İç Karartıcı İhtimal: Ülkeler Belki Devasa Atom Bombalarını Kullanmaktan Kaçınabilirler. Peki Ya "Düşük Verimli" Nükleer Silahlar Ne Olacak?

ABD, 1946 ila 1958 yılları arasında Marshall Adaları'nda 67 nükleer silah testi yaptı. Dünya'nın dört bir yanındaki Marshalllılar, bu testlerden etkilenen ve adalet arayan herkesi anmak için her yıl 1 Mart'ta Nükleer Kurbanlarını Anma Günü düzenlerler.

1954'te, ABD, şimdiye kadarki en büyük nükleer patlama testini; yani Hiroşima'ya atılan bombadan 1000 kat daha güçlü, 15 megatonluk bir termonükleer bomba olan Castle Bravo testini gerçekleştirdi. Bravo atışı, Marshall Adaları'nda birçok hasara neden oldu ve Dünya'yı radyoaktif kirliliğe maruz bıraktı.^{[1], [2]}

Bu testten 68 yıl sonra, yani 2020'de; Amerika Birleşik Devletleri, sekiz ülkeyle birlikte nükleer cephaneliklerini korumak, artırmak ve modernleştirmek için toplamda 72 milyar doların üzerinde para harcadı.^{[3], [4], [5]} Soğuk Savaş döneminde 70.000'i aşan toplam nükleer silah sayısı, günümüzde önemli ölçüde azaldı. Geriye kalan yaklaşık 12.700 nükleer silahın %90'ı ise ABD ve Rusya'ya ait.

2022 yılında Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi ve NATO'ya ait kuvvetlerin ittifakın doğu kanadına konuşlandırılmasıyla, nükleer savaşa ilişkin endişeler yeniden gündeme geldi. Amerikan Bilim İnsanları Federasyonu Nükleer Bilgi Projesi'nde kıdemli araştırma görevlisi olan Matt Korda, şu anda çatışmanın nükleer eşiğin çok altında kaldığını söylüyor. Korda, durumu şöyle açıklıyor:^[6]

Ukrayna'da konuşlandırılan pek çok sistem hem nükleer hem de nükleer olmayan silahları ateşleyebilen sistemler olsa da ortada nükleer silahların veya nükleer saklama birimlerinin onlarla birlikte konuşlandırıldığına dair bir gösterge yok.

Korda, ayrıca her savaşta olduğu gibi yanlış iletişim ve mantıksızlığın büyük riskler oluşturduğuna dikkat çekiyor. Truth Out'la yaptığı röportajında, nükleer gerilimin tırmanma riskini ortadan kaldırmanın her iki tarafın da sorumluluğu olduğunu belirtiyor.

ABD başkanları, sözde nükleer silahların olmadığı bir Dünya hedefleseler de ABD şu anda her birinin enerji kapasitesi 0.3 kilotondan 1.2 megatona kadar değişen tahminî toplam 5.400 nükleer silahtan oluşan bir envantere sahip.^{[7], [8]} Patlamasının açığa çıkardığı enerji miktarı 1 kiloton olan bir savaş başlığı, 1.000 ton TNT'ye eşdeğerdir. Yani, 1 megaton, 1 milyon ton TNT'nin patlamasının yayacağı kadar enerjidir.^[9]

Bir nükleer silahın verimi, ne tür bir hedefi vurabileceğini belirler. ABD cephaneliğindeki en yüksek verimli savaş başlığı, 1.2 megatonluk stratejik bir yer çekimi bombası olan B83-1'dir. Bu bomba, Hiroşima'yı yok eden bombadan 80 kat daha yıkıcıdır. Buna karşılık ABD stoklarındaki en düşük verimli savaş başlığı; 170 kilotona kadar enerji ortaya çıkarabilen, ayarlanabilir verimli, 0.3 kilotonluk bir bomba olan B61-3'tür.

