Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İnsan ve Maymun Melezi Olan İlk Embriyo Başarıyla Üretildi!

İnsan ve Maymun Melezi Olan İlk Embriyo Başarıyla Üretildi! Anonim
8 dakika
16,960
  • Embriyoloji
  • Moleküler Biyoloji ve Genetik
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 1 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Alanında oldukça öncü ve etik olarak son derece tartışmalı bir deneyde bilim insanları, canlı bir embriyoda birlikte var olan maymun ve insan hücrelerinin kimerik (iki veya daha fazla türden hücreler içeren organizmalar) bir kombinasyonu olan melezleri başarıyla yarattılar! Gelişmekte olan makak maymunu embriyolarına düzinelerce insan kök hücresi enjekte edildi ve ortaya çıkan melezler, laboratuar kaplarında 19 gün kadar hayatta kaldı. Deneyin bulguları, 15 Nisan 2021'de Cell üzerinden yayımlandı.[1], [2] Evrim Ağacı olarak, aşağıdaki videoda, henüz bu çalışma yayımlanmadan önce, buna oldukça benzer bir konuyu ele almıştık; onu izleyerek bu alandaki çalışmalar hakkında daha fazla bilgi alabilirsiniz.

Kimera ve Melez Tür Yaratımı

İnsan-hayvan melezleri üzerine yapılan araştırmalar uzun ve tartışmalı bir geçmişe sahipken, son yıllarda araştırmacılar, rejeneratif tıp gibi alanlarda önemli kazanımlar sunan biyoloji sorularını araştırmak için kimerik organizmaları incelemektedirler. 2017'de bilim insanları, nakil ameliyatlarında kullanılmak üzere çiftlik hayvanlarında insan organlarını büyütme hedefiyle, insan kök hücrelerini domuz ve koyun embriyolarına enjekte etmeye çalıştılar.[1] Ancak bu deneylerde, çok az insan hücresi hayatta kalabildi.

Tüm Reklamları Kapat

2017'deki araştırmada ve yeni çalışmada yer alan Kaliforniya Salk Biyolojik Araştırmalar Enstitüsü'nde profesör olan kıdemli yazar Juan Carlos Izpisúa Belmonte, LiveScience'a verdiği demeçte, bu deneydeki düşük hayatta kalma oranının, evrimsel olarak domuzların ve koyunların insanlarla yakın akraba türler olmamasından kaynaklanıyor olabileceğini söyledi. Örneğin domuzlar ve insanların ortak ataları, günümüzden 90 milyon yıl kadar önce yaşadı. Halbuki insanın birçok maymun ile ortak atası sadece birkaç milyon yıl önce yaşamıştır.

İşte bu nedenle, Çin'deki Kunming Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden primat biyoloğu Weizhi Ji liderliğindeki araştırma ekibi, yeni çalışmada makak maymunlarını kullandılar. Izpisúa Belmonte, bu konu hakkında şöyle söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Maymunlarla akrabalık daha yakındır ve bu, insan kök hücrelerinin kimeraya entegrasyonunun daha yüksek göreceli verimliliğini açıklayabilir.

Izpisúa Belmonte, insan-maymun embriyolarından toplanan yeni verilerin, insanlara daha uzaktan akraba olan hayvanlarda insan hücrelerinin nasıl daha iyi yetiştirilebileceğine dair ipuçları sağlayabileceğini de sözlerine ekliyor.

Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde kök hücre biyoloğu olan ve yeni çalışmaya dahil olmayan Alejandro De Los Angeles, bu araştırma hattının tıp biliminde heyecan verici ilerlemelere yol açabileceğini; ancak bununla birlikte ele alınması gereken etik kaygılar olduğunu da belirtiyor. De Los Angeles, şöyle söylüyor:

İnsan-hayvan kimeraları ile ilgili temel endişelerden biri, kimeraların "insanlaştırılmasının" gerçekleşip gerçekleşmeyeceğidir; bu tür kimeraların insan benzeri biliş kazanıp kazanmayacağı buna örnek verilebilir.

Bununla birlikte De Los Angeles, embriyoların yalnızca sınırlı bir süre için gelişmesine izin verildiği ve bir rahme yerleştirilmediği göz önüne alındığında, bu endişelerin yeni deney için pek gerekli olmadığını da ifade ediyor. Ancak De Los Angeles, gelecekteki çalışmalar için şöyle söylüyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Deneylerin ne kadar süre devam etmesine izin verilmesi gerektiğini tartışmak önemli olacaktır.

