Hayatlarımıza Giren 5 Yapay Zeka Ürünü: Sizin Yapay Zekanız Ne Kadar Zeki?

1950 yılında yapay zekanın öncülerinden olan (ve babası kabul edilen) Alan Turing, günümüzde çok tartışılmakta olan ve muhtemelen gelecekte daha iyilerini keşfederek uzaklaşmak zorunda kalacağımız bir yapay zeka testi önerdi: Turing Testi. Bu testte bir yapay zekanın zekasını sayısal olarak ölçemeyeceğimizi, bunun yerine davranışlarını değerlendirmemiz gerektiğini söyledi. Test oldukça basitti: bir hakem (ya da "yargıç") ve 2 yarışmacı. Yarışmacılardan birisi insan, diğeri makina. Yargıç, yarışmacıları göremeyeceği bir noktadan, onlara sorular sorar. İki yarışmacı da, sorulara cevaplar verir. Eğer bu teste "yargıç" olarak katılanların belli bir miktarından fazlası (örneğin %30'undan fazlası) insan ile makinayı birbirinden ayırt edemezse; o makina Turing Testi'ni geçmiş sayılır. Çünkü o makina, "yeterince insansı"dır. Şu anda Yapay Zeka'ya dair Turing'in zamanından çok daha fazla şey bildiğimiz için, bu testi de yavaş yavaş güncellemenin yollarını aramaya başladık. Buna rağmen Turing Testi, halen ikonik bir test olarak geçerliliğini sürdürmektedir ve bu teste dayalı yapay zeka denemeleri sürdürülmektedir.

Yapay zekayı her ne kadar hep "vücutlu bir robot" olarak düşünsek de, aslından bundan çok daha fazlasıdır ve çoktan evlerimize (ve ceplerimize) girmiştir: akıllı telefonlarımızın her biri, giderek yapay zekanın örnekleriyle donatılmaya başlanmıştır. Ne yazık ki Türkçe olarak bu geliştirmeler çok fazla yapılmadığı için, bunun nimetlerinden pek de faydalanamıyoruz. Ancak İngilizce biliyorsanız, telefonunuzdaki yazılımlarla eskiden kimsenin hayal edemeyeceği şeyleri yapmanız mümkün. Bu yazımızda, basitten karmaşığa doğru 5 yapay zeka sistemini örnekleyeceğiz ve çok kısaca özelliklerini özetleyeceğiz. Bunların bazıları henüz ceplerimizde olan yazılımlar değil; ancak teknoloji geliştikçe, tıpkı oda büyüklüğündeki bilgisayarların ceplerimize girmesi gibi, bu yapay zeka araçları da ceplerimizdeki ve evlerimizdeki yerini alacak. Öyleyse başlayalım:

1) Apple Siri

Listenin en altındaki sırayı, Apple'ın Siri isimli uygulaması alıyor. Yapay zeka jargonunda "kitap dahisi" diyebileceğimiz düzeyde olan Apple Siri, sorduğunuz sorulara cevaplar verebilecek kapasitede. Örneğin bir yemeğin tarifini sorduğunuzda, Google ya da Wikipedia gibi araçları kullanarak sonuçlar çıkarabilecek ve size sunabilecek durumda. Ayrıca Siri, cevabı çok bariz olan bazı sorulara cevap verme ve bariz emirlerinize itaat etme gibi yeteneklere de sahip. Örneğin Siri'yi kullanarak havadurumunu öğrenebilir, ajandanıza işlediğiniz bir toplantının adresini GPS ile bulmasını ve sizi yönlendirmesini sağlayabilir, hatta arkadaşlarınızla girdiğiniz bir iddiadan kazanarak çıkmanızı sağlayacak bilgileri size sunabilir. Bu bakımdan, çok temel düzeyde bir asistan olarak düşünebilirsiniz. Artık yapay zeka sayesinde, herhangi bir şeyi yazarak zaman kaybetmenize gerek yok. Tek yapmanız gereken, telefonunuz ile konuşmak.

2) Microsoft Cortana

Microsoft'un yapay zekası Siri'nin üzerine birkaç özellik ekleyerek bir adım öteye gidiyor. Bilirsiniz, "gerçek zeka"lar geçmiş deneyimlerinden öğrenerek gelecekte daha doğru sonuçlara varabilirler. Cortana'da da bunun ilk izlerini görüyoruz. Örneğin daha önceden sorduğunuz bir sorunun kendisini ve cevabını hatırlayarak, sonraki soruların cevaplarını daha etkili bir şekilde bulabiliyor. Hatta Cortana, işi biraz daha büyüterek sizin kişiler, nesneler ve yerler için kullandığınız takma isimleri bile öğrenebiliyor. Örneğin evinize gitmek istediğinizde her seferinde evinizden "in" ya da "ahır" olarak bahsedecek olursanız, birkaç seferden sonra size ne demek istediğinizi sormadan, demek istediğinizi anlayabiliyor! Yani eviniz ile "ahırınızı" hafızasında eşlemeyi başarıyor. Bu, öğrenen makinaların en temel özelliklerinden birisidir ve geliştirildiğinde, baş döndürücü sonuçları beraberinde getirmektedir.

