Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Ezilme Sendromu Nedir? Crush Sendromu, Afetzede İçin Neden Önemlidir?

Ezilme Sendromu Nedir? Crush Sendromu, Afetzede İçin Neden Önemlidir? Aydın Arık
7 dakika
3,660
  • Kardiyoloji
  • Patofizyoloji
Tıbbi İçerik Uyarısı

Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.

Daha Fazla Bilgi Al
Traumatic Rhabdomyolysis
  • Türkçe Adı Ezilme Sendromu
  • İngilizce Adı Crush Syndrome
  • Latince Adı Traumatic Rhabdomyolysis
  • ICD T79.5
  • Diğer İsimleri Bywaters Sendromu, Travmatik Rabdomiyoliz

Crush Sendromu (veya Türkçe adıyla "Ezilme Sendromu"), iskelet kaslarının ezilmesi sonucunda yaşanan majör şok ve akut böbrek yetmezliği nedeniyle oluşan, deprem başta olmak üzere doğal afet vb. durumlar sonrasında hasarlanmış kas dokusundan açığa çıkan toksinlerin vücuda dağılmasına bağlı olarak gelişen bir sendromdur. İlk olarak 1941 yılında Bywaters ve Beall tarafından İkinci Dünya Savaşı'ndaki bombalamalar sırasında keşfedilmiştir.

Kasların göçük altında maruz kaldığı bası ve buna bağlı gelişen perfüzyon (kanlanma) azalması temel etkenlerdendir. Bu durum, enkaz altında kalınan süreye bağlı olarak rabdomiyolize (iskelet kası yıkımı), sonucunda kas hücre içeriğinin açığa çıkmasına neden olur. Açığa çıkan hücre içeriği, afetzedenin ekstremitesinde (uzvunda) devam eden bası nedeniyle sistemik dolaşıma tam olarak çıkamaz ve hasarlı bölgede hapsolur.

Tüm Reklamları Kapat

Afetzedenin kurtarılmasından hemen sonra başlayan reperfüzyon (dokunun yeniden kanlanması) nedeniyle ölü hücrelerden açığa çıkan toksinler sistemik dolaşıma katılır. Böylece böbrekleri ve kalbi etkileyerek ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir. Ezilme sendromu, depremlerde travmanın doğrudan etkisinden sonra en sık ikinci ölüm nedeni olarak bilinmektedir.[1]

Belirti ve Bulgular

Ezilme (Crush) sendromunda görülen belirtiler şunlardır:

Tüm Reklamları Kapat

  • yaygın ödem,
  • rabdomiyoliz,
  • asidoz,
  • hiperpotasemi (hiperkalemi),
  • hiperfosfatemi,
  • kardiyopulmoner yetmezlik,
  • koagülopati,
  • ciddi enfeksiyonlar
  • ve en önemlisi, akut böbrek yetmezliği.

Ezilme sendromunda birincil olay, kas hücre içeriğinin hücre dışı sıvıya salınmasıyla sonuçlanan çizgili kas parçalanması anlamına gelen rabdomiyolizdir. Kas hücre içeriğindeki maddeler arasında miyoglobin, laktik asit, tromboplastin, kreatin kinaz, nükleik asitler, fosfat, kreatin, miyoglobin ve potasyum sayılabilir. Böbrek yetmezliğinin patogenezinde normalde kasta bulunan miyoglobinin kana geçerek böbrek dokusunda birikmesi ya da kaslarda ödem gelişmesi sonucu hipovoleminin meydana gelmesi rol oynamaktadır.[2], [3]

Ezilme sendroma sahip bir hastanın alt ekstremitesi. Sol uyluktaki ödem dikkat çekmektedir.
Ezilme sendroma sahip bir hastanın alt ekstremitesi. Sol uyluktaki ödem dikkat çekmektedir.
International Journal of Surgery Case Reports (Research Gate)