Araştırmanın Yöntemi ve Sonuçları

Araştırmacılar, insan-maymun embriyoları oluşturmak için önce Cynomolgus makaklarından (Macaca fascicularis) olgun yumurta hücrelerinin öncüsü olan oositleri toplayarak, bu hücreleri bir kültür kabında yetiştirdiler ve ardından döllenmesi için olgunlaşan yumurtalara makak spermi enjekte ettiler. Altı gün sonra, döllenmiş hücreler ek hücrelere bölündü ve sonra blastosistler olarak bilinen içi boş küreler halinde toplandı (normal bir hamilelikte, bir blastosist rahim içine yerleşir ve daha sonra tam teşekküllü bir embriyo oluşturur).

Bu deneyde çalışma ekibi, gelişmekte olan makak blastosistlerini laboratuvar kaplarına aktardı ve zona pellucida adı verilen şeffaf dış kaplamalarını çıkarmak için bir lazer kullandı. Bozulmamış bir zona pellucida olmadan, blastosistler, yerleştirildikleri laboratuar kabına yapışarak, rahim duvarına yerleştirilmiş gibi hareket ettiler. Ekip, daha sonra makak embriyolarının anne bedeni dışında 20 gün boyunca hayatta kalmasını sağlayan, hücreleri çevreleyen kültür solüsyonunda küçük ayarlamalar yapmayı içeren bir teknik uyguladı.[2] Izpisúa Belmonte, buna rağmen koşulların canlı bir organizmada bulunanları mükemmel şekilde kopyalayamadığını belirterek, şöyle söylüyor:

Bu hususlara rağmen, birçok embriyonun uzun bir süre boyunca gelişmesi gerçekten şaşırtıcıdır. [...] Bunun sadece maymun embriyolarının gelişimi üzerinde değil, aynı zamanda donör insan hücreleri üzerinde de etkisi olacaktır.
Bu fotoğraf, bir makak maymununu gösteriyor.
Bu fotoğraf, bir makak maymununu gösteriyor.

Makak hücrelerinin döllenmesinden altı gün sonra, araştırmacılar her bir blastosiste 25 insan kök hücresi enjekte ettiler. Genişletilmiş pluripotent kök (EPS) olarak adlandırılan bu hücreler, embriyonik dokuya ya da besin sağlayarak ve atıkları uzaklaştırarak gelişmekte olan embriyoyu destekleyen "ekstraembriyonik" dokulara farklılaşabilir.

132 embriyonun tümü, implantasyondan bir gün sonra halen insan hücrelerini içeriyordu ve 111 embriyo, hazırlanan laboratuar kaplarına rahim duvarına yapışır gibi bağlanmıştı. Bu embriyolardan 103 tanesi, döllenmeden sonraki 10. güne kadar hayatta kaldı. Hayatta kalan embriyoların yarısından fazlası 9. günde halen insan hücreleri içeriyordu. 13. günde ise embriyoların üçte biri halen insan hücreleri içeriyordu. Embriyo sayısı 15. ve 19. günler arasında hızla düştü ve deneyin sonunda sadece üç embriyo hayatta kaldı.

Deneyde insan hücreleri, blastosistin parçası olan ve embriyoyu oluşturan iç hücre kütlesine entegre edildi. Hayatta kalan insan hücrelerinin sayısı, Izpisúa Belmonte ve meslektaşlarının insan hücrelerini domuz embriyolarına enjekte ettiği önceki bir çalışmada gözlemlenenlerin çok üstündeydi.

Tüm Reklamları Kapat

Ekip, deney boyunca kaç insan kök hücresinin hayatta kaldığını takip etmenin yanı sıra, gelişim sırasında kimerik embriyolarda hangi genlerin devreye girdiğini ve hangi proteinleri ürettiklerini de analiz etti. Ayrıca ekip, gen ifadesinin kimerik embriyolarda farklı gözüküp gözükmeyeceğini görmek için bir dizi değiştirilmemiş maymun embriyosundan aynı verileri topladı. De Los Angeles, şöyle söylüyor:

Araştırmacılar, insan hücrelerinin maymun embriyosuna eklenmesinin ardından maymun hücrelerinde meydana gelen bazı değişiklikleri gözlemlediler. İnsan ve maymun hücreleri arasında bir miktar çapraz karışma vardı.
Bu görüntü, insan ve makak maymun melezi embriyoyu gösteriyor. Araştırmacılar, floresan lekeleri kullanarak, erken evre embriyoda farklı tür kökenlerine sahip hücreleri görselleştirebilirler.
Bu görüntü, insan ve makak maymun melezi embriyoyu gösteriyor. Araştırmacılar, floresan lekeleri kullanarak, erken evre embriyoda farklı tür kökenlerine sahip hücreleri görselleştirebilirler.
Weizhi Ji/Kunming Bilim ve Teknoloji Üniversitesi

