Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Glikoliz Nedir? Hücrede Glikoz Nasıl Parçalanır?

4 dakika
1
Glikoliz Nedir? Hücrede Glikoz Nasıl Parçalanır? Embibe
Tüm Reklamları Kapat

Glikoliz, glikozun hücre metabolizmasında kullanılmak üzere parçalanmasıdır. Çoğu canlı, metabolizmasının bir parçası olarak glikoliz işlemini gerçekleştirir. Glikoliz çoğu prokaryotta ve tüm ökaryotlarda sitoplazmada gerçekleştirilir. Glikoliz ayrıca hücresel solunumun da ilk adımıdır. Glikoliz sürecinde oksijen kullanılmaz, yani süreç anaerobiktir. Glikolizin genel formülü şöyledir:

Glikoz+2NAD++2ADP+2Pi  ⟹  2Piru¨vat+2NADH+2H++2ATP+2H2O\small \text{Glikoz} + 2 \text{NAD}^++ 2 \text{ADP} + 2 P_i \implies 2 \text{Pirüvat}+ 2 \text{NADH} + 2 H^+ + 2 \text{ATP} + 2 H_2O

Glikoz heterotrof hücrelere iki farklı şekilde girebilir:

Tüm Reklamları Kapat

  1. Taşımanın düşük yoğunluktan yüksek yoğunluğa doğru gerçekleştiği aktif taşımayla.
  2. Glikoz Taşıyıcı Proteinler sayesinde gerçekleştirilen Kolaylaştırılmış Difüzyonla.

Glikozun hücreye girmesinin ardından iki evrede gerçekleşecek olan Glikoliz süreci başlar. Glikolizin ilk evresi, "Enerji Gerektiren Evre" olarak da bilinir.

Enerji Gerektiren Evre

Glikolizin enerji gerektiren ilk evresinde hücre, enerji kullanarak 6 karbonlu şeker molekülünü 3 karbonlu iki şeker molekülüne böler. Bu işlem aşağıdaki adımlarla gerçekleşir:

  1. Glikolizin birinci adımı, birçok 6 karbonlu şekerin fosforilasyonunu katalizleyen heksokinaz enziminin katalizörlüğünde gerçekleşir. Heksokinaz, ATP'den aldığı fosfatla glikozu fosforile eder ve böylece daha aktif bir glikoz formu olan glikoz-6-fosfat üretilir. Bu reaksiyon sayesinde glikoz artık Glikoz Taşıyıcı Proteinler tarafından tanınamaz ve hücreden dışarı çıkamaz; çünkü molekülün yapısındaki negatif yüklü fosfat, bileşiğin hücre zarından geçmesine engel olacaktır.
  2. Glikozun ikinci adımında glikoz-6-fosfat, izomerlerinden biri olan frukotoz-6-fosfata çevrilir. Bu reaksiyonun gerçekleşmesini sağlayan enzimler izomerazlardır. İzomerazlar, bir molekülün izomerlerinden birine dönüşmesini sağlar. Fosfoglikozun fosfofruktoza dönüştürülmesi, molekülün eşit bir şekilde bölünmesine olanak sağlayacaktır.
  3. Glikozun üçüncü adımı, fruktoz-6-fosfatın fosfofruktokinaz katalizörlüğünde fosforilasyonudur. İkinci bir ATP molekülünün fosfatı kullanılarak fruktoz-1,6-bifosfat üretilir.
  4. Fruktoz-1.6-bifosata eklenen yüksek enerjili fosfat molekülü, bileşiği daha da kararsız hale getirir. Glikolizin 4. adımında 1.6-bifosfat, aldolaz enzimi kullanılarak dihidroksiaseton-fosfat ve gliseraldehit-3-fosfata ayrılır.
  5. Glikolizin 5. adımında dihidroksiaseton-fosfat, bir izomeraz yardımıyla gliseraldehit-3-fosfata dönüştürür. Böylece yolak, aynı molekülün iki izomeriyle devam edecektir. Bu noktada bir glikoz molekülünün parçalanması için 2 ATP molekülü harcanmış bulunur.

Bu adımlar tamamlandıktan sonra Glikoliz'in "Enerji Üretim Evresi" olarak da bilinen ikinci evresine geçilir.

Enerji Üretim Evresi

Glikolizin ikinci evresine gelene kadar iki ATP molekülü harcanır ve bir glikoz iki tane üç karbonlu şeker molekülüne indirgenir. Bu iki molekülün ikinci evreye geçişiyle ilk evrede harcanan iki ATP'nin yerine dört ATP üretilir ve üstelik çok daha yüksek enerjili bir molekül olan NADH'tan da iki tane elde etmiş olur.

