Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Gökkuşağı Kütleçekimi Teorisi: Ya Evren'in Bir Başlangıcı Yoksa?

4 dakika
8,158
Gökkuşağı Kütleçekimi Teorisi: Ya Evren'in Bir Başlangıcı Yoksa?
Evrim Ağacı Akademi: Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği Yazı Dizisi

Bu yazı, Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği yazı dizisinin 16 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Kütleçekimiyle İlgili (Muhtemelen) Bilmediğiniz 20 Gerçek!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Ya evrenin hiç başlangıcı yoksa ve zaman, Büyük Patlama ile evren var olmadan öncesinde, sonsuza kadar "esniyorsa"? Bu, kütleçekiminin, ışığın farklı dalgaboylarında uzay-zaman üzerindeki etkilerinin farklı hissedilmesinden ötürü "gökkuşağı kütleçekimi" adı verilen bir olguya dayanıyor. 

Gökkuşağı kütleçekimi 2000'li yılların başında çok büyük cisimlerin dünyasını konu edinen genel görelilik ile çok küçük cisimlerin dünyasıyla ilgilenen kuantum mekaniği arasındaki vadiyi doldurmak amacıyla ileri sürüldü. Bu teori, kuantumun kütleçekim üzerindeki etkilerini tam olarak açıklayan bir teori değil ve genelgeçer olarak kabul edilmiyor da... Yine de şimdi, fizikçiler bunu evrenin nasıl başladığı sorusu üzerine uyguladılar ve "gökkuşağı kütleçekimi" etkisinin doğru olduğunu gösterdiler. Bu durum, uzay ve zamanın, Büyük Patlama Teorisi'nin çizdiğinden çok daha farklı kökenleri olabileceğini düşündürüyor.

Einstein'ın Genel Görelilik Kuramı'na göre devasa nesneler uzay-zamanı ve ışık da dahil olmak üzere, onun içerisinde hareket eden her şeyi bükerler ve eğik bir yol izlemelerine neden olurlar. Standart fizik, bu eğik yolun, uzay-zamanda hareket eden cisimlerin enerjisinden bağımsız olması gerektiğini söyler. Ancak gökkuşağı kütleçekimine göre, enerji yolu etkiler. Mısır'daki Zewail şehrinde bulunan Teorik Fizik Merkezi'nden olan ve Journal of Cosmology and Astroparticle Physics dergisinde konuyla ilgili makalesi yayımlanan Adel Awad şunları söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Farklı enerjili parçacıklar, farklı uzay-zaman görürler, dolayısıyla farklı kütleçekim alanlarını deneyimlerler.

Işığın rengi, onun frekansı ile belirlenir ve farklı frekanslar, farklı enerjiler demek olduğu için, farklı renklerdeki ışık parçacıkları (fotonlar), uzay-zaman içerisinde az da olsa farklı yollar izlerler. Bu yolları, enerji düzeyleri belirler.

Genellikle bu etkiler çok küçüktür, dolayısıyla yıldızlar ve galaksilere yönelik yapılan gözlemlerde bu etkiler neredeyse asla görülmez. Ancak örneğin gama ışını patlamaları adı verilen yıldızsal patlamalar gibi devasa enerjiler söz konusu olduğunda, bu farklar tespit edilebilir. Bu patlamalardan yayılan farklı dalgaboyları, milyarlarca ışık yılı boyunca uzay-zamanda ilerledikten sonra, Dünya'ya az da olsa farklı zamanlarda ulaşırlar. Roma'da bulunan Roma Sapienza Üniversitesi'nde fizikçi olan ve bu fenomenin olabilirliği üzerine çalışan Giovanni Amelino-Camelia şunları söylüyor:

Şimdilik, bunun olduğuna dair sonuca varmamıza yetecek kadar delil bulunmuyor. Ancak modern gözlemevleri, bu tür etkileri ölçmek açısından giderek artan bir hassaslık kazanıyorlar ve gelecek yıllarda da gelişecektirler.

Gökkuşağı kütleçekiminin etkilerini önemli kılacak düzeydeki enerjiler, günümüzde çok az olsa da, erken evren döneminde baskın bir şekilde bulunuyordu. Bu da, her şeyin bugüne kadar düşündüklerimizden farklı bir şekilde başlamış olabileceğini düşündürüyor. Awad ve arkadaşları, gökkuşağı kütleçekiminin iki farklı yaklaşımına dayanarak, evrenin başlangıcıyla ilgili iki farklı senaryo üzerinde duruyorlar.

Bir senaryoya göre, eğer ki zamanı geriye doğru takip edecek olursanız, evren giderek yoğunlaşacaktır ve sonunda sonsuz yoğunluğa doğru gidecektir; ancak asla sonsuz değere ulaşamayacaktır. Öteki senaryoya göreyse, yine evrenin çok yüksek bir yoğunluğu vardır; ancak bu defa bu yoğunluk değeri sonsuz değil, sonludur. Yani bu senaryoya göre, çok yüksek bir yoğunluk değerinde, evrenin başlangıç yoğunluğu sabitlenecektir. İki senaryoda da, tekillik [singülarite: noktasal hacimde, sonsuz kütle, yani sonsuz yoğunluk] bulunmamaktadır: yani evren asla sonsuz yoğunluğa ulaşmaz. Ki bu da, Büyük Patlama'nın olmamış olabileceği anlamına gelir. Awad şunları söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Bu, elbette ki, ilginç bir sonuçtur. Çünkü birçok kozmolojik modelde, singülarite (tekillik) bulunmaktadır.