Hastalarda travmaya bağlı bölgesel yakınmalar (kaslarda kuvvetsizlik, sertlik) ön plandadır. Sistemik bulgular etkilenen organa ve sisteme göre farklılık gösterir. En sık rastlanan bulgular arasında hipotansiyon ve şok bulunmaktadır. Afetzedeler, en sık, kalp-solunum yetersizlikleri ve akut böbrek yetmezliği (öncesinde akut böbrek hasarı) nedeniyle hayatlarını kaybetmektedirler. Bu hastalarda görülen akut böbrek yetmezliği, diğer etiyolojilere bağlı olanlara göre daha komplikedir. Hem cerrahi (kanamalar, travma) hem de medikal komplikasyonlar (enfeksiyonlar, kardiyak aritmi, organ ve sistem yetersizlikleri) morbidite ve mortalitenin yüksek olmasına yol açar. Akut böbrek yetmezliği sonucu enfeksiyonlar sık görülebilir. Ayrıca kompartman sendromu olarak bilinen, fasya ile sarılı olan kas gruplarında basıncın artmasına bağlı perfüzyon (kanlanma) bozukluğu yaşanan ve acil cerrahi müdahale gerektiren durum da ezilme sendromu içerisinde görülebilmektedir.

Ezilme sendromunun başlıca laboratuvar bulgusu hiperkalemidir (potasyum yüksekliği). Kandaki normal değeri 3.5-5 mEq/L (bazı laboratuvarlarda üst sınır 5.2 mEq/L) olan potasyum, rabdomiyoliz sonrası 6 mEq/L üzerine çıkar. Bu durum kardiyak aritmiye (ventriküler fibrilasyon) ve sonrasında kardiyak arreste (kalp durmasına) neden olabilir. Kanda miyoglobin görülmesi, önemli derecede kas hasarını düşündürür. Kreatin kinaz enzimi çizgili kaslarda bulunur ve kas hasarı olduğunda dolaşıma salınır. Normal serum kreatin kinaz değeri 25-175 U/L aralığındadır. Ezilme sendromunda ise bu değer 15.000 U/L'nin üzerine çıkar. Ezilme sonrası 2-12 saatte kanda yükselmeye başlar, 1-3 gün içerisinde tepe değere ulaşır ve 3-5 gün içerisinde normal değerine döner. Ezilme sendromunun en sık belirtileri şunlardır:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

  • Kas şişmesi ve vücutta morarmalar
  • Kas ağrısı ve sertliği
  • Kaslarda kuvvet kaybı
  • Halsizlik
  • Hipotansiyona bağlı baş dönmesi, bilinç kaybı
  • Solunum güçlüğü
  • İdrarın azalması ve miyoglobine bağlı idrar koyulaşması.[4]

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Depremlerde göçük altında kalınması, diğer doğal afetler sonucu ezilmeler ve ağır egzersiz sonrası zedelenmeler ezilme (crush) sendromu riskini arttırır.