Araştırmacılar, değiştirilmemiş embriyolarla karşılaştırıldığında, kimerik embriyoların ek genleri değiştirdiğini ve farklı bir protein paketi oluşturduğunu buldular. Bilim insanları, bu genlerin ve proteinlerin bazılarının maymun ve insan hücreleri arasındaki "iletişimde" yer alabileceğini ve bu iletişim hatlarının insan hücrelerinin uzun süreli hayatta kalması için anahtar olabileceğini varsayıyorlar.

Bu bulgu, yarı insan kimeralarının nasıl başarıya ulaşacağına dair anlayışımızı büyük ölçüde değiştirilebilir. Ekip ileriye dönük olarak, bu sürecin başarısında hangilerinin kritik olduğunu belirlemek için bu iletişim yollarını daha ayrıntılı incelemeyi planlıyor. Bu moleküler değişiklikler domuzlar gibi başka türlerde de kopyalanabilirse, hayvanlarda insan doku ve organlarını büyütme girişimleri potansiyel olarak ilerleyebilir. Izpisúa Belmonte, şöyle söylüyor:[3]

Bu analizlerden, kimerik hücrelerde yeni veya güçlendirilmiş birkaç iletişim yolu belirlendi. Kimerik hücre iletişiminde hangi yolların yer aldığını anlamak, bu iletişimi muhtemelen geliştirmemize ve insanlara evrimsel olarak daha uzak olan bir konak türde kimerizmin etkinliğini artırmamıza imkan verecektir.

Embriyoların Ne Süreyle Yaşamasına İzin Verilecek?

Tabii ki, insan-hayvan kimeralarının gelişimi, özellikle bu tür embriyoların ne kadar süre gelişmesine izin verilmesi gerektiği konusunda kendi etik kaygılarını ortaya çıkarmaktadır. Bu durumda, tüm embriyolar yaratıldıktan 20 gün sonra yok edildi. Ancak bu tür embriyonik organizmaların daha uzun yaşamasına izin verilseydi, potansiyel olarak bir sinir sisteminin temellerini, hatta bilinç veya duyguların özelliklerini geliştirseydi ne olurdu?

Tüm Reklamları Kapat

Bu tür felsefi sorular bilimde yeni değildir, ancak böyle araştırmalardaki ilerleme hızı o kadar baş döndürücüdür ki, birbirini izleyen her ilerleme, daha önce genellikle dikkate alınmamış yeni belirsizlikler ve bilimsel olasılıklar ortaya çıkarmaktadır. Stanford Hukuk ve Biyolojik Bilimler Merkezi direktörü Henry Greely ve Duke'un Bilim ve Toplum Girişimi direktörü Nita Farahany, yeni çalışmaya şu yorumu yapıyor:[4]

Kimerik embriyoların geleceği hakkında düşünürken, bu tartışmaya bilimsel etik de dahil edilmelidir.
epd/image

Araştırmacılar, yaptıkları yorumda doğrudan nakil ile nakledilen dokuların daha büyük hayvana nasıl entegre olacağını tahmin edebileceklerini ve bir naklin beyin ve gonadlar gibi bir etik alanına girip girmeyeceğini belirleyebileceklerini yazdılar. Bununla birlikte; kimerik bir embriyoda, embriyonun bir süre gelişmesine izin verildiği varsayılarak, insan hücreleri potansiyel olarak tüm organizmaya dahil edilebilir. Ancak araştırmacılar, şöyle söylüyor:

Bu deneydeki embriyolar rahme aktarılmadı ve bu nedenle embriyo kimerik hayvanlara, kaldı ki fetüslere bile yol açmadı. Bu araştırmanın uzun vadeli hedefi, bir rahimde tam teşekküllü kimeralar yetiştirmek değildir.

De Los Angeles, şöyle söylüyor:

İnsan-maymun embriyolarının implantasyonu etik açıdan tartışmalı olacaktır ve bu tür deneylerde ilerlemeden önce bunun bilim insanları, etikçiler ve halk tarafından tartışılması gerekecektir.

