İnsan Gözü Kaç Megapikseldir?

Bu soru, birçok insanın daha lise sıralarından sormaya başladığı ve sonrasında birçok farklı bilgiyle karşılaşarak sonuca varamadığı bir soru. Açıkçası, bir cevabı da yok. Çünkü bilimsel olarak böyle bir analiz yapılmamış. Zira hep göz bir kameraya benzetilse de, bilimsel camiada canlı yapılar ile cansız yapıları birbirine benzetmekten uzak dururuz. Çünkü bu ikisi arasında fiziksel ve kimyasal olarak önemli benzerlikler bulunsa da (zira canlıların esasında cansızlardan evrimleştiğini hatırlayınız), biyolojik faktörlerin devreye girmesi işleri değiştirmektedir. Bu değişim de temelde çok farklı olmasa da, canlılığın tanımını oluşturan "organizasyon ve iç aktivite sayesinde bu organizasyonun adaptasyona bağlı korunumu" konusu, farkı yaratmaktadır. Her neyse, sorumuza dönelim:

Dediğimiz gibi bu konunun bilim insanları tarafından yapılmış net bir açıklaması olmasa da, fotoğrafçıların bu konuya bazı yaklaşımları bulunmaktadır. Buna girmeden önce, piksel ne demektir, dolayısıyla megapiksel ne demektir, ona kısaca bir bakalım:

Piksel, İngilizcedeki "picture element" (fotoğraf elemanı) sözcüğünün kısaltılmışıdır. Kısaca, bir görseldeki en küçük birim olarak bilinir. Bilgisayardan bahsediyorsak, bilgisayara görüntüyü çıkaracak birimlerin her biridir. Her bir piksel, orjinal görüntünün bir kısmıdır; dolayısıyla ne kadar çok piksel varsa, orjinal görüntüyle ilgili o kadar çok bilgi var demektir. Pikseller genellikle bir renk elemanı olarak da işlev görürler ve çoğunlukla 3 ya da 4 farklı renge dönüşebilirler: kırmızı-yeşil-mavi veya siyan-magenta-sarı üçlemelerinden biri ile, duruma göre 4. renk olarak siyah. Dolayısıyla megapiksel, "milyon piksel" anlamına gelir. Bir diğer deyişle, 10 megapiksellik bir kameranın çektiği görüntüde, 10 milyon adet piksel bulunmaktadır. Bu, 5 megapiksellik bir kameraya göre çekilen görüntüye ait 2 kat bilgi demekken, 20 megapiksellik bir kamerayla aynı görüntü çekilecek olursa, 10 megapiksele göre 2 kat daha fazla bilgi alabilmek demektir. Ancak tabii sadece fotoğraf makinesinin sahip olduğu piksel önemli değildir. Çekilen bu görüntüyü sunacak olan makine ya da aracın (kağıt, billboard gibi) büyüklüğü ve içerebileceği piksel miktarı da önemlidir.

Bu genel tanımlamalardan sonra, bir fotoğrafçının konuyla ilgili analizine geçebiliriz. Örneğin Deviantart'ta paylaşımlar yapan fotoğrafçılardan biri konuyu şöyle izah etmektedir:

Ortalama bir insan retinasında 5 milyon koni reseptörü bulunur. Koniler renkli görüntüden sorumlu oldukları için, bu insan gözünün 5 MP'lik bir kısmına denk düşer. Ancak bunun haricinde bir de 100 milyon civarında tek-renkli çubuk reseptörleri vardır. Bunlar da, gördüklerinizin keskinliğini belirler. Bunların toplamı olarak 105 MP, yine de insan gözünün tamamını tanımlamak için yeterli değildir, çünkü gözümüz sabit bir kamera değildir. İki gözünüz bulunuyor (şaka yapmıyorum) ve bunlar sürekli olarak etrafta geziniyorlar, böylece normal görüş alanınızdan çok daha geniş bir alanı tarıyorlar. Bu bileşik görüntü beyinde birleştiriliyor ve bu, panoramik bir fotoğrafın parçalarını birleştirmekten farklı değil. İyi ışık altında, 0.6 ark-dakika (0.01 derece) mesafeyle ayrılmış iki ince çizgiyi normal okuma mesafesinde, birbirinden ayırabilirsiniz. Bu da, 0.3 ark-dakikalık bir eşdeğer piksel büyüklüğüne denk gelir. Eğer yatay görüş alanınızı 120 derece olarak alırsanız, dikeyi de 60 derece alırsanız, bu 576 Megapiksel görüntüye denk gelecektir.

