Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Ichthyosaur Deniz Sürüngenleri Sıcakkanlıydı!

Ichthyosaur Deniz Sürüngenleri Sıcakkanlıydı! Power Academy (Johnson)
5 dakika
2,669
Tüm Reklamları Kapat

Poikiloterm ve Homeoterm Nedir?

Halk arasında sıcakkanlı ve soğukkanlı olarak bilinen terimler, bilimsel literatürde aslında homeoterm (sıcakkanlı) ve poikiloterm (soğukkanlı) olarak kullanılır. Çünkü "sıcak" veya "soğuk" olan bir durum yoktur. Homeoterm olanlar adı üzerinde vücut sıcaklığını sabit tutacak metabolik aktivite (homeostaz) ile evrimleşmiştir. Genelde bu durum bulunduğu ortam sıcaklığından daha sıcak olur. Poikiloterm olanlarda ise vücut sıcaklığı ortam sıcaklığı ile birlikte değişkenlik gösterir. Yani sıcakkanlı yerine sabitsıcaklı; soğukkanlı yerine değişkensıcaklı kullanmak doğru olacaktır. Çünkü poikiloterm hayvanlar güneşlenirken vücut sıcaklıkları belirgin şekilde artar, daha sonra metabolik aktivite ile birlikte düşer. Öyle ki soğukkanlı denilen hayvanların bizden tek farkı vücut ısılarını ortamdaki sıcaklıktan daha yüksek tutamamaları değil; aynı zamanda ortamdan daha serin de tutamazlar. Bu yüzden literatürdeki gibi değişkensıcaklı anlamına gelen poikiloterm terimini kullanmak daha doğru olacaktır.

Kırmızı ile çizilen bölge homeotermik (sabitsıcaklı) hayvanları göstermektedir.
Kırmızı ile çizilen bölge homeotermik (sabitsıcaklı) hayvanları göstermektedir.
Wikipedia

Endotermi ve Ektotermi Nedir?

Bu tanımlar sık sık yukarıdakiler ile karıştırılır. Halbuki farklı tanımlardır. Endotermik hayvanlar, sıcaklık kaynakları kendileridir. Ektotermik hayvanların sıcaklık kaynakları ise çevredir. Örneğin endotermik hayvanlar solunum ile krebs döngüsünden ATP sentezleyerek kaslarda yakıt olarak kullanırlar ve bu sayede kinetik enerji ile sıcaklık üretirler. Aynı zamanda pirüvat ve yağ asitlerini kullanırlar. Bu yüzden bu hayvanlar soğuk iklimlere daha iyi uyum sağlayabilirler. Dolayısıyla teorik olarak endotermik hayvanlar, homeoterm veya poikiloterm olabilir. Bunun en güzel örneği hepsinin ektotermik olduğu sanılan balıklarda opah (Lampris spp.) isimli endotermik bir tür tanımlanmasıdır! Kendisi, pektoral kasları ile sıcaklık üreterek kalbinden çıkan kanın sıcaklığını, solungaçlarında rete mirabile adı verilen damar ağı sayesinde çevrenin etkisiyle soğuyan toplar damarlardaki kanın daha düşük sıcaklığı (soğukluğu) ile değiştirebiliyor. Kısaca damar ağında karşılıklı bir sıcaklık düzenlemesi gerçekleşiyor. Ayrıca yoğun yağ katmanı sayesinde sıcaklık izolasyonu da sağlıyor. Fakat endotermik olarak sıcaklığını kendi üretmesine rağmen homeoterm (sabitsıcaklı) değil. Çünkü çevrenin etkisiyle bu stabilizasyonu sağlayabiliyor ve gün içerisinde sıcaklığında değişim gözleniyor.