Greely ve Farahany, ayrıca bilim insanlarının gelecekteki kimera araştırmalarına dahil olan hayvanların, özellikle insan olmayan primatların refahını ciddiye almaları ve insanlara yönelik potansiyel riskleri ve faydaları ölçmeleri gerektiğini de ifade etti.

ABD Ulusal Bilim, Mühendislik ve Tıp Akademileri yakın zamanda kimeralarda insan beyni veya sinir dokusunun kullanımına ilişkin etik hususları özetleyen bir rapor yayımladı; ancak kimerik embriyoları daha geniş bir şekilde çevreleyen çok az tartışma yapıldığını belirterek, artık insan-primat embriyolarını uzun süreler boyunca büyütmenin mümkün olabileceği yeni çalışmayla kanıtlandığı için bu tartışmaların daha sonra değil, şimdi olması gerektiğini söylediler.[5] Son olarak, Oxford Üniversitesi'nden bilim insanı Julian Savulescu, yaptığı açıklamada şöyle söylüyor:

Bu araştırma, Pandora’nın kutusunu, yarı insan kimeralar için açıyor. Bu embriyolar 20 günlük gelişimin ardından yok edildi, ancak insan-insan olmayan kimeraların, belki de insanlar için bir organ kaynağı olarak başarılı bir şekilde geliştirilmesi yalnızca bir an meselesidir. Buradaki kilit etik soru şudur: Bu yeni canlıların ahlaki durumu nedir? Canlı doğan kimeralar üzerinde herhangi bir deney yapılmadan veya organlarının çıkarılmasından önce, zihinsel kapasitelerinin ve yaşamlarının uygun şekilde değerlendirilmesi çok önemlidir.
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
32
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 32
  • Umut Verici! 22
  • Muhteşem! 18
  • Bilim Budur! 16
  • Merak Uyandırıcı! 13
  • Tebrikler! 11
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 10
  • Korkutucu! 4
  • İğrenç! 3
  • Güldürdü 2
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Live Science | Arşiv Bağlantısı
  • ^ a b J. Wu, et al. (2017). Interspecies Chimerism With Mammalian Pluripotent Stem Cells. Cell, sf: 473-486.e15. doi: 10.1016/j.cell.2016.12.036. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ a b Y. Niu, et al. (2019). Dissecting Primate Early Post-Implantation Development Using Long-Term In Vitro Embryo Culture. Science, sf: eaaw5754. doi: 10.1126/science.aaw5754. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ C. Britton. Researchers Generate Human-Monkey Chimeric Embryos. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: EurekAlert | Arşiv Bağlantısı
  • ^ H. T. Greely, et al. (2021). Advancing The Ethical Dialogue About Monkey/Human Chimeric Embryos. Cell, sf: 1962-1963. doi: 10.1016/j.cell.2021.03.044. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ National Academies Press. The Emerging Field Of Human Neural Organoids, Transplants, And Chimeras: Science, Ethics, And Governance. (8 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: National Academies Press doi: 10.17226/26078. | Arşiv Bağlantısı
  • N. Lanese. Part-Human, Part-Monkey Embryos Grown In Lab Dishes. (16 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Live Science | Arşiv Bağlantısı
  • T. Tan, et al. (2021). Chimeric Contribution Of Human Extended Pluripotent Stem Cells To Monkey Embryos Ex Vivo. Cell, sf: 2020-2032.e14. doi: 10.1016/j.cell.2021.03.020. | Arşiv Bağlantısı
  • P. Dockrill. Controversial 'Chimera' Embryos Made By Scientists Are Part Human, Part Monkey. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Science Alert | Arşiv Bağlantısı
  • Press Association. Human Cells Grown In Monkey Embryos Raise Ethical Concerns. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: New Scientist | Arşiv Bağlantısı
  • N. Subbaraman. (2021). First Monkey–Human Embryos Reignite Debate Over Hybrid Animals. Springer Science and Business Media LLC, sf: 497-497. doi: 10.1038/d41586-021-01001-2. | Arşiv Bağlantısı
  • Salk University. Chimeric Tool Advanced For Wide Range Of Regenerative Medicine, Biomedical Research Applications. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Salk University | Arşiv Bağlantısı
  • M. Leslie. (2021). Lab-Grown Embryos Mix Human And Monkey Cells For The First Time. American Association for the Advancement of Science (AAAS). doi: 10.1126/science.abj0121. | Arşiv Bağlantısı
  • A. Olena. Human-Monkey Chimeras Shed Light On Development. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: The Scientist | Arşiv Bağlantısı
  • V. Tangermann. For First Time Ever, Scientists Create Part-Human, Part-Monkey Embryos. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Futurism | Arşiv Bağlantısı
  • S. Fan. Scientists Grew Human Cells In Monkey Embryos, And Yes, It’s An Ethical Minefield. (20 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Singularity Hub | Arşiv Bağlantısı