ABD'nin diğer nükleer savaş başlıklarının kapasiteleri 5 ila 455 kiloton arasında değişmektedir. Karşılaştırma yapmak istersek, Hiroşima ve Nagazaki'yi yok eden bombalar sırasıyla yaklaşık 15 ve 21 kilotondu.^[10]

Bugün savaş başlıkları on yıllar önce test edilenlerden daha düşük bir verime sahip olsa da çoğu, 1945'te Japonya'ya atılan bombalardan çok daha yıkıcıdır.^[11] Daha düşük verime sahip savaş başlıkları, özellikle daha kullanışlı oldukları düşünüldüğünden, kendilerine özgü risklere sahiptir.^[12] Bir başkan, Hiroşima'yı yok eden bombadan 80 kat daha yıkıcı bir bomba kullanmak konusunda isteksiz olabilir, ancak belki de 2 veya 3 kilotonluk bir bomba için çok daha isteksiz olacaktır.

Nuclear Information Project'e göre şu anda ABD'de konuşlandırılmış ve her an fırlatılmaya hazır yaklaşık 1.740 savaş başlığı bulunuyor. Bu savaş başlıkları ABD'nin nükleer üçlüsünü, yani nükleer silahların izleyebileceği 3 rotayı oluşturuyor:

1. Kara Yolu: Kıtalar Arası Balistik Füzeler.
2. Hava yolu: Uçaklardan veya bombardıman uçaklarından atılan veya ateşlenen füzeler.
3. Deniz yolu: Denizaltılardan ateşlenen nükleer silahlar.

Avrupa'da Nükleer Silahlar

Nükleer Silahları Kaldırmaya Yönelik Uluslararası Kampanya'da (ICAN) finans sektörü koordinatörü olan Susi Snyder; nükleer silahların kamu, özel ve kurumsal kökenli finansal destekçilerinin karmaşık ağını çözme konusunda uzmanlaşmıştır.^{[13], [14]} Hollanda'da yaşayan bir Amerikalı olan Snyder için, nükleer silahlar sadece öldürülmesi gereken finansal bir canavar değil, aynı zamanda yakınımızda istemeyeceğimiz birer komşudur.^[15]

Snyder, ABD'nin beş NATO ülkesindeki (Belçika, Almanya, Hollanda, İtalya ve Türkiye) altı askeri üssünde konuşlandırılmış B61 yer çekimi bombalarına sahip olduğuna dikkat çekiyor. Şu anda, B61-3 ve B61-4 serilerine ait yaklaşık 100 bomba, NATO uçaklarından 0.3 kiloton, F-15'lerden 170 kiloton ve F-16'lardan 50 kilotona kadar verimle atılabilir.^[16]

Dört B61 varyantının şu anda üretimde olan B61-12 ile değiştirilmesi planlanıyor.^[17] Tamamlandığında, B61-12 ilk değişken verimli nükleer yer çekimi bombası olacak. Ölçümleri daha doğru olacak şekilde tasarlanan dört ayarından ikisi, 10 ve 50 kiloton seçenekleriyle "düşük verimli" (0,3 ve 1,5 kiloton) olacaktır. Bu silah, F-35A Lightning II ve 200 milyar dolarlık yeni B-21 gizli bombardıman uçağı da dahil olmak üzere yedi tip uçaktan ateşlenebilecek.^{[18], [19]}

Snyder, "düşük verim" tabirinin yanıltıcı olduğunu çünkü en düşük verimli nükleer silahın bile muazzam derecede yıkıcı olduğunu söylüyor. Snyder, Rotterdam'da yer alan Avrupa'nın en büyük liman tesisinde patlatılan 12 kilotonluk bir nükleer silahın insanlar üzerindeki olası etkilerini değerlendiren bir raporun ortak yazarlığını yaptı.^[20]

Birkaç gün veya saat içinde öleceği tahmin edilen 60.000 kişiye ek olarak, çok daha fazlası ölümcül dozlarda radyasyona maruz kalacaktı. Avrupa genelinde ulaşım ve hizmetlerde benzeri görülmemiş bir aksama, orta Hollanda'nın kırsal bölgesinde yayılan ve Hollanda'nın ekonomisinde kritik öneme sahip olan tarım sektörünü yok edecek seviyede radyoaktif atıklar ise diğer olası sonuçlardı.