Tüm Reklamları Kapat

Endotermik olduğu anlaşılan ilk balık opah diye bilinen Lampris cinsi.
Endotermik olduğu anlaşılan ilk balık opah diye bilinen Lampris cinsi.
Ralph Pace (Fotoğrafçı)

Vücut Sıcaklığı ve Evrim

Aslında genel olarak evrimsel biyolojide olduğu gibi bu iki durum arasında keskin çizgiler yoktur. Biz insanlar anlamak ve analiz kolaylığı sağlamak açısından belli noktalarda anlaşıp, çizgilerle ayırarak sınıflandırıyoruz. Çünkü kuşların ataları olan theropod dinozorların mezotermik (ılıkkanlı), hatta homeotermik (sabitsıcaklı) olduğu düşünülüyor. Günümüzde var olan bazı mezotermler arasında ton balıkları, deri sırtlı deniz kaplumbağaları, yumurtayla çoğalan sivri ekidnalar ve lamind köpekbalıkları (büyük beyazlar ve okyanusun en hızlı yüzen köpekbalıklarının bazılarını içeren grup) bulunuyor. Günümüzde bildiğimiz, sürüngenler ile memeliler arasında geçiş özelliklerini halen taşıyan 2 canlı vardır: ornitorenk (Ornithorhynchus anatinus) ve ekidna (Tachyglossidae spp). İşte bu memeliler de mezotermiktir (ılıkkanlı)! Konuyu incelediğimiz yazımıza buradan erişebilirsiniz. Aynı zamanda Mezozoik'te yaşayan uçan sürüngenler olan pterosaurlar ve deniz sürüngenleri olan plesiosaurların da aynı şekilde sabitsıcaklı olduğu düşünülüyor. Tam tersi ise hepsinin homeoterm (sıcakkanlı) olduğu düşünülen memeliler içerisinde çıplak kör fare (Heterocephalus glaber) adlı poikiloterm (değişkensıcaklı) tür tanımlanmasıdır!

Sıradışı memelilerden biri olan çıplak kör fare diye bilinen Heterocephalus glaber türü.
Sıradışı memelilerden biri olan çıplak kör fare diye bilinen Heterocephalus glaber türü.
National Geographic

Uçan Sürüngenler: Pterosauria

Aynı zamanda Pterosauria takımındaki uçan sürüngenlerin de homeoterm olması çok yüksek ihtimaldir. Çünkü kıl veya tüy bulundurmuyorlardı. Piknofiber (pycnofiber) isimli elastik kıl benzer proteinler bulunduruyorlardı. Ayrıca uçuş davranışları da bunu destekliyor. ”Sürüngen” tanımı zaten oldukça zor bir tanımdır. Çünkü bazı sürüngenler (timsah gibi) kuşlara diğer sürüngenlerden evrimsel olarak daha yakın. Bu yüzden olarak homeoterm olan kuşlar sınıfı tamamen “sürüngen” sayılmalıydı. Hatta yaşayan bütün diapsidlerin sürüngen taksonuna dahil olması gerektiği şeklinde bir görüş bile mevcuttur. Öyle ki son dönemki birçok taksonomik sınıflandırma böyle kabul ediyor.

Tüm Reklamları Kapat

Meşhur uçan sürüngen cinsi olan Pteranodon ile dönemin dişli kuşlarından olan Ichthyornis'in anlaşmazlığı.
Meşhur uçan sürüngen cinsi olan Pteranodon ile dönemin dişli kuşlarından olan Ichthyornis'in anlaşmazlığı.
Jaime Chirinos (Paleoartist)

