İnternette Kediler Neden Bu Kadar Popüler?

Birçoklarına göre kediler, internet dediğimiz modern teknolojinin resmi maskotu konumunda. Modern dünyada en çok paylaşılan görsellerden birisi kediler. İlginç bir şekilde, Austin'deki Texas Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmada, doğrudan sorulduğunda insanların çoğu (%42'si) kendilerini birer "köpek insanı" olarak tanımladılar. Sadece %12'si kendilerini "kedi insanı" olarak tanımlıyordu; %28'i ise "hem kedi hem köpek insanı" olarak görüyordu. Katılımcıların %15'i ise kendilerini her iki hayvana da yakın hissetmiyordu.

Bir diğer deyişle, kendilerini kedi veya köpeklere yakın hissetmeyen insanların oranı, açık bir şekilde kedilere yakın hissedenlerden bile daha yüksekti. Buna rağmen kediler nasıl oldu da internete bu kadar hükmeder hale geldiler?

İnternetin ana içerik üreticisi konumundaki reddit veya 4chan gibi sitelere bakılacak olursa, kedilere ayrılmış onlarca kısım bulmak mümkünken; köpekler veya diğer hayvanlar çok daha ikinci veya üçüncü plandadır. İngilizcede "Cumartesi" anlamına gelen "Saturday"in "Caturday" (yani "Kedi Cumartesisi") olarak değiştirilmesi, viral olan birçok memin kedilerle ilgili olması tesadüf değildir. Köpeklerin bu tür bir "alçak kültür"de kendilerine pek yer bulamaması bir yana, kendilerine yer bulduklarında da genellikle kedilerin hedefinde oldukları için komik görüntülere yer veren kareler popülerleşmektedir.

Dijital dünyada kediler öylesine yaygındır ki, 10 yıl içinde YouTube'a 2 milyon civarında kedi videosu yüklendiği ve bu videoların toplamda 24.6 milyar kez görüntülendiği hesaplanmaktadır. Kedi videosu başına 12.000 civarında görüntüleme olduğu düşünülmektedir ve bu, YouTube'un genel ortalamasından yüksek bir görüntüleme oranıdır. YouTube'a yüklenen ilk "kedi videosu", 22 Mayıs 2005'te, platformun eş kurucularından Steve Chen tarafından yüklenmiştir.

Kedilerin bu kadar sık paylaşılmasına yönelik istatistikler de ilgi çekicidir: Indiana Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, insanların kedi fotoğrafı/videosu paylaşma ihtimali, selfie paylaşma ihtimallerinden 2 kat kadar fazladır. İlk viral kedi videosu olan Puppy vs. Cat ise 2006 yılında yüklenmiştir ve bu yazının kaleme alındığı tarih itibariyle 16.6 milyon defa görüntülenmiştir. Bir reddit röportajı sırasında internetin kurucularından Tim Berners-Lee, internetin kullanım biçimleri açısından onu en çok şaşırtanın kediler olduğunu söylemiştir.

İlginç bir şekilde, daha fazla kedi videosu izleyen insanların genel olarak daha iyi anlaşılabilir insanlar oldukları, yani işbirliğine daha yatkın, daha arkadaş canlısı, daha güvenilir kişiler oldukları gösterilmiştir. Sıklıkla kedi videosu izleyen insanlar, genel olarak daha utangaçtırlar. Tarihteki ilk video denemeleri de kısa sürede kedileri konu edinmiştir. Örneğin büyük mucit Thomas Edison'a ait olan Edison Üretim Firması'ndan Henry Welton tarafından 1894 yılında çekilen bir videoda, iki kedinin boks yaptığı görülmektedir.

İnternette kedilerin bu denli sık bulunması ilginç bir paradoksu da beraberinde getirmektedir: Aslında insanlar köpekleri internette daha sık aramaktadır; ancak kedi içerikleri daha sık bulunmaktadır! Örneğin Facebook'taki "kediler" sayfasını 2 milyon, "köpekler" sayfasını ise 6.5 milyon kişi takip etmektedir. YouTube'un "Evcil Hayvanlar" kategorisinin %16'sını kediler, %23'ünü köpekler oluşturmaktadır.

Kediler İnternette Neden Bu Kadar Popüler?

Tüm bunlar ışığında, kedilerin internet kültürünün neden bu kadar popüler bir parçası olduğu konusu ilgi çekici olmaktadır. The Lion in the Living Room kitabının yazarı Abigail Tucker'a göre kedilerin internette bu kadar yaygın olmasının nedeni, kedi yüzlerinin insan yüzlerini (özellikle de insan bebeklerinin yüzlerini) andırmasıdır. Tucker'a göre "kediler, çarpıcı bir düzeyde insana benzerler; ama aynı zamanda basbayağı ölü gibidirler."

Ancak kedilerin bu kadar popüler olmasının tek nedeninin onların "çok tatlı olması" olduğunu iddia etmek, oldukça basite kaçan bir açıklamadır. Çünkü birçok şey insanlara tatlı gelir; ancak hiçbiri internette kediler kadar yaygın değildir. Dahası neyin "tatlı" olarak algılandığı, kültürden kültüre değişen bir kavramdır. Örneğin Japonya'da kediler en yaygın evcil hayvanken, Afrika'nın bazı yerlerinde keçiler ana evcil hayvanlardır ve "tatlılığın" sembolü de onlar için keçidir. Kediler ise uluslararası bir memetik başarıya sahip gibidir.

