ve kayıplarına yol açabilir.

Kosta Rika Ormanları

Tüm dünyada ormanlar, bir zamanlar yemyeşil olan yaşam alanlarından, onların yerini alan tarım arazileri arasında dağılmış çok daha küçük kalıntılara doğru daralıyor. Kuş türlerinin yalnızca yaklaşık yüzde biri, insanların ve insan faaliyetlerinin hakim olduğu habitat türlerini tercih ediyor, ancak doğal orman habitatının hızla ortadan kalkması, kuş türlerinin yaklaşık üçte birinin artık kendilerini insan hakimiyetindeki ortamlarda hayatta kalmak için çabalarken bulması anlamına geliyor.

Kosta Rika'da, Panama sınırına yakın Las Cruces Biyolojik İstasyonu çevresindeki arazi tamamen ormanlık alanken şimdi %50 kahve tarlaları, %20 sığır otlakları ve %10 diğer insan ortamları haline geldi. Arazinin ormanlık alan olarak kalan kısmı ise şimdilik sadece %20. Tarımsal alanlar ise, yerel kuşların beslendiği omurgasız topluluklarını büyük ölçüde etkileyen böcek ilaçları, gübreler ve mantar ilaçları ile yıkanıyor.

Bu yerel kuşlar, araştırmacıların çalışmada odaklandıkları dört türü içeriyor: turuncu gagalı bülbül ardıcı (Catharus aurantiirostris), gümüş boyunlu tangara (Tangara icterocephala), ak gerdanlı ardıç (Turdus assimilis) ve kil rengi tiranulet (Mionectes oleagineus). Dört türün tümü, hem meyveler hem de omurgasızlarla beslendikleri ormanlarda ve açık kırsal alanlarda bulunabilir. Ancak böcekler ve diğer omurgasızlar, protein ve nitrojen gibi temel besinleri sağladıkları için diyetlerinin önemli bir parçasıdır.

Şekercioğlu ve aralarında ABD, Kosta Rika ve Singapur'dan araştırmacıların da bulunduğu meslektaşları, çalıştıkları kuş türlerinin besinlerini tarım ve orman ortamları arasında, özellikle de doğru beslenmenin çok önemli olduğu ve türlerin sürdürülmesi için kritik öneme sahip üreme mevsiminde nasıl elde ettiğini anlamak istedi.

Çağan Şekercioğlu

İzotopik Yemek Günlüğü

Kuşların diyeti hakkında daha fazla bilgi edinmek için araştırmacılar tüylerindeki izotopları analiz ettiler. "Ne yersen osun" sözü boşa söylenmemiş olacak ki, yediğimiz gıdaların izotop oranları şeklindeki kimyasal imzaları dokularımıza dahil edilir.

İzotoplar, aynı elementin, yalnızca çekirdeklerindeki nötron miktarında farklılık gösteren farklı versiyonlarıdır - örneğin, altı nötronlu bir karbon atomu ile yedi nötronlu bir karbon atomu arasında son derece küçük bir kütle farkı vardır. Ancak biyolojik ve fiziksel süreçler, hafif veya ağır izotopları tercih edebilir ve bu bilimsel ölçümlerin sonuçlarında gözlemlenebilecek ve değerli bilgiler sağlayabilecek etkiler yaratabilir.

Örneğin insanlarda, saçlarımızdaki izotoplarda diyetlerimizin bir kaydı korunur. Daha önceki bir çalışmada, Utah Üniversitesi'nin Jeoloji ve Jeofizik Departmanında seçkin bir profesör olan yardımcı yazar Thure Cerling ve meslektaşları, Salt Lake Valley çevresindeki berberlerden ve kuaförlerden alınan saçları analiz ettiler ve mısırla beslenmiş hayvanlardan gelen et proteini ve bitki bazlı proteinin göreceli oranlarını öğrendiler.

Kosta Rika'da araştırmacılar aynı şeyi yapmayı umuyorlardı, ancak kuşların tüylerinde kararlı karbon ve nitrojen izotopları vardı. Beslenmeyi analiz etmek için dört kuş türünden 170 tüy topladılar ve zamanlarını nerede geçirdiklerini görmek için radyo izlemeyi kullanarak 49 kuşun hareketlerini izlediler.

National Geographic TV

New Mexico Üniversitesi'nden çalışmanın ortak yazarlarından Seth Newsome şöyle diyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Tüy izotopik analizi kesinlikle ilk kez kuş diyetlerini incelemek için kullanılmıyor. Ancak bu, diyet bileşimini, tarımsal ve doğal yaşam alanlarının göreceli kullanımını incelemek için radyo telemetri ile birlikte özellikle tropik bölgelerde ilk kez kullanılıyor olabilir.