Teşhis Yöntemleri

Ezilme sendromuna işaret eden bulgular arasında hipotansiyon ve solunum sıkıntısı bulunmaktadır. Rabdomiyoliz tanısı için net olarak belirlenmiş bir kreatin kinaz eşiği yoktur. Genel olarak üst sınırın 5 kat ve üzerine çıkması, miyoglobünüri (idrarda myoglobülin), kaslarla ilişkili semptomlar (ağrı, sertlik, güçsüzlük vb.) varlığı rabdomiyoliz tanısını koydurur.[5] Potasyum yüksekliği elektrokardiyografi (EKG) yöntemiyle tespit edilebilmektedir. Klinik değerlendirme, kan ve idrar tahlilleri, kasların durumunun belirli yöntemlerle görüntülenmesi ve üriner sistemin detaylı incelenmesi ile tanı kesinleştirilebilir.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Ezilme sendromunun tedavisinde temel yaklaşım lokal hasarın, asidozun, şokun ve böbrek yetmezliğinin tedavisine ve önlenmesine yönelik olmalıdır. Başlangıç tedavisi intravenöz sıvı takviyesidir. Sıvı takviyesi hedef organ hasarını, akut böbrek yetmezliğini ve hipoperfüzyonun neden olduğu asidemiyi düzeltmeyi amaçlamaktadır. Hiperkalemi, özellikle hipokalsemiyle birlikte görülen akut böbrek yetmezliğinde rabdomiyolizin hayatı tehdit eden bir komplikasyonudur. Tedavi, kardiyak komplikasyonları önleyerek başlamalıdır. Hiperkaleminin standart tedavisinde kalsiyum, insülin ve dekstroz takviyesi yer almakla birlikte son tedavi olarak diyalize başvurulabilmektedir. Hipokalsemi, sadece hiperkaleminin tetiklediği bir kardiyotoksisitenin varlığında düzeltilmelidir. Devam eden kas yıkımını durdurmak için kas hiperaktivitesi kontrol altına alınmalıdır.[6], [7]

Enkaz altında kalanların kolları veya bacakları görülebiliyorsa, çıkarma işlemi uzun sürecekse, sonrasında “kurtuluş ölümü” gerçekleşmemesi adına olay yerinde izotonik sıvı (yetişkin 1000 ml/sa, iki saatten sonra 500 ml/sa; çocuk 15-20 ml/kg/sa) başlanması hayati önem taşımaktadır.
Enkaz altında kalanların kolları veya bacakları görülebiliyorsa, çıkarma işlemi uzun sürecekse, sonrasında “kurtuluş ölümü” gerçekleşmemesi adına olay yerinde izotonik sıvı (yetişkin 1000 ml/sa, iki saatten sonra 500 ml/sa; çocuk 15-20 ml/kg/sa) başlanması hayati önem taşımaktadır.
Terese Winslow LLC (Çeviri Pedram Türkoğlu)

Hastaların mortalitesini azaltabilmek için beslenmeye özen gösterilmelidir. Literatürde özel olarak ezilme sendromlu görülen akut böbrek yetmezliği gelişmiş hastalarda ne tür beslenme desteği yapılacağı hakkında fazla veri yoktur. Afetzedeye ilk müdahale yapıldıktan sonra tıbbi tedavisi ve takibi devam etmekte iken uzman diyetisyen eşliğinde crush sendromuna uygun diyet verilmelidir. Daha sonra hastanın klinik durumuna göre böbrek yetmezliğine uygun diyete geçilebilir. Dikkat edilmesi gereken noktalar protein ve potasyum miktarının düşük tutulmasıdır. Hastanın potasyum düzeyleri takip edilerek potasyum içeriği yüksek muz, hurma, armut, kivi, pancar, kereviz, domates, salatalık, ıspanak, havuç, kurubaklagiller, kuru meyveler ve kuru yemişler akut dönemde hastanın diyetinden çıkarılmalıdır. Afet bölgelerinde uzman diyetisyen bulunması, mortalite ve morbiditeyi düşürecektir.

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Crush sendromuna bağlı akut böbrek yetmezliğinde mortalite oranı %15-40 arasında değişmektedir. Hasta akut dönemde hiperpotasemi, kalp yetmezliği ve enfeksiyonlar gibi komplikasyonlar sonucunda kaybedilmezse kronik dönemde böbreklerde kalıcı bir hasar beklenmeyebilir. Tam tersi bir şekilde, afetzedenin hayati tehlikesinin olmadığı düşünüldüğü takdirde reperfüzyon hasarı nedeniyle aniden ölüm gerçekleşebilmektedir. Hatta afetzedelerin kurtulduklarını düşündükleri için suratlarında hafif bir tebessüm ile hayatlarını kaybettikleri rapor edilmiştir. Bu yüzden literatürde gülümseyen ölüm veya bir diğer adıyla kurtuluş ölümü olarak tanımlanmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Ağır yaralanan hastaların %70'inde ezilme sendromu gelişmektedir. Crush sendromu görülen hastaların %4-100'ünde akut böbrek yetmezliği görüldüğü bildirilmiştir. Çin'de yaşanan ve 242.769 insanın hayatını kaybettiği depremde yaralılar retrospektif olarak değerlendirilmiştir ve crush sendrom insidansı %2-5 olarak raporlanmıştır.[8] Japonya'da yaşanan Kobe depreminde hastaneye yatırılan hastaların %6.1'inde ezilme sendromu görülmüş, bunların %54.3'ünde akut böbrek yetmezliği gelişmiştir. Marmara depremi sonrasında bildirilen hafif ve ağır yaralı hastaların %1.5'inde ezilme sendromu geliştiği tespit edilmiştir.[1]

