Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Dört Gözlü Kertenkele: Pineal Göz (Üçüncü Göz) Ne İşe Yarar?

2 dakika
7,546
Dört Gözlü Kertenkele: Pineal Göz (Üçüncü Göz) Ne İşe Yarar?
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 6 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Öncelikle söz konusu "gözlerin" beynin uzantısı olarak bilinen yaygın göz gibi olmadıklarını belirtmekte fayda var. Bu gözler, diencephalonun tavanında yerleşmiş epithalamus denilen santral sinir sistemi bölümünün bir uzantısıdır. Yani bilimsel olarak ekstrakraniyal epifiziyel göz diyebiliriz. Hatta gözden ziyade birtakım ışığa duyarlı hücre grubudur. Bu hücre grubuna da santral sinir sisteminden nöronal uzantılar gelir. Gerçi göz dediğimiz yapı da bundan pek farklı değildir.

Pariyetal göz, pineal göz, parapineal göz veya üçüncü göz olarak bilinen bu yapı, pineal bez (epifiz) ile bağlantılıdır. Sirkadyen ritim ve termoregülasyon (sıcaklık korunumu) için endokrin düzenlemeler gibi çeşitli işlevler üstlenir. Kuyruksuz amfibiyenler, primitif balıklar ve bazı kertenkelelerde bulunur. Hatta tuatara isimli sürüngenlerde gelişmiş bir lens ve retina dahi mevcuttur.

Memelilerde ise epifiz, benzer olarak serotoninden melatonin sentezleyerek uyku/uyanıklık döngüsü dahil biyolojik saati ve sirkadyen ritmi kontrol eder. Bu yüzden jet-lag sorunu yaşayan insanlara melatonin takviyesi verilir. Yani artık dışarıya açılan ışığa duyarlı hücre topluluğu bulunmaz. Evrimsel biyoloji, filogenetik ve karşılaştırmalı anatomi sayesinde biliyoruz ki epifizin bu görevi, pariyetal göz sahibi diğer taksonlar ile doğrudan ilişkilidir.

Tüm Reklamları Kapat

Tuatara ve üçüncü göz
Tuatara ve üçüncü göz

Pariyetal göz, frontal gözlerde kullanılan rodopsin ve 11-cis retinal gibi biyokimyasal bileşiklerden farklı maddeler kullanır. Aslında epithalamusun uzantısı olan bu sinir sistemi yapısı, birçok canlı grubunda endokrin işlevlere yardımcı olmak adına kafatasından dışarı çıkar. Herhangi bir "görme" olayı gerçekleşmez. Biyolojide canlılığı spesifik özelliklerine göre olabildiğince küçük gruplar halinde sınıflandırmaya çalışıyoruz. Evrimin ve çeşitliliğin ürünü olan bu taksonlarda elbette istisnalar olacaktır ve bu istisnaları öğrendikçe daha tutarlı ve güçlü sınıflandırmalar yapmaya devam edeceğiz. 

Geçtiğimiz günlerde Amerika'nın Wyoming eyaletinde 49 milyon yıl önce yaşadığı tespit edilen Saniwa ensidens isimli bir monitör kertenkelesi türünün iki tane pineal göze sahip olduğu anlaşıldı. Dolayısıyla omurgalılar arasında 4 gözlü diyebileceğimiz tek canlı ünvanını kazandı. 

Söz konusu fosilin çıkarılması 1871'e dayanıyor; ancak detaylı X-ray ve BT (Bilgisayarlı Tomografi) incelemeleri bu sürüngenin şimdiye kadar bilinmeyen bir özelliğe sahip olduğunu gösterdi. Günümüz sürüngenlerinden farklı olarak bulunan bu fazladan pineal gözün ne işe yaradığı şimdilik tam olarak bilinmiyor. Fazladan pusula görevi gördüğü düşünülüyor. Yani canlının konumu ve pozisyonu hakkında avlanma ve hayatta kalma şartlarında yardımcı oluyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
12
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • İnanılmaz 2
  • Muhteşem! 1
  • Tebrikler! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • K. Langin. A Four-Eyed Lizard Walked The Earth 49 Million Years Ago. (2 Nisan 2018). Alındığı Tarih: 5 Mart 2020. Alındığı Yer: Science | Arşiv Bağlantısı
  • K. T. Smith. (2018). The Only Known Jawed Vertebrate With Four Eyes And The Bauplan Of The Pineal Complex. Current Biology, sf: 1101-1107. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/12/2024 01:13:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5365

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sağlık Personeli
Kadın Doğum
Yapay Seçilim
Uzay
Sayı
Kütle
Oyun
Genom
Mitler
Kişilik
Bilim İnsanı
Biyografi
Hücreler
Pandemik
Uzaylı
Nanoteknoloji
Tercih
Ufo
Asteroid
Dna
Göğüs Hastalığı
Eşey
Yakınsak Evrim
Psikanaliz
Test
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Türkoğlu, et al. Dört Gözlü Kertenkele: Pineal Göz (Üçüncü Göz) Ne İşe Yarar?. (3 Nisan 2018). Alındığı Tarih: 10 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5365
Türkoğlu, P., Bakırcı, Ç. M. (2018, April 03). Dört Gözlü Kertenkele: Pineal Göz (Üçüncü Göz) Ne İşe Yarar?. Evrim Ağacı. Retrieved December 10, 2024. from https://evrimagaci.org/s/5365
P. Türkoğlu, et al. “Dört Gözlü Kertenkele: Pineal Göz (Üçüncü Göz) Ne İşe Yarar?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 03 Apr. 2018, https://evrimagaci.org/s/5365.
Türkoğlu, Pedram. Bakırcı, Çağrı Mert. “Dört Gözlü Kertenkele: Pineal Göz (Üçüncü Göz) Ne İşe Yarar?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 03, 2018. https://evrimagaci.org/s/5365.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close