ICAN kısa süre önce; birkaç ülkenin cephaneliklerinde bulunan, orta verimli, 100 kilotonluk tek bir hava patlamalı nükleer silah kullanılırsa Dünya çapındaki sağlık sistemlerinde oluşacak ciddi güvenlik sorunlarından bahseden bir rapor yayınladı.^[21] Rapor; doktorların, hemşirelerin, hastanelerin ve kentsel nüfusun tek bir nükleer patlamanın etkilerine yeterince müdahale edemeyecekleri bir dizi endişe verici senaryoyu da sunuyor.^[22]

Korkunç Bir Beklenti

Diğer araştırmacılar da çok daha küçük nükleer patlamaların kentsel ortamlardaki etkilerini değerlendirdiler. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'ndeki Nükleer Silahlar Eğitim Projesi'nin bir üyesi ve Tokyo'da bir nükleer bilim ve mühendislik danışmanı olan Eva Lisowski, nükleer silahların Kore Yarımadası ve Orta Doğu'daki olası etkilerini inceleyen iki çalışma yayınladı. Lisowski, Grim Prospect: Low-Yield Nuclear Weapons in the Middle East (İç Karartıcı İhtimal: Orta Doğu'da Düşük Verimli Nükleer Silahlar) adlı kitabında, modern yapılara ve yoğun nüfusa sahip bir şehirde yer seviyesinde patlatılan "düşük verimli" bir uranyum silahının etkilerini değerlendiriyor.^[23]

Lisowski, nüfus verilerini, coğrafi bilgi sistemi (GIS) yazılımını ve diğer verileri kullanarak şu şehirlerde patlama modelleri geliştirmek için bir yıl harcadı: Tahran, Riyad, Tel Aviv, Kahire ve Dubai. Her durumda, zemin seviyesinde patlatılan 1 kilotonluk bir bombanın 12 hafta içinde sebep olacağı tahmini ölümler, Riyad'da 32.000, Tel Aviv'de 42.000, Tahran'da 137.000 ve Kahire'de 353.000'e ulaşıyordu. Lisowski, raporunun incelemesinde bulgularını uzun uzadıya detaylandırıyor.^[24]

Lisowski, simülasyonlarında bomba patlaması, ısı, radyasyon, uçan enkaz ve yapısal çöküş nedeniyle oluşacak ölümleri de hesapladı. 1 kilotonluk bir patlamayı 11 Eylül saldırılarıyla karşılaştırarak, şunları söyledi:

Bombanın sebep olacağı yıkım, 11 Eylül'deki yıkımdan çok daha büyük olacaktır. Her yerde yıkılan binalar olması çok muhtemel. Yüzey seviyesinde patlatılan bir bombanın yaydığı radyasyon, şehir merkezinde bile büyük bir etkiye sahip olabilir. Hiroşima ve Nagazaki'dekilere yakın sayıda ölüm gerçekleşebilir. Bir kiloton, önemsememiz gereken bir büyüklüktür.

Karşılaştırmanın Ötesinde

Geçmişteki ve bugünkü nükleer silahların listesini incelerken, yıkıcı kapasitelerini nükleer olmayan insan yapımı veya doğal patlamalarla karşılaştırmak iyi bir fikir gibi görünebilir, ancak bunu yapmak zordur.^{[25], [26]}

Ocak ayında Hunga Tonga denizaltı yanardağının patlamasının ardından, NASA'daki bilim insanları, patlamanın gücünü, ABD'nin 1952'de Enewetak Mercan Adası'ndaki ilk termonükleer testinin boyutuna yakın olan 10 megatonluk bir patlamayla karşılaştırdılar. Ancak volkanlar nükleer bomba değildir ve bu nedenle doğrudan karşılaştırmalar yanıltıcı olabilir.^{[27], [28]} Atom Bilimcileri Bülteni'nin Bilim ve Güvenlik Kurulu üyesi Steve Fetter şöyle diyor:

Bence çeşitli verimlerdeki nükleer silahların etkilerini doğru bir şekilde karşılaştırmanın en iyi yolu; patlama, termal etkiler veya radyasyon gibi çeşitli faktörlerden etkilenen bölgeleri göstermek veya silahın öldürebileceği veya yaralayabileceği insan sayısını karşılaştırmaktır.

