Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel Süreç - 3: 'Ara Tür' Nedir? Evrimleşen Bireyler midir, Popülasyonlar mı? Bir Türün 'İlk Bireyi' Var mıdır?

Evrimsel Süreç - 3: 'Ara Tür' Nedir? Evrimleşen Bireyler midir, Popülasyonlar mı? Bir Türün 'İlk Bireyi' Var mıdır? Pixabay
12 dakika
13,320
  • Makroevrim
Evrim Ağacı Akademi: Evrim Tarihi ve Evrimsel Süreç Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim Tarihi ve Evrimsel Süreç yazı dizisinin 3. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Evrimsel Süreç - 1: Evrim Tarihi'nin Büyük Zaman Çizelgesi (1. Kısım)" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al

Bu yazı dizimiz, özellikle de bu notumuz gerçekten çok çok önemli ve belki de "ara tür" ve genel olarak Evrim Kuramı'na ilgi duyan herkesin adından daha iyi bilmesi gereken bir not. Çünkü bu kavram, bilim dışı kaynaklar tarafından o kadar lakayıt ve bayağı bir hale getirildi ki, insanımız neredeyse bilime güvenmek yerine bu adamların ağzının içerisine bakar oldu. Bu sebeple Evrim Ağacı olarak onlara prim vermemek adına, bu saçmalığa bir son vermenin zamanının geldiğine karar verdik.

Bu yazı dizimizde, ayrıntısıyla onlarca, hatta yüzlerce "ara tür"e değineceğiz. Ancak önce şunu sormalıyız:

Tüm Reklamları Kapat

Evrimleşen Kimdir? Bireyler mi, Popülasyonlar mı?

Pek çok insan, Evrim Kuramı hakkında ileri geri bir dolu laf etmesine rağmen, bu kavrama dair en ufak bir fikri yok ya da sahip olduğu fikirler bilimsel kaynaklardan değil bazı kendini bilmez bilim düşmanlarının sitelerinden ibaret olmaktadır. Kimdir ki bu farklı tıp fakültelerinden aynı psikolojik tanıyı almış biri, Dünya çapında 2000'den fazla üniversitede, yüz binlerce akademisyenin çalışmalarını ve ömürlerini adayarak yaptıkları işleri hiçe saymaktadır? Ve bunun peşinden giden insanlar kendilerini ne sanmaktadırlar ki, bilimin ve gerçek bilim insanlarının söyledikleri yerine, Stephen Jay Gould gibi büyük bir Evrimsel Biyologu bile öldükten sonra yazılarını çarpıtarak adeta "Evrim karşıtı" yapan bir manipülatörün sözleri ve dayanaksız, hiçbir bilimsel değeri olmayan ve kabul görmeyen müsveddeleriyle bilim dünyasına meydan okumaktadırlar?

Biz, Evrim Ağacı olarak bu kişilere sayfamızda elbette geçit vermemekteyiz ve bu bilim düşmanlarının adını bile anarak onlara prim vermeyiz. Ancak yine de, okurumuz olup da bu konuda kafası karışanlar için bu yazı dizimiz her şeyi sonuna kadar aydınlatacaktır. Öncelikle, başlığımızda yer alan sorulara cevaplar verelim.

Tüm Reklamları Kapat

Aslında hazırladığımız buradaki ve şuradaki iki fotoğraf, bütün olayı özetlemektedir, öncelikle onu okumanızda fayda var.