Ancak birçoğunuzun fark etmiş olabileceği gibi, gözümüz aslında o kadar da yüksek megapikselli bir kamera hissi vermemektedir. Ya da o kadar hassas göremediğimizi (göz bozukluğumuz olmasa bile), birbirine çok yakın olan incecik çizgileri o kadar da başarıyla ayırt edemediğimizi hissettiğimiz olmuştur. Hele ki bazen 30 megapiksellik veya daha iyi bir kamerayla çekilen görüntünün, "kendi gözümüzle gördüğümüzden bile kaliteli" olduğunu düşündüğümüz olmuştur. Zaten bu sebeple bilim insanları gözün tam olarak megapiksel ifadesini yapmakta veya fotoğrafçılık-kamera terimleriyle tanımlamakta zorlanmaktadır. Aynı fotoğrafçı, bu durumu şöyle izah eder:

İlginç bir şekilde, bu söylediklerime ters olarak, insan gözü 300 dpi ile 150 dpi arasındaki farkı 6" x 4" (15 cm x 10 cm) kağıt üzerinde ayırt edememektedir. Dolayısıyla her ne kadar insan gözü ve beyni inanılmaz miktarda veriyi işleyebilse de, 150 dpi'lık bir çıktı, bizim için yeterli kalitededir.

Burada dpi, "dots per inch" (inç başına düşen nokta miktarı) olarak bilinir. Bu, megapikselin aksine, çıktı aletlerinin (yazıcı gibi) görüntüyü işlerken belirli bir alana ne kadar nokta bıraktığını tanımlar. Özellikle de 1 inçlik (2.54 santimetrelik) bir mesafeye konan nokta miktarıyla tanımlanır. 6 inçe 4 inçlik bir kağıt ise, A4 kağıdın yaklaşık 4'te 1'i kadar olan, fotoğraf kağıtları olarak düşünülebilir. 

Dolayısıyla gözümüz sayısal olarak şu andaki sıradan fotoğraf makinelerinin çok üzerindeki bir megapiksel ve çözünürlük kalitesine sahip olsa da, bunun tam değerlerinin tespiti oldukça güçtür. 

Son olarak, şu andaki en yüksek megapiksel değerine sahip fotoğraf makinesini merak ediyor olabilirsiniz... Hemen hemen her konuda teknolojinin evrimsel değişime yetişmiş olması gibi (örneğin TITAN isimli süperbilgisayarın beynimizle kıyaslanabilir hızda işlem yapabildiğini hatırlatalım), kameralar da gözümüzün muhtemel çözünürlüğüne erişmiştir. Günümüzde var olan Dark Energy Camera isimli bir "canavar", 570 megapiksel çözünürlüğe sahiptir. Bir Kanada firması ise, 18 gigapiksel (~18.000 megapiksel) çözünürlükte fotoğraflar çektiklerini iddia etmektedir.

Tabii bu kameraların fiziksel boyutları da önemlidir, ancak telefonlarımızdaki megapiksel değerlerinin artışını takip ediyorsanız, bazı firmaların çoktan 60 megapikseli aşan kameraları telefonlarımıza eklediklerini biliyor olabilirsiniz. Yani gelecekte gözümüzden daha güçlü kameraları ceplerimizde taşımamız işten bile değil. Tıpkı evlerimizdeki bilgisayarların işlem gücünün hızla artması ve süperbilgisayarların maaliyet ve işlem sürelerinin hızla düşmesi gibi...