3) Google Now:

Tabii ki rekabet söz konusu olduğunda, Google ile başa çıkmak oldukça zor. Listemizdeki en üst sırayı alamıyor olsa da, telefonlar bazında 1 numara tartışmasız bir şekilde Google'ın. Google, Cortana'nın öğrenme algoritmasını biraz daha karmaşıklaştırarak, sizinle sohbet edebiliyor. Şöyle ki, bir soru sorduğunuzda ve cevap verdiğinde, siz bir önceki soruyu takip eden bir diğer soru yönelttiğinizde, Google Now sizinle bir diyalog içerisinde olduğunu anlayarak, o sorunuzun bir "devam sorusu" olduğunu fark edebiliyor. Biraz karışık oldu, basitleştirelim: örneğin Google Now'a "Eve gitmek istiyorum." dediğinizde, sizi oraya yönlendirecektir. Ancak bu işlem tamamlandıktan sonra, herhangi başka bir bilgi vermeksizin "Sence ne kadar sürede oraya varırım?" diye sorduğunuzda, "ora"dan kastınızın ne olduğunu anlayabilir. Bu kulağa çok basit geliyor; ancak makinalar için müthiş bir adım. Bir diğer örnek olarak "Arda Turan hangi takımda oynuyor?" diye sorabilirsiniz. Ona cevap aldıktan hemen sonra, "Boyu kaç metre?" ya da "Kaç gol atmış?" diye soracak olursanız, size "Kim kaç gol atmış?" diye sorunuzu tekrar ettirmeye gerek duymadan, cevabı verebiliyor. Bu, gerçek insan-makina diyalogları konusunda büyük bir adım.

4) IBM Watson

Watson, yapay zekanın göz bebeklerinden birisi. Önceden saydığımız 3 yazılımın yanında, adeta bir süperstar gibi kalıyor. Watson, karmakarışık hastane kayıtlarını analiz ederek, mantıklı desenler keşfedebiliyor ve bundan öğrendiği sonuçları size sunabiliyor. Dahası, doktorların öngöremeyeceği kadar veriyi bir arada işleyerek, teşhis ve tanıda tavsiyelerde bulunuyor. Hatta daha önceden gördüğü hastalardan yola çıkarak, tedavinin de en uygun nasıl yapılabileceği konusunda fikirler ileri sürebiliyor. Yani Watson, gelecekte hastanelerde size bakacak, tanıyı koyacak ve tedavi edecek doktorlardan biri olabilir. Elbette, daha önceden saydığımız 3 yazılımda olduğu gibi, sizinle rahatlıkla diyaloga girebiliyor, uzun sohbetler yapabiliyor. Gelecekte hastaneye gittiğinizde size bakan doktorun et ve kandan ibaret olmasını beklemeyin. Metal ve plastiklerden ibaret de olabilir!

5) IPsoft Amelia

Yapay zeka camiasının yeni yıldızlarından olan Amelia, artık ticari bir ürün olarak da satışa çıkarıldı. Bu teknolojinin bir de hoş bir tarafı var: Amelia'yı üreten firma olan IPsoft'un başkan yardımcısı Türkiye'de lise sona kadar okuduktan sonra ABD'de üniversite yaşantısına devam etmiş ve orada kalmış olan Ergün Ekici (aşağıdaki fotoğrafta Amelia ile birlikte görülüyor). Amelia'da, daha önceden saydıklarımızın üzerine, bir de duygusal farkındalık eklenmiş halde... Gelecekte bu sistemin müşteri hizmetlerinin yerini tamamiyle alması bekleniyor. Çünkü şu anda otomatik müşteri hizmetleri makinalarının aksine, müşterilerin ses tonlarından yola çıkarak onların duygusal hallerini algılayabiliyor ve ona uygun duygularla cevap veriyor. Sadece mantıksal çıkarımlarda değil, duygusal çıkarımlarda da bulunuyor. Bu bakımdan, yapay zeka jargonunda "sokak dahisi" olarak anılıyor. Yani Apple Siri'de olan "entelektüel kitap bilgilerinin" ötesinde, sokaktaki herhangi bir insana hitap edebilecek bir düzeyde olduğunu söyleyebiliriz. 

Onlar, geliyorlar.

Geleceğe hazır mısınız?