Sonuçlar, kuşların seçtikleri habitatın beslenmeleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu gösterdi. İzotopik veriler, incelenen dört türden üçünün kahve tarlalarında ormanlardan çok daha az omurgasız yediğini öne sürdü. Gümüş boyunlu tangara ve ak gerdanlı ardıç için veriler, ormanlarda kahve tarlalarından iki kat daha fazla omurgasız biyokütle yediklerini gösterdi. Şekercioğlu şöyle ekliyor:

Sonuçlarımız, hem doğal orman kalıntılarında hem de kahve tarlalarında beslenen orman kuşlarının tercih ettiği omurgasızların kahve tarlalarında yetersiz olduğunu gösteriyor.

Çağan Şekercioğlu

Habitat Değişiminin Sonuçları

Kahve tarlaları onlarca yıl önce dikildi ve araştırmacılar, orman bozulmamışken kuşların nasıl davrandığını bilecek verilere sahip değiller. Ancak kuşların davranışları hakkında şu anda bildiklerimizden, sonuçların kuşların yaşam tarzları için ne anlama geldiğine dair çıkarımlarda bulunabiliriz.

Şekercioğlu, kuşların yeterince omurgasız tüketmek için, sık sık yaklaşık 7-12 dönümlük küçük orman parçalarında ve nehirlerin yanındaki yaklaşık 10-20 metre genişliğindeki dar orman koridorlarında beslenmeleri gerektiğini söyledi. Şekercioğlu, ayrıca 2007'de yapılan bir radyo izleme çalışmasıyla desteklenen başka bir hipotezi anlatıyor:^[2]

Gümüş boyunlu tangara ve ak gerdanlı ardıç gibi daha hareketli kuşların, özellikle protein açısından zengin omurgasızları, yeterli derecede tüketmek için sürekli hareket ettiğini düşünüyoruz. Yarım hektar kadar küçük yaşam alanlarına sahip olabilen turuncu gagalı bülbül ardıcı gibi daha az hareketli türler ya kahve tarlalarına uyum sağlamak ya da daha az omurgasız yemek zorunda kalıyorlar yani yok oluyorlar.

Turuncu gagalı bülbül ardıcı yalnız değil. 2019'da yine Çağan Şekercioğlu ve meslektaşları tarafından yayımlanan bir araştırma, bölgede beklenenden daha fazla kuş popülasyonunun azaldığı gösterildi.^[3]

Bu nedenle, Kosta Rika ve diğer benzer tropik bölgelerdeki yaşam alanlarını kahve tarlalarına kaydıran kuşlar için, orman rezervleri ve diğer orman parçalarına ulaşmak kritik kaynaklar sağlayabilir. Şekercioğlu bu kaymanın risklerini şöyle anlatıyor:

Bu kuşların beslenmelerini başka yerlere kaydırması, kendileri olumsuz sonuçlara yol açabilecek yeni ekolojik etkileşimlere neden olabilir. Örneğin, bu yeni yerlerde kuşlarla artan rekabet veya daha önce pek tüketilmeyen bir av türü üzerinde aşırı avlanma.

Çağan Şekercioğlu

Nasıl Yardım Edebilirsiniz?

Eğer kahve içmeyi seven biriyseniz, kuş dostu kahveler almayı seçerek yardımcı olabilirsiniz. Şekercioğlu'nun söylediğine göre kuş dostu kahve, yerli kuşlar için faydalı olan ağaç örtüsü ve orman kalıntılarının daha fazla olduğu tarlalarda yetiştiriliyor. Gölgede yetiştirilen kahve, Smithsonian Göçmen Kuş Merkezi tarafından Kuş Dostu olarak onaylanan kahveler veya en kuş dostu olduğunu söylediği Etiyopya kahvesi satın almanızı öneriyor.^[4]

Ve tropikal bölgelerdeki yerel yönetimler, bozulmamış ormanların, ikincil büyüme ormanlarının ve orman kalıntılarının birleşmesini sağlamak için nehirlerin yanındaki orman şeritlerinin korunmasına öncelik vererek yardımcı olabilir. Şekercioğlu, sözlerini şöyle bitiriyor:

Dünyanın biyolojik çeşitliliği en fazla olan tropik ormanlarının yerini almaya devam eden ve giderek artan insan egemenliğindeki tarım alanlarında orman kalıntılarının korunmasına ve yenilenmesine öncelik verilmesi acildir.