Fetter ayrıca, nükleer silahlarla diğer silahlar veya doğal patlamalar arasında karşılaştırma yapmanın zor olduğu konusunda uyardı:

En önemlisi, nükleer (ve diğer insan kaynaklı) patlamalar, daha yüksek verimli doğal bir patlamadan daha fazla insanı öldürebilir çünkü yoğun nüfuslu bölgelerde meydana gelmeleri çok daha olasıdır.

2020'de Beyrut limanında 2.750 ton amonyum nitrat patladığında 7.000'den fazla kişi yaralandı ve 200'den fazla kişi öldü.^[29] Cep telefonları, 300.000 insanı yerinden eden ve 12 mil uzaktaki binalara zarar veren şiddetli patlamayı kaydetmişti.^[30]

Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'nda fizikçi olan Peter Goldstein, patlamanın en azından birkaç kiloton veriminde veya yarım kiloton kadar küçük olabileceğini öne süren çeşitli tahminleri netleştirmek için patlamayı ve çevredeki ortamı inceledi.^[31] Goldstein, patlamanın bıraktığı kraterin boyutunu ve sismik ölçümleri inceleyerek, kimyasal patlamanın 0,7 ila 1,4 kiloton TNT arasında olduğunu öne sürdü. Bu da bölgede depolandığı bildirilen 2,75 kilotonluk malzemenin beklenen veriminden önemli ölçüde daha azdı.

Agora Bilim Pazarı

Sugeçirmez İncil

Umutsuzluk, şüphe ve acizlik gibi en yıkıcı hisleri bile güzelleştiren, sevgi dolu, fantastik, sürükleyici bir kitap… Sugeçirmez İncil arzunun ve ihtiyacın, korkunun ve inancın tufanlarını ustaca keşfediyor. Kaufman çok güçlü akıyor.” Lisa Foad, The Globe and Mail
Sugeçirmez İncil uyanmak istemeyeceğiniz türden bir rüya… büyülü bir sevgi ve yalnızlaşma öyküsü.
Rebecca Reynolds’un oldukça sıradışı ve rahatsız edici bir sorunu var; ne kadar uğraşırsa uğraşsın duygularının bedenini terk edip çevresindeki insanların kafalarına girmesini engelleyemiyor. Neyse ki kendini terk keden duyguları kutulayıp hapsetmek için zekice bir yöntem geliştirmiş – ama genç bir kadın geçmiş duygularının ağırlığı altında ezilmeden kaç tane ayakkabı kutusunu doldurabilir ki?
Üç olay Rebecca’nın hayatını değiştirmesine yol açıyor: kocası Stewart’ın kendisini habersizce terk edişi; müzisyen kız kardeşi Lisa’nın ani ölümü; ve Lisa’nın cenaze törenine giderken, bir Honda Civic’i pervasızca hızlı kullanan dev bir kurbağa kadın yüzünden trafik kazası geçirmesine ramak kalması.
Bu arada Lisa’nın yaslı kocası cenaze törenine katılmayıp, onu pişmanlıklarından kurtaracak tuhaf bir yolculuğa çıkıyor… kendini Tanrı olarak adlandıran bir kadının yardımıyla. Ve başka bir yerde, hiçbir yerin ortasında, bir adam yelkenli inşa ediyor, sanki vahiy gelmişcesine.