Bu sonuç, evrenin belki de hiçbir zaman bir başlangıcı olmadığını göstermektedir. Bunun yerine zaman, sonsuza kadar geri takip edilebilir.

Ancak tabii ki bu senaryoların gerçeği yansıttığı sonucuna varmak için henüz çok erkendir; yine de bu sonuçlar, ilgi çekicidir. Araştırmada yer almayan ancak kütleçekiminin kuantum teorisi üzerine araştırmalar yapan Amelino-Camelia şunları söylemektedir:

Bu makale ve benzer birkaç diğer makale, bu fikrin kozmolojide haklı bir yeri olduğunu gösterebilir, bu da beni yüreklendiriyor. Kuantum kütleçekiminde, gökkuşağı kütleçekimi olarak adlandırabileceğiniz özelliğe dair giderek artan örnekler bulmaktayız. Bu durum, giderek dikkat çeken bir hal alıyor.

Ancak bu konsepti eleştirenler de var. Nordik Teorik Fizik Enstitüsü'nden Sabine Hossenfelder şunları söylüyor:

Bu modelin gerçekle herhangi bir ilişkisi olduğunu hiç sanmıyorum. Büyük Patlama singülaritesinden uzak durmanın tek yolu bu fikir değil. Ayrıca problem, singülariteyi kaldırmakla ilgili değil. Problem, genel göreliği tutarlı bir şekilde modifiye edebilmekle ilgili. Bu sayede, hem genel göreliğin başarılarını koruyup, hem de parçacık fiziğinin standart modelini içerebilecek bir teoriyi üretmek...

Ontario'da bulunan, "gökkuşağı kütleçekimi" fikrini ilk defa Imperial College London'dan Joao Magueijo ile birlikte ileri süren, Perimeter Teorik Fizik Enstitüsü'nden Lee Smolin ise şunları söylüyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Benim aklımda gökkuşağı kütleçekimi çok daha büyük bir fikir olan göreli lokalitenin sadece bir parçasıdır. Göreli lokaliteye göre, farklı uzay-zaman konumlarındaki gözlemciler, bir olayın nerede gerçekleştiğine bağlı olarak bir uzlaşmaya varamayacaklardır. Bir diğer deyişle, lokasyon da görelidir. Göreli lokalite, aynı fikri anlamanın daha derin bir yoludur. Awad ve arkadaşları tarafından yayımlanan makale ilgi çekicidir, ancak bu sonuçlara inanmadan önce, onları göreli lokalite dahilinde yeniden yapmak ve yeniden test etmek isterim. Yazarların yazdığı ama farkında olmadığı sebeplerle, bulguları göreli lokalite açısından sorunlu olabilir.

Gelecek yıllarda araştırmacılar, gama ışını patlaması ve diğer kozmik fenomenlerde gökkuşağı kütleçekiminin etkilerini analiz etmeyi umuyorlar. Eğer ki bulurlarsa, evrenimizin sandığımızdan daha "renkli" bir geçmişi olduğu anlaşılacak.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği Yazı Dizisi

Bu yazı, Genel Görelilik Teorisi & Kütleçekim Fiziği yazı dizisinin 16 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Kütleçekimiyle İlgili (Muhtemelen) Bilmediğiniz 20 Gerçek!" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
33
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 15
  • Muhteşem! 11
  • Merak Uyandırıcı! 11
  • Tebrikler! 6
  • Bilim Budur! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Umut Verici! 3
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: HuffPost | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/12/2024 18:14:05 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1773

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
İnsanlar
Genom
Uçak
Film
Madde
Buz
Memeli
Dalga
Uzay Görevleri
Evrimsel Psikoloji
Yas
Teknoloji
Boyut
Kas
Coronavirus
Isı
Eğilim
Hayvan Davranışları
Antropoloji
Venüs
Wuhan Koronavirüsü
Nükleer Enerji
Yeşil
Sıcak
Yer
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
C. Moskowitz, et al. Gökkuşağı Kütleçekimi Teorisi: Ya Evren'in Bir Başlangıcı Yoksa?. (11 Aralık 2013). Alındığı Tarih: 4 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1773
Moskowitz, C., Bakırcı, Ç. M. (2013, December 11). Gökkuşağı Kütleçekimi Teorisi: Ya Evren'in Bir Başlangıcı Yoksa?. Evrim Ağacı. Retrieved December 04, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1773
C. Moskowitz, et al. “Gökkuşağı Kütleçekimi Teorisi: Ya Evren'in Bir Başlangıcı Yoksa?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 11 Dec. 2013, https://evrimagaci.org/s/1773.
Moskowitz, Clara. Bakırcı, Çağrı Mert. “Gökkuşağı Kütleçekimi Teorisi: Ya Evren'in Bir Başlangıcı Yoksa?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 11, 2013. https://evrimagaci.org/s/1773.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close