Farklı Tardigradlar (Heterotardigrada)

Heterotardigrada sınıfı, tardigrada şubesi içerisinde yer almakta olan iki sınıftan (Eutardigrada, Heterotardigrada) biridir. Bu sınıf içerisinde de tıpkı Eutardigrada da olduğu gibi Arthrotardigrada ve Echiniscoidea adında iki takım yer almaktadır. 

Heterotardigradları tanımlaya bilmek adına onları Eutardigrada yazımızda yapmış olduğumuz gibi farklılıklarını belirterek ilerleyelim.

Genel anlamda Heterotardigradlar bir çift sefalik sensör yapıları barındırırlar ve bu yapıların varlığı ile karakterize edilirler. Bu yapılara Eutardigradlarda özellikle Parachela takımında rastlanmaz. Sadece Eutardigradların bir diğer takımı olan Apochela takımında yer alan Milnesiade familyasına ait Milnesium cinsinde sefalik sensörlere rastlanılmaktadır.

Temelde tardigradlar zırhlı ve zırhsız olarak ayrılmaktaydı. Bu ayırışın en temel sebebi Eutardigrada sınıfı ile Heterotardigrada sınıfının ayrımı kolaylaştırmaktı. Heterotardigrada sınıfında yer almakta olan Echiniscoidea takımının içerisinde Oreellidae ve Carphaniidae familyaları hariç tüm bireyler zırh dediğimiz kütikula kalınlaşmalarıyla meydana gelmiş plaka yapılarına sahiptir. Bu yüzden Eutardigradlarda gözlenmeyen zırh yapısı direkt olarak ayrım için bizlere yardımcı olur.

Akın Karahasan

Heterotardigradların Eutardigradlarda yer almakta olan kloaka (üreme ve boşaltım kanalının birleşimine verilen isim) karşın boşaltım kanalları anüs boşluğundan, üreme kanalları ise gonopor açıklığından son bulur.

Heterotardigradlarda kütikula yapısından dışarıya uzanmakta olan clava (duyu işlevine sahip), sirrus ve bukkal sirrus (ağız bölgesine yakın) adını verdiğimiz yapılar uzanmaktadır. Eutardigradlarda sadece Apochela takımında yer almakta olan Milnesiidae familyasından bazı türlerin ağız çevresinde bu çıkıntılara  rastlanılmaktadır.

Genel anlamda Heterotardigradlar Eutardigradlara nazaran daha simetrik pençe yapıları barındırmaktadır.

Eutardigradlara gelişim doğrudan olmakta iken heterotardigratlarda en az iki tane larval aşama geçirmek zorundadır. Larval Heterotardigradlar  ile ergin bireyler arasındaki farkı bazı türlerde pençe sayılarına bakarak rahatlıkla tespit edebilirsiniz. Örn: Isoechiniscoides sp. cinsine ait bireyler genellikle her bacağında 6 adet pençe bulundururken larval formlarında bu sayı 4'e düşmektedir.

Akın Karahasan

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Tardigradlar aktif olabilmek adına suya ihtiyaç duymalarına karşın en az çeşitliliğin denizlerde yaşamakta olan tardigradlardan olduğu tespit edilmiş. Bunun sebebi denizel örnekleme işleminin oldukça zor olması olabileceği gibi karaların çok farklı habitatlara ev sahipliği yapabilmesi ve farklılaşma adına daha fazla ortam sağlayıp türleşmenin daha hızlı gerçekleşmesine izin verebilmesi olabilir.

Akın Karahasan

Diğer bir sınıf olan Eutardigrada yüksek tür çeşitliliğine bağlı olarak yaprak altlarında, toprak örneklerinde vs. (tam habitatları olan karayosunu liken vs. haricindekiler) çıkabilmekte iken Heterotardigradlar bu tür yerlerde oldukça nadir rastlanır.

Denizlerden bahsetmişken yine denizler ile ekoloji kısmına değinelim. Bazı türler hariç denizel tardigradlar ya Arthrotardigrada ya da Echiniscoidea düzeyinde Heterotardigrada sınıfına aittir. Denizel tardigradlar, bentik sedimentlerde ve deniz diplerindeki manganez parçacıklarının yanı sıra intertidal (gelgit kesişimlerinde) ve sığ bölgelerde de yaşayabilirler. Heterotardigradlar çok nadir olarak tatlı suda bulunmaktadır. Styraconyx hallasi (Kristensen 1977) sadece denizel Arthrotardigrada (Heterotardigrada) olup aynı zamanda tatlısu kaynaklarında bulunabilirler (Grönland). Echiniscus, Hypechiniscus, ve Pseudechiniscus (Echiniscidae) türleri nadiren limnik iken Echiniscoidea düzeyinde C. fluviatilis (Carphaniidae) limniktir. 

Gözlem Bilgileri

Resimde yer almakta olan Heterotardigradın örnekleme çalışması Elazığ ilinin Maden ilçesine bağlı Yoncapınar köyünün Hazar gölüne bakmakta olan yakasından toplanmıştır.

Elazığ ili, Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Havzasında yer almakta olup akdeniz iklimi ve karasal iklim arasında bir geçiş özelliği göstermektedir. Bu yüzden yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve sert geçmekte olup senelik yağış ortalaması 433 mm'yi bulmaktadır. Bu koşullar düşünüldüğünde tardigrad örneklemek adına biraz zorlanacağınızı düşünebilirsiniz çünkü oldukça kurak bir saha ile karşı karşıyasınız. Unutmayın ki tardigradlar hemen hemen her yerde karşınıza çıkabilirler sadece bizim karşımıza çıkma olasılıklarını artırmak adına nemli olabileceğini düşündüğümüz alanlara yönelmeliyiz. Hazar gölü ve çevresinin örnekleme işlememiz için uygun bir saha olduğunu düşünüp istasyonlarımızı orada belirledik.

Hazar gölü, oluşumu bakımından tektonik göller arasına girmektedir. Deniz seviyesinin 1.248 metre üzerinde yer almakta olup 20 km uzunluğa 5-6 km genişliğe sahiptir. 213 metrelik derinlik seviyesi ile Türkiye’nin en derin gölleri arasında yer almaktadır.

Örnekleme işlemimiz Hazar gölünün mevcut yüksekliğinden 70-80 metre yukarıda olup tardigradların habitatlarından biri olan karayosunları toplanarak gerçekleştirilmiştir. Preparat işlemi ve gözlem için hazırlanışı su ayısı (Tardigrada sp.) adlı içeriğimizde yer almaktadır. Söz konusu kaydımıza buradan ulaşabilirsiniz. Gözlem işlemi Nikon Eclipse i80e adlı mikroskobun 10'luk oküler ve 10'luk objektif ile gerçekleştirdi.  Detaylı resimlerin gözlemi aynı mikroskop üzerinde 40'lık ve 100'lük objektifler ile yapılmıştır.