Tüm Reklamları Kapat

  1. İkinci evrenin ilk, Glikolizin 6. adımında gliseraldehit-3-fosfat'ın okside edilmesiyle yüksek enerjili elektronlar bu bileşikten NAD+'ya aktarılır ve böylece NADH oluşturulur. Sonrasında şekere bir fosfat grubu daha eklenerek şeker fosforile edilir ve 1,3-bifosfogliserat elde edilir. Bu ikinci fosfat grubunun eklenmesi için ATP kullanılması gerekmez.
  2. Fosfogliserat kinazın katalize ettiği 7. adımda 1,3-bifosfogliserat, yüksek enerjili fosfatlarından birini ADP'ye vererek bu molekülün ATP'ye dönüşmesini sağlar. 1,3-bifosfogliserattaki bir karbonil grubunun oksitlenmesiyle bir karboksil grubu ve 3-fosfogliserat oluşur.
  3. Glikolizin 8., ikinci evrenin 3. adımında 3-fosfogliserat'ta kalan son fosfat grubu; bileşiğin 3. karbonundan ayrılarak 2. karbonuna bağlanır. Böylece molekül izomeri olan 2-fosfogliserata dönüştürülür. Bu reaksiyonu katalizleyen enzim bir tür izomeraz olan mutazdır.
  4. Glikoliz'in 9. adımında 2-fosfogliseratın yapısından bir molekül su ayrılır. Bir tür dehidrasyon olan bu reaksiyonun sonucunda moleküldeki fosfat bağının enerjisini artıran ve fosfoenolpiruvat (PEP) üreten bir çift bağ oluşur. Bu adımdaki reaksiyonlar enolaz tarafından katalize edilir.
  5. Glikolizin son adımında pirüvat kinaz enzimi kullanılır fosforilasyon sonucunda ikinci ATP molekülü oluşturulur. Ayrıca pirüvat da kendisinin tuz formu olan pirüvik aside dönüştürülür.

Glikolizin Sonuçları

Glikolizin başlangıcında ortamda bir molekül glikoz vardır. Glikolizin sonunda ise ortamda iki pirüvat molekülü, dört ATP molekülü ve iki NADH molekülü bulunur. Glikolizin ilk evresinde iki ATP kullanılmış olduğu için hücrenin glikoliz sonunda net kazancı 2 molekül ATP ve 2 molekül NADH olacaktır.

Hücre, pirüvat moleküllerini daha küçük parçalara bölemiyorsa bir molekül glikozdan yalnızca 2 molekül ATP elde edebilir. Örneğin memelilerin olgun alyuvar hücreleri aerobik (oksijenli) solunum yapamadıklarından temel ATP kaynakları glikolizdir, yani bir momlrkül glikozdan ancak iki moleküllük ATP kazancı sağlarlar. Bu hücrelerin glikoliz yapması engellenirse sodyum potasyum pompaları çalışmayı bırakacak ve bunun sonucunda hücreler ölecektir.

Pirüvat oluşumunu katalizleyen pirüvat kinaz ortamda yeterli miktarda bulunmuyorsa glikolizin son adımı gerçekleşmez. Bu durumda glikoliz yolağı normal şekilde ilerleyecek ancak ikinci evrede dört yerine iki ATP sentezlenecektir. Bu nedenle pirüvat kinaz, glikoliz için hız sınırlayıcı bir enzimdir.

Özet

Glikoliz, hücreye giren glikozun enerji üretmek üzere parçalanmasının ilk adımıdır. Muhtemelen evrimleşen ilk metabolik yolaklardan biridir ve Dünya üzerindeki hemen her canlı tarafından kullanılır. İki evreden oluşan glikolizin ilk evresinde altı karbonlu halka yapılı şeker, üç karbonlu iki adet şekere bölünmeye hazırlanır. İlk evrede glikozun bölünebilmesi için iki adet ATP molekülü kullanılır. Glikolizin ikinci evresinde ise ATP üretilir ve hidrojen atomlarından koparılan elektronlar NAD+'ya bağlanarak NADH oluşturulur. İlk evrede iki ATP harcanırken ikinci evrede dört ATP üretilir. Böylece hücrenin net kazancı iki molekül ATP ve iki molekül NADH olacaktır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
10
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 1
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Libre Texts | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:18:02 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14501

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Yaşamın Başlangıcı
Mikoloji
Maske
Olumsuz
Enzim
Gerçek
Gelişim
Tekillik
Biyografi
Öğrenme
Koruma
Doğa Yasaları
Mit
Veri Bilimi
Karanlık Enerji
Tür
Kartal
Köpek
Canlı Cansız
Memeli
Biyocoğrafya
Teknoloji
Hayvanlar Alemi
Devir
İletişim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. Texts, et al. Glikoliz Nedir? Hücrede Glikoz Nasıl Parçalanır?. (30 Nisan 2023). Alındığı Tarih: 31 Ekim 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/14501
Texts, L., Alparslan, E. (2023, April 30). Glikoliz Nedir? Hücrede Glikoz Nasıl Parçalanır?. Evrim Ağacı. Retrieved October 31, 2024. from https://evrimagaci.org/s/14501
L. Texts, et al. “Glikoliz Nedir? Hücrede Glikoz Nasıl Parçalanır?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, 30 Apr. 2023, https://evrimagaci.org/s/14501.
Texts, Libre. Alparslan, Eda. “Glikoliz Nedir? Hücrede Glikoz Nasıl Parçalanır?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, April 30, 2023. https://evrimagaci.org/s/14501.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close