Devamını Göster

₺180.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Belirli bir yerde belirli koşullar altında bir nükleer silahın ne tür bir hasara yol açabileceğini görselleştirmenin bir yolu, Nuke Map ve Outrider gibi çevrim içi simülatörlerdir. Bir diğer yol ise, Hindistan ve Pakistan arasındaki “sınırlı” bir nükleer savaşın küresel etkilerini inceleyen bilim insanlarının ve araştırmacıların bulgularını okumaktır.^[32]

Ama muazzam gürültü, kör edici ışık, yakıcı sıcaklık, binaların çöküşü, camların kırılması ve ardından çıkan yangınlar, kan, çığlıklar ve gökyüzünün kurum, kül ve dumanla korkunç şekilde kararması, simülasyonla anlaşılabilecek şeyler değil. Bir nükleer patlamayı hayal etmek, ancak Japonya'da, Marshall Adaları'nda, Kazakistan'da veya Amerika Birleşik Devletleri'nde saldırıları bizzat deneyimleyen "Hibakusha"ların, yani nükleer saldırılarda hayatta kalanların anlattığı hikâyeler aracılığıyla mümkün olabilir.^{[33], [34], [35], [36], [37]}

Caydırıcılıktan Kullanıma

Atom Bilimcileri Bülteni'nde kıdemli bir araştırmacı olan Stephen Schwartz, ABD'nin en büyük nükleer silahı olan 1.2 megaton verimli B83-1 yer çekimi bombasının, gerçekten kullanmak için çok yıkıcı olduğunu belirtiyor. Schwartz, şunları da ekliyor:^[38]

Bu silahlar, kullanılırsa çok fazla yıkım yaratır ve bu kullanılmamaları için iyi bir sebep sayılabilir. Silahın kullanılması, istenenden çok daha fazla binayı ve altyapıyı yok edeceği ve amaçladığımızdan çok daha fazla insanı öldüreceği için hiç kullanılmaması tercih edilebilir.

Böyle bir bombanın savaşta kullanılabileceği fikri teoriktir, hatta Schwartz bu fikri "saçma" olarak nitelendirmiştir:

Hiçbir nükleer savaş yaşamadık. Nükleer silahları sadece iki kez kullandık ve bu, nükleer silahları olmayan bir ülkeye karşıydı. Yani onların bize karşı nükleer silah ateşleyemeyeceğini biliyorduk.

2020'nin başlarında nükleer silah sahibi beş devlet tarafından teyit edilen ve sık sık tekrarlanan "Bir nükleer savaşın kazanılamayacağını ve asla savaşılmaması gerektiğini onaylıyoruz." bildirisine rağmen ABD, W76-2 ve B61-12 gibi "daha kullanılabilir" düşük verimli nükleer silahlara büyük yatırımlar yapıyor.^{[39], [40]} Bu, Schwartz'ın "büyük bir sorun" olarak adlandırdığı bir yatırım. Çünkü ABD, nükleer silahları caydırma amaçlı değil de savaşmak amacıyla üretiyor gibi görünüyor.

Schwartz; Biden yönetimi W76-2'yi geliştirme planlarını iptal ederse, bunun ABD'nin bir nükleer savaşa girmekten çok nükleer savaşı önlemeye çalıştığı mesajını vereceğini söylüyor. Schwartz:

Aslında, bu W76-2'yi, henüz konuşlandırılmamış olan B61-12'yi ve diğer nükleer silahları daha kullanışlı hale getirmek için uğraşıyoruz. Evet, nükleer silahların caydırıcılığın talihsiz gerçeği budur. Dünyanın yok olmasını önlemek için dünyayı tamamen yok etmeye hazır bulunursunuz. Bu konuda istediğimiz kadar spekülasyon yapabiliriz, ancak gerçek şu ki, Rusya gibi biz de nükleer silahları haftada yedi gün, günde 24 saat kullanmaya tamamen hazırız.

Atom Bombalarını Ortadan Kaldırmak

Stanford Uluslararası Güvenlik ve İş Birliği Merkezi'ne bağlı bir analist olan Melissa Hanham, nükleer silahların kullanılmasındaki en büyük risklerin yanlış anlama, yanlış hesaplama veya kaza olduğunu düşünüyor. Bu risklerin, silah kontrolü ve diplomasinin güçlü takibi yoluyla azaltılabileceğini ve nükleer silaha sahip devletlerin alabileceği bir diğer önemli önlemin, belirli görevler için artık gerekli görülmeyen silahlardan başlayarak stokları azaltmak olduğunu da ekliyor.