Bu fotoğrafta da görüldüğü gibi, Evrim, son derece yavaş gelişen bir süreçtir ve evrimleşen canlılar tek tek bireyler değil, genel olarak popülasyonlardır. Yani fotoğraftaki her bir harfi, kendisinden bir sonra gelenin ebeveyni, kendisinden bir önce gelenin ise yavrusu olarak düşünebilirsiniz. Fotoğraftaki yazı, bir bireyin tekil, bireysel ömrünü modellememektedir! Tam tersine bu fotoğraf, bir türün çok uzun yıllar içerisindeki nesillerini modellemektedir. Dolayısıyla her bir harf atlandığında, bir nesil atlanmış olmaktadır; yeni yavrular doğurulmuş, yeni bir birey meydana gelmiştir. Aslında bu yazıda modellenemeyen durum çeşitlilik ve seçilimdir. Bu yazıdaki alegorik değişim, sadece başarılı olanların göz önüne alınmasından oluşur. Aslında her bir ebeveyn, yani harf, kendisinden sonra gelen bir "harf topluluğunu" (yavru bireyleri) oluşturur ve bu harflerin (yavruların) genetik yapılanmadan ötürü her birinin farklı bir uyum başarısı (fitness) bulunacaktır. Bu yavrulardan sadece bazıları bulunulan ortamda hayatta kalabilecek kadar başarılı olabileceklerdir. Yani burada görülen harfler, sadece bu "yeni doğan" harfler topluluğundan bulunulan ortama en adapte olup da hayatta kalabilenleri temsil etmektedir. Diğer harfler (bir harf bir nesli temsil ediyorsa, aynı nesle ait diğer bireyler) bu betimlemede görülmemektedir. İşte bu şekilde, doğan her harf topluluğundan sadece belli bir genetik kombinasyona sahip olanların hayatta kalması sonucunda nesiller içerisinde belirli yönlerde tür içi değişimler olur. İşte bu nesiller içerisinde olan değişimlere Evrim demekteyiz.

Bu, gerçekten anlaşılması gereken en önemli noktalardan biridir. Hiçbir zaman, bireysel olarak bir insansı (ya da günümüz modern insanı öncesi herhangi bir tür), birdenbire, olduğu gibi insana dönüşmemiştir. Hiçbir zaman tek bir kurbağa evrim geçirip başka bir canlıya dönüşmeyecektir. Evrim, tek tek bireylerin bazı özellikleri açısından Doğal Seçilim (ve diğer seçilim mekanizmaları) ile zamanla elenmeleri sonucunda, genel olarak popülasyonların belirli ve genellikle önceden saptanılamaz yönlere doğru değişmeleridir. Çünkü bir birey, belirli bir genetik materyale sahip olarak, anne ve babasından farklı bir birey olarak doğar. Tür olarak aynı türdür; ancak özellikleri açısından farklılık göstermektedir. Bu farklı ve kendisine has özellikler, doğa karşısında sınava tabi tutulur ve başarılı olursa, kendisi de üreyebilecektir. Böylece kendisindeki genetik malzemeyi yavrularına aktaracaktır. Ancak eğer kendisindeki genetik kombinasyon sonucu edindiği özellikleri, o anda bulunduğu çevredeki hayatta kalma ve üreme başarısını olumsuz etkileyecek olursa, genlerini gelecek nesillere aktaramayacak ve elenecektir. Böylece sadece belirli bir ortama en uygun olan genlerin aktarımı, uygunsuzluğa sebep olan genlerin elenmesiyle, sürekli bir devinim, birikim, gelişim olmaktadır. Çevre değiştikçe (ki neredeyse her an değişmektedir), nesillerin başarı oranları sürekli olarak değişmektedir, yön değiştirmektedir. Bu zincirin binlerce nesil sürmesi sonucu canlılar, popülasyonlar olarak adım adım değişirler. Asla tek bir birey, evrimleşmez.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Burada, bir okurumuzun kafa karışıklığından giderek, biraz daha açıklama yapalım: Örneğin hiçbir insan bireyi, örneğin "Ahmet" isimli bir birey, evrimleşip de bundan sonraki insan türüne geçiş yapmayacaktır. Yukarıdaki fotoğrafta tam olarak bu anlatılmaktadır. Değişim, nesiller boyunca, adım adım ve çok ufak olur ve hiçbir bireyin ömrü, bu değişimi görmeye yetmez. Günümüzde biz nasıl ki bundan birkaç milyon yıl gerisine bakıyor, fosilleri ve moleküler kanıtları inceliyor ve atalarımızın izlerini sürüyorsak, bundan milyonlarca yıl sonra eğer hala Hominidler (insansılar) yaşıyor olursa, geriye bakacaklar ve örneğin 2011 