Hangi Ülkede Kaç Tane Atom Bombası Var? Nükleer Silah Sayısı Yıldan Yıla Nasıl Değişti ve Neden?

Soğuk Savaş'tan bu yana nükleer silah cephaneliklerinin azaltılmasında kaydedilen ilerlemeye rağmen, dünya genelindeki nükleer savaş başlığı envanteri çok yüksek bir seviyede kalmaya devam etmektedir: 2022'nin başı itibariyle toplamda dokuz ülke, yaklaşık 12.700 adet savaş başlığına sahipti.

Tüm nükleer savaş başlıklarının yaklaşık %90'ı Rusya ve ABD'ye aittir. Bu ülkelerin her ikisinde de yaklaşık 4.000'er adet nükleer başlık bulunmaktadır. Bu iki ülke haricinde kalan ve nükleer silahları olan devletlerin hiçbiri, ulusal güvenliği sağlamak için birkaç yüzden fazla nükleer silaha ihtiyaç duymamaktadır.

Küresel ölçekte bakıldığında, nükleer silahlara yönelik genel envanter sayısı giderek azalmaktadır; ancak bu azalmanın hızı, son 30 yıla kıyasla git gide yavaşlamaktadır. Üstelik bu görünürdeki nükleer silahsızlanmaya sebep olan şey, yeni atom bombası üretimini durdurmuş olmaktan ziyade, ABD ve Rusya'nın hâlen daha önceden emekliye ayırdıklarını savaş başlıklarını sökme sürecinde olmasındandır.

Genel nükleer silah envanterinin aksine, küresel askeri stoklardaki (yani potansiyel savaş alanlarında görev alacak operasyonel güçlere tahsis edilen savaş başlıklarını içeren stoklardaki) savaş başlığı sayısı, yeniden artışa geçmiştir.

Statista

ABD, nükleer stokunu yavaş yavaş azaltmaya devam etmektedir. Fransa ve İsrail'in stokları da nispeten stabildir. Ancak Çin, Hindistan, Kuzey Kore, Pakistan ve Birleşik Krallık'ın yanı sıra, muhtemelen Rusya'nın da askeri stoklarını artırdığı düşünülmektedir (bu, haritada gösterilmiştir):

Federation of American Scientists

Dünyada şu anda var olan 12.700 nükleer savaş başlığından 9.400'den fazlası füzeler, uçaklar, gemiler ve denizaltılar tarafından kullanılmak üzere, askeri stoklarda bulunmaktadır. Kalan savaş başlıkları ise kullanımdan kaldırılmıştır. Ancak bu başlıklar, hâlen nispeten sağlam durumdadır; sadece sökülmeyi beklemektedirler. Askeri stoklardaki 9.440 savaş başlığından yaklaşık 3.730'u operasyonel güçlerle (füzeler veya bombardıman üslerinde) konuşlandırılmaktadır. ABD, Rus, İngiliz ve Fransız savaş başlıklarından yaklaşık 2.000 tanesi yüksek alarm durumundadır ve dolayısıyla kısa sürede kullanıma hazır vaziyettedir (tabloya bakınız):

Federation of American Scientists

Ülkelerin sahip olduğu nükleer silahların tam sayısı, yakınen korunan bir ulusal sırdır. Bu nedenle burada sunulan tahminler, önemli bir belirsizlik içermektedir. Nükleer silahlı devletlerin çoğu, nükleer stoklarının boyutları hakkında neredeyse hiçbir bilgi sağlamazlar.

Yine de gizlilik derecesi, ülkeden ülkeye önemli ölçüde değişmektedir. 2010 ve 2018 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri, toplam stok büyüklüğünü açıklamıştır; ancak 2019'da Trump yönetimi bu uygulamayı durdurmuştur. Neyse ki 2020'de Biden yönetimi nükleer şeffaflığı geri getirmiştir. Bu, demokratik bir ülkede nükleer hesap verebilirlik için bir zafer olarak görülebilir.

Ancak sınırlamalara rağmen, kamuya açık bilgiler, tarihsel kayıtların dikkatli analizi ve ara sıra ortaya çıkan veri sızıntıları, ulusal nükleer silah stoklarının büyüklüğü ve bileşimi hakkında en iyi tahminler yapmayı mümkün kılmaktadır. Farklı nükleer silahlı devletlerin nükleer savaş başlığı kategorilerinin bir dökümü ve her ülkenin cephaneliğine ilişkin daha ayrıntılı bir değerlendirme için şu tabloyu inceleyebilirsiniz:

Federation of American Scientists

Bu tabloyu nasıl okumalısınız?

• "Sevk edilmiş stratejik savaş başlıkları", kıtalararası füzelere ve ağır bombardıman üslerine yerleştirilenlerdir.
• "Sevk edilmiş stratejik olmayan savaş başlıkları", operasyonel kısa menzilli dağıtım sistemlerine sahip üslerde konuşlandırılanlardır.
• "Yedek/Sevk edilmemiş" savaş başlıkları, fırlatıcılara değil, depoya yerleştirilmiş olanlardır (bombardıman üslerindeki silahlar konuşlandırılmış olarak kabul edilir).
• "Askeri stok", ordunun gözetiminde olan ve görevlendirilen teslimat araçları tarafından kullanılmak üzere ayrılmış aktif ve aktif olmayan savaş başlıklarını içerir.
• "Toplam envanter", askeri stoktaki savaş başlıklarının yanı sıra, kullanımdan kaldırılmış, ancak hala bozulmamış, sökülmeyi bekleyen savaş başlıklarını içerir.

Ek Bilgiler

Tarihsel bağlamda değerlendirecek olursak, dünyadaki nükleer silah sayısı Soğuk Savaş'tan bu yana önemli ölçüde azalmıştır: 1986'da yaklaşık 70.300'lük bir zirveyi gördükten sonra, 2022'nin başları itibariyle tahmini olarak 12.700 dolaylarına düşmüştür. Hükümet yetkilileri, genellikle bu başarıyı mevcut veya yakın tarihli silah kontrol anlaşmalarının bir sonucu olarak nitelendirmektedir; ancak gerçekte azalmanın ezici kısmı, 1990'larda gerçekleşmiştir. Bazıları, günümüzdeki rakamları 1950'lerinkiyle karşılaştırmaktadır; ama bu, elma ile armudu karşılaştırmaya benzer: Bugünün nükleer bombaları çok daha güçlüdür.

Nükleer silahsızlanma hızı, 1990'lara kıyasla önemli ölçüde yavaşlamıştır ve yalnızca emekliye ayrılan silahların sökülmesi nedeniyle devam ediyor gibi görünmektedir. Gidişata bakıldığında, askeri stokların (kullanılabilir nükleer silahların) yeniden arttığı görülmektedir.

Federation of American Scientists

Nükleer silahsızlanma yönünde planlar yapmak yerine, nükleer silah sahibi devletlerin tamamı, kalan nükleer silahlarını hızla modernize etmeye devam etmektedir; birçoğu, yeni nükleer başlık tipleri geliştirmektedir ve/veya ulusal stratejilerinde nükleer başlıkların rolünü artırmaktadır. Bu ülkelerin hepsi, nükleer silahlarını süresiz olarak elinde tutmaya kararlı gözükmektedir ve bu bakımdan, bu ülkelkerin her biri, nükleer silahların yayılmasının önlenmesine yönelik anlaşmaların amacı ve ruhuyla çelişmektedirler.