Hem Rusya'nın hem de ABD'nin toplam nükleer stoklarını azaltmaya devam edebilecekleri konusunda farklı çevrelerden destek gördüğü bilinse de Hanham, bunu yapmak için siyasi anlamda cesaret toplamanın zor olduğuna dikkat çekiyor. Siyasilerin nükleer güçleri azaltmaya başlaması için, güçlü ve sürekli bir halk desteğiyle siyasi bir teşvik oluşması gerekiyor.

Nükleer silahlarla ilgili pek dikkat çekmeyen bir başka sorun da sökülmeleri planlandıktan sonra onlarla ne yapılacağıdır. Hanham, nükleer savaş başlıklarının sökülmesinde doğal olarak ortaya çıkan lojistik, teknik ve bilimsel zorluklara daha fazla dikkat etmemiz gerektiğini söylüyor.

Hanham; nükleer silahları, özellikle de artık ihtiyaç duyulmadığı düşünülenleri parçalamanın zamanının geldiğini söylüyor. Bunu yapmanın önündeki engeller büyük, araştırma finansmanı azaldı ve halkın ilgisini bu konuya çekmek zor, diye ekliyor.

Benim neslim için artık nükleer silah yapmak havalı değil. Kimse nükleer silahların nasıl yapıldığını bilmek istemiyor, ancak birileri nasıl imha edileceklerini bilmeli.^[41] Ancak bu silahlar… demonte edilmeyecekleri, kullanılacaklarına dair siyasi mesaj göndermek amacıyla tasarlandı.

Sökme, yalnızca yüksek düzeyde teknik bilgi değil, aynı zamanda bunu yapmak için özel araçlar ve güvenli tesisler de gerektiriyor. Hanham, bu teknik uzmanlığın eski nesillerde kaldığını, artık kimsenin bunları bilmediğini belirtiyor:

Nükleer silahları sökecek araçları dikkatle tasarlamamız gerekiyor. Bu silahları bir tornavidayla parçalara ayıramazsınız. Üstelik pahalı bir süreç bu. Ancak uzun vadede, bu kadar çok silahın bakımını yapmak daha pahalıya mal oluyor.

Bugün ABD'nin emekliye ayrılmış veya sökülmeyi bekleyen yaklaşık 1.720 nükleer silahı var ve Amerikan Bilim İnsanları Federasyonu'ndan Korda, sökülmeyi bekleyen silah oranının son yıllarda azaldığını söylüyor.^[42]

Nükleer silahların montajı ve sökülmesi esas olarak Amarillo, Teksas'taki Pantex Fabrikasında, ikincil faaliyetler ise Oak Ridge, Tennessee'deki Y-12 Ulusal Güvenlik Kompleksi'nde ve Savannah Nehri Bölgesi, Güney Karolina ve Missouri'deki Kansas City Ulusal Güvenlik Kampüsü'nde gerçekleştirilir. Ulusal Laboratuvarlar, ABD'nin nükleer silah girişiminde de kritik rol oynamaktadır.^{[43], [44], [45], [46], [47], [48]}

Hanham, toplumun nükleer silahlara ilişkin genel algısı ve anlayışı azaldıkça, nükleer silahların giderek daha büyük ve daha güçlü algılanacağı konusunda endişeleniyor:

Nükleer silahlar, bir topçu roketinden veya konvansiyonel savaş başlığından tamamen farklı canavarlardır. Şimdiye kadar icat edilmiş en korkunç, en dehşet verici silahtır ve sismik kaymanın sadece büyük bir silah olarak değil insanlığın varoluşuna yönelik bir tehdit olarak değerlendirilmesinin yararlı olduğunu düşünüyorum.

Bu arada, önemli bir ana akım medya incelemesi veya sürekli bir kamuoyu muhalefeti olmadığından, Amerika Birleşik Devletleri hem büyük hem de küçük nükleer silahlarını modernleştirmek için büyük yatırımlar yapmaya devam ediyor.^[49] Ancak Hanham'ın dediği gibi,

Birazcık nükleer silah kullanamazsınız, bir kez kullandığınızda nükleer savaş başlamış demektir.