  • R. Hart. Scientists Have Created Embryos That Are Part Human, Part Monkey. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Forbes | Arşiv Bağlantısı
  • M. Munsie, et al. As Scientists Move Closer To Making Part Human, Part Animal Organisms, What Are The Concerns?. (19 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
  • R. Stein. Scientists Create Early Embryos That Are Part Human, Part Monkey. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: NPR | Arşiv Bağlantısı
  • H. Briggs. Human Cells Grown In Monkey Embryos Spark Ethical Debate. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
  • S. Hancock. Scientists ‘Open Pandora’s Box’ With Human-Monkey Chimeric Embryo. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: The Independent | Arşiv Bağlantısı
  • A. Gregory. What Are The Ethical Implications Of Growing Human Cells In Monkey Embryos?. (18 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: The Independent | Arşiv Bağlantısı
  • C. Young. Human-Monkey Chimera Embryos Spark New Debate On Ethics. (16 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Interesting Engineering | Arşiv Bağlantısı
  • M. Irving. Human-Monkey Chimera Embryos Created In Lab For First Time. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: New Atlas | Arşiv Bağlantısı
  • C. Bleiker. Researchers Integrate Human Stem Cells Into Monkey Embryo. (16 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: DW | Arşiv Bağlantısı
  • J. V. Zijl. Controversial Human-Monkey Chimera Embryos Generated In Lab Grow For Record 19 Days. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: IFL Science | Arşiv Bağlantısı
  • R. Alves. Scientists Created Hybrid Human-Monkey Embryos In China. (17 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Medium | Arşiv Bağlantısı
  • I. Taylor. Chimeras: Scientists Have Created Human-Monkey Embryonic Cells. (16 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Science Focus | Arşiv Bağlantısı
  • K. McLaughlin. Scientists Created A Hybrid Human-Monkey Embryo In A Lab, Sparking Concerns Others Could Take The Experiment Too Far. (16 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Business Insider | Arşiv Bağlantısı
  • G. Dvorsky. Chimeric Human-Monkey Embryos Kept Alive For A Record 19 Days. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Gizmodo | Arşiv Bağlantısı
  • R. Morrison. 'What Is The Moral Status Of These Novel Creatures?' Scientists Raise Ethical Concerns After Lab Creates A Human-Monkey Hybrid For Cancer Research. (15 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Daily Mail | Arşiv Bağlantısı
  • The Telegraph. Ethics Row After Human-Monkey Embryo Created In Major Scientific Breakthrough. (16 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: The Telegraph | Arşiv Bağlantısı
  • H. Sparks. Scientists Create First Human-Monkey Embryo In Controversial Experiment. (16 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: NY Post | Arşiv Bağlantısı
  • M. Rozsa. The Bioethics Of The First Human-Monkey Hybrid Embryo. (16 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2021. Alındığı Yer: Stanford University | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/03/2023 12:45:09 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10378

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Eğilim
Atmosfer
Karar Verme
Sars Mers
Yeşil
Nobel Ödülü
Makine
Çeviri
Toprak
Görme
Türlerin Kökeni
Seçilim
Kök Hücre
Test
Zehirli Mantar
İnsan Türü
Kanat
Besin Değeri
Şehir
Beslenme Davranışı
İklim
Kimya Tarihi
Ağız Sağlığı
Argüman
Hidrotermal Baca
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
N. Lanese, et al. İnsan ve Maymun Melezi Olan İlk Embriyo Başarıyla Üretildi!. (23 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 24 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10378
Lanese, N., Köse, M., Bakırcı, Ç. M. (2021, April 23). İnsan ve Maymun Melezi Olan İlk Embriyo Başarıyla Üretildi!. Evrim Ağacı. Retrieved March 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/10378
N. Lanese, et al. “İnsan ve Maymun Melezi Olan İlk Embriyo Başarıyla Üretildi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 23 Apr. 2021, https://evrimagaci.org/s/10378.
Lanese, Nicoletta. Köse, Mücahid. Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsan ve Maymun Melezi Olan İlk Embriyo Başarıyla Üretildi!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 23, 2021. https://evrimagaci.org/s/10378.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.