Deniz Sürüngenleri: Ichthyosauria

Son dönemin en nefes kesici gelişmelerinden biri de keşfedilen Stenopterygius adlı ichthyosaur cinsinin homeoterm (sabitsıcaklı) olduğunun anlaşılması oldu! 5 Kasım 2018'de Nature'da yayımlanan araştırmaya göre Jura'da yaşamış ilkin ichthyosaurlardan biri üzerinde detaylı yumuşak doku incelemeler gerçekleştirildi! Yumuşak dokuda yapılan immünohistokimyasal incelemelerde epidermis ve dermis arası doğrudan anlaşılabiliyor. Bu sayede görüldü ki, günümüz deniz memelilerinde olduğu gibi blubber adında deri altında gövdeyi tamamen kaplayan bir adipoz (yağ) dokusu bulunduruyorlardı. Aynı zamanda melanin gibi pigment dağılımları balinalara benzer olarak hayvanın üst kısmında yoğun, alt kısmında seyrek biçimdeydi. Çünkü pterosaurlara karşı yukarıdan, plesiosaurlara karşı aşağıdan bakıldığında kamuflaj sağlıyordu. Ayrıca balıklar ve kertenkeleler gibi pullarla kaplı olmadıkları da biliniyor. Çünkü pullar su içerisinde aerodinamikliği azaltıyor. Sonuçta anlaşıldı ki kendilerinin fizyolojileri ve etolojileri (davranış bilimi) günümüz dişli balinalar ile fazlasıyla benzerlik gösteriyor!

Fosilleşmiş kan örneklerinde küçük eritrosit hacimleri, Geç Kretase zamanındaki oksijen adaptasyonlarından biri.
Fosilleşmiş kan örneklerinde küçük eritrosit hacimleri, Geç Kretase zamanındaki oksijen adaptasyonlarından biri.
Victor O. Leshyk (Paleoartist)

Bu yüzden ichthyosaurların "sürüngen" olmaları tekrardan tartışma konusu olabilir. Zaten yukarıda da bahsettiğimiz gibi "sürüngen tanımı" radikal bir çerçeve değildir. Ichthyosaurların sürüngen olmalarına rağmen memeliler ile en güzel ortak özellikleri, balinalar gibi doğurarak (vivipar) çoğalmalarıdır. Nasıl mı biliniyor? Hamile bireyin fosilleşmiş örneği mevcut. Fosil hakkındaki yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. Zaten yıllardır sabitsıcaklı olabilecekleri filogenetik analizler sayesinde öngörülüyordu. Örneğin ilkin üyelerinden olan Utatsusaurus cinsi üzerinde yapılan karşılaştırmalı kemik analizleri ve hipotetik damarlanma ağı incelemeleri bunun indirekt bir bulgusuydu. Daha sonra dişlerde yapılan oksijen izotopları incelemeleri sayesinde sıcaklıklarının 35-39 derece arasında (Deniz sıcaklığı ~20 derece) olduğunun hesaplanması bunun direkt bulgusu oldu. Son yapılan bu araştırmada ise artık tamamen deniz memelileri gibi oldukları doğrudan gözlenmiş oldu!

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
14
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 7
  • Tebrikler! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Muhteşem! 2
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • Charlie Phaure. How Do Homeothermic And Poikilothermic Differ?. (6 Nisan 2018). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2018. Alındığı Yer: Quora | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Opah (Fish). (8 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2018. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
  • North Carolina State University. Soft Tissue Shows Jurassic Ichthyosaur Was Warm-Blooded, Had Blubber And Camouflage. (5 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2018. Alındığı Yer: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Homeothermy. (8 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2018. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
  • Wikipedia. Poikilotherm. (8 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 8 Aralık 2018. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 18:50:27 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7493

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Türkoğlu. Ichthyosaur Deniz Sürüngenleri Sıcakkanlıydı!. (8 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7493
Türkoğlu, P. (2018, December 08). Ichthyosaur Deniz Sürüngenleri Sıcakkanlıydı!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7493
P. Türkoğlu. “Ichthyosaur Deniz Sürüngenleri Sıcakkanlıydı!.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 08 Dec. 2018, https://evrimagaci.org/s/7493.
Türkoğlu, Pedram. “Ichthyosaur Deniz Sürüngenleri Sıcakkanlıydı!.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, December 08, 2018. https://evrimagaci.org/s/7493.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close