Trinitite: İlk Nükleer Bomba Kumu Cama Nasıl Çevirdi?

16 Temmuz 1945'te, Albuquerque'nin yaklaşık 190 kilometregüneyinde New Mexico, Alamogordo'da, Trinity kod adıyla ilk başarılı atom bombası denemesi gerçekleştirildi. Test, takma adı "The Gadget" olan bir plütonyum tabanlı, iç patlamalı bir fisyon cihazı ile yapıldı.

Trinity, Nagasaki'ye atılan "Şişman Adam" lakaplı atom bombasının gücüne denk olan 21 kilotonluk bir güçle patlatıldı. Ortaya çıkan ateş topunun, güneşin yüzey sıcaklığından yaklaşık 1,5 kat fazla bir sıcaklığa eriştiği tahmin ediliyor (yaklaşık 8156°C). Patlamada oluşan mantar şeklindeki bulut 15 ila 21 kilometre yüksekliğe kadar ulaştı. Bomba, yüksek bir kulenin tepesinden patlatılmış olmasına rağmen 1,5 metre derinliğinde, 9 metre genişliğinde bir krater oluşturdu.

Plütonyum ve uranyumla doldurulmuş bir fisyon bombası olduğu için, oldukça geniş bir alana çeşitli elementler ve izotoplar saçıldı. Patlama sonrasında bölgede yapılan gözlemler sonucu, dünyanın hiçbir yerinde daha önce görülmemiş, yeni bir camsı bir madde keşfedildi: Trinitite.

Ortaya çıkan sıcaklıklara ve enerjiye dünyada daha önce hiçbir asteroit çarpması veya volkanik patlamayla bile ulaşılmamıştı. Var olan trinititin çoğu, meydana gelen bir patlama dalgasından değil, nükleer patlamanın içinde biriken ve daha sonra sıvı hâlde yağmur gibi yağan kumdan oluşuyordu.

Trinitit, Kobalt-60, Baryum-133, Europiyum-152 ve 154, Amerisyum-241, Sezyum-137, Potasyum-40, ayrıca Toryum-232 ve Uranyum-238 gibi radyoaktif izotopların bir karışımını içerir. Bombadan, patlatıldığı metal kuleden ve bolca ışına maruz kalmış minerallerden arta kalan maddelerin tümü bu trinititlerin içine gömülü hâldedir. Patlamadan 75 yıl sonra bile hâlâ, bölgedeki radyasyon, doğal arka plan radyasyonu seviyesinden 10 kat yüksektir.

Şaşırtıcı olmayan şekilde, bu eşsiz maddenin başlangıçta erimiş camdan başka bir şey olmadığı düşünülüyordu. Bu yeşil, camsı madde, radyoaktivitenin tehlikeleri anlaşılmadan bir süre önce koleksiyonerlerin gözdesi hâline gelerek mücevher, süs eşyası olarak kullanıldı. İlerleyen zamanlarda ise, Atom Enerjisi Komisyonu tarafından bölgenin büyük bir kısmı buldozerlerle örtüldü ve Trinity bölgesi halkın erişimine tamamen kapatıldı. Ancak zamanla politikalar yumuşadı. 1965'te bölge, “ulusal tarihi öneme sahip bölge” olarak ilan edildi ve Nisan ve Ekim aylarının ilk Cumartesi günleri olmak üzere ziyarete açıldı. Günümüzde trinititlerin bölge dışına çıkartılması yasak olsa da, 1940'larda siteden çıkarılan numuneler hâlâ yasal olarak satın alınabiliyor.

Sonuç olarak, 16 Temmuz 1945'te, gezegenimizdeki her insan, insanlığın artık varlığını sona erdirme gücüne sahip olduğu bir nükleer çağa yeniden doğdu. Nükleer patlamaların benzersiz özelliklerinin ortaya çıkardığı bu güzel görünümlü cam, aynı zamanda sahip olduğumuz yıkıcı gücün ve genellikle öngörülemeyen sonuçlarının korkunç bir hatırlatıcısıdır.