Önlem Yöntemleri

Rabdomiyoliz sonucu kandaki seviyeleri yükselen maddeler toksititeye ve ölümcül komplikasyonlara neden olabilirler. Deprem sonrası enkaz altında kalan ve crush sendromu gelişmiş hastada enkaz altındayken, potasyum içermeyen izotonik sıvı tedavisinin başlanması gelişecek komplikasyonların riskini minimalize etmektedir. Her rabdomiyoliz olgusunda ezilme sendromu ve her ezilme sendromu olgusunda akut böbrek yetmezliği gelişmediği bilinmeli, uygun tedavi algoritması uygulanmalıdır.

Enkaz altında kalanların uzuvları (kol/bacak) görülebiliyorsa, çıkarma işlemi uzun sürecekse, sonrasında "kurtuluş ölümü" gerçekleşmemesi adına, olay yerinde enkazdan çıkarılmadan izotonik sıvı (yetişkin 1000 ml/sa, iki saatten sonra idame 500 ml/sa; çocuk 15-20 ml/kg/sa) başlanması hayati önem taşımaktadır. Çok az miktarda bile olsa potasyum içeren Ringer Laktat gibi solüsyonlardan kaçınılmalıdır.[10]

Etimoloji

Crush (İng: "crush"), kelime olarak ezilme, sıkışma ve baskıya kalma anlamlarına gelmektedir.[9] Kelime, Eski Fransızcada "diş gıcırdatma" veya "çatlatma" anlamındaki cruissir sözcüğünden gelmektedir.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
21
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 10
  • Üzücü! 4
  • Tebrikler! 3
  • Umut Verici! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Korkutucu! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • İnanılmaz 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/03/2023 17:07:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/14088

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Yağ
Görme
Hastalık Kataloğu
Evrimsel
Sağlık Bakanlığı
Mühendislik
Doğru
Karanlık Enerji
Tespit
Diş Hastalıkları
Paleontoloji
Etimoloji
İmmünoloji
Hastalık
Öne Çıkan
Hücre Biyolojisi
Zooloji
Kan
Yeni Koronavirüs
Bilimsel
İnfografik
Hava
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Çiftleşme
Dil
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. Z. Bakkal, et al. Ezilme Sendromu Nedir? Crush Sendromu, Afetzede İçin Neden Önemlidir?. (23 Şubat 2023). Alındığı Tarih: 21 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/14088
Bakkal, L. Z., Türkoğlu, P. (2023, February 23). Ezilme Sendromu Nedir? Crush Sendromu, Afetzede İçin Neden Önemlidir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 21, 2023. from https://evrimagaci.org/s/14088
L. Z. Bakkal, et al. “Ezilme Sendromu Nedir? Crush Sendromu, Afetzede İçin Neden Önemlidir?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 23 Feb. 2023, https://evrimagaci.org/s/14088.
Bakkal, Leman Zeynep. Türkoğlu, Pedram. “Ezilme Sendromu Nedir? Crush Sendromu, Afetzede İçin Neden Önemlidir?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, February 23, 2023. https://evrimagaci.org/s/14088.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.