Bazılarına göre bu, sadece bir algıda seçicilikten ibarettir. Örneğin Vogue tarafından yapılan bir incelemeye göre kediler internette o kadar da popüler değildir; bu sözde popülerlik, tamamen coğrafyaya bağlıdır. İddialarına göre sadece kediler sadece Kuzey Amerika'da, Batı Avrupa'da ve Japonya'da popülerdir. Buna karşılık Uganda'da keçiler ve tavuklar, Meksika'da lamalar, Çin'de ise nehir yengeçleri ve alpaka benzeri atlar çok popülerdir. Yani internet kültürü ABD ve Japonya tarafından domine edildiği için, internetin de kediler tarafından domine edildiği algısı oluşmaktadır. Halbuki internetin demografisi zamanla evrimleştikçe, tatlılığı sembolize eden memler de evrimleşecek ve değişecektir.

Ancak bu gerçek, şu soruyu cevaplayamamaktadır: Kediler internetin kısmen daha ufak bir kısmını oluşturmasına rağmen neden bu kadar popülerdirler? İnternetteki popüler medya içeriklerini analiz eden Jason Eppink, konuyla ilgili şöyle diyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Kedilere olan aşinalığımız, onları harika bir kişisel ifade aracı haline getirmektedir. İnternette popüler olan kedi içeriklerinin çoğu, tuhaf bir şekilde insansı davranışlar sergileyen kedilere aittir: Tuhaf sesler çıkaran kediler, başkasına bela olan kediler, piyano çalan kediler... Kedilerin gününün 16 saati uyumakla geçer; ancak internette maruz kaldığımız kedili içerikler, kedilerin insansı davranışlar sergiledikleri nadir anlara aittir. Yani internette kedilerle ilgili gördüklerimiz, insanların kendi ihtiyaçlarını karşılayan görüntülerden özenle seçilmiş bir seçkidir.

2012 yılında Our Aesthetic Categories kitabını yazan Stanford Üniversitesi profesörlerinden Sianne Ngai ise, kedilerin bu popülerliğinin kapitalizm ile ilişkili olduğunu ileri sürmektedir:

Bize sevimli gelen bir şeyle karşılaştığımızda hemen ona sahip olmak ve ona bakmak istiyoruz. Bu hisler, beraberinde çarpık bir öfkeyi de getiriyor: Bazı şeyleri o kadar çok seviyoruz ki, agresif davranışlar da sergileyebiliyoruz. "Öyle sevimli ki onu ısırabilirim!" gibi ifadeler de bundan kaynaklanıyor. Geçmişteki sıradan kedi-seven komüniteler günümüzde yüzlerce çalışana sahip büyük firmalara dönüşmüş haldeler. Marksist bir perspektiften olan biteni anlamak çok kolay: Kedilere ilgi gösteren insanların sayısı kritik bir değeri aştığı anda kapital devreye girdi ve birileri bu alana yatırım yapmaya başladı.

İnternetin meşhur Grumpy Cat figürü buna güzel bir örnek teşkil ediyor: Kimileri 100 milyon doların üzerinde olduğunu söylese de, bu memin yaratıcısı Tabatha Bundesen'e ne kadar gelir sağladığına yönelik kesin bir sayı bulunmuyor; ancak memin halen Ben Lashes isimli bir menajeri var, çok satanlar listesine girmiş bir kitabı var ve hatta hakkında bir film bile var! Bu popülerlikleri ve yarattıkları pozitif duygular nedeniyle kediler sıklıkla reklamlarda da kullanılmaktadır. Örneğin Cravendale Süt Firması, reklam filmlerinde kediler oynatmaya başladıktan sonra satışlarında %8'lik bir artış görmüştür ve marka tanınırlıkları %10 oranında artmıştır.

Öte yandan kediler, insanlara gerçekten de daha iyi hissetirebiliyorlar. Örneğin yapılan bir araştırmada, kedi videosu izleyen insanların, videoyu izledikten sonra genel olarak kendilerini daha mutlu hissettikleri gösterildi. Aynı zamanda kedi videoları izleme davranışının erteleme davranışıyla da yakından ilişkili olduğu gösterildi. Yani ellerindeki işleri ertelemek isteyen insanlar, kedi videolarına daha sık başvuruyorlar ve ilginç bir şekilde, işlerini kedi videoları izleyerek ertelediklerinde, diğer erteleme bahanelerine nazaran daha az pişmanlık duyuyorlar.

İnsanların kedilere duyduğu ilgi, kedilerin yansıttığı duygular ile de ilişkilidir: Kediler genellikle köpeklere nazaran daha az duygusal tepki gösterirler; yani daha "stoik"tirler. Köpeklerin aksine kediler kameralara karşı daha duyarsızdırlar; fotoğraf veya videoları çekilirken davranışlarını daha az değiştirirler. Kedilerin duygularını anlamak insanlar için daha zor olabilmektedir; bu da onlara yönelik gizem duygusunu kabartmaktadır. Son olarak insanlar, kendi duygularını dış dünyaya yansıtmak için kedilerden faydalanmaktadır. Kedilerimiz, kendimizi ifade etmek için kullandığımız bir araçtır. Tüm bunlar, kedilerin internetteki popülerliğini izah etmek için bize ipuçları sunmaktadır.

Tabii ki kedilere yönelik hayranlığımızın kökenleri çok daha antik olabilir. Örneğin Antik Mısır'da kediler büyülü varlıklar olarak görülüyorlardı ve bu nedenle insanlar onlara yönelik büyük bir saygı besliyorlardı. Günümüzdeki kedi düşkünlüğü de bu antik mitlerin bir uzantısı veya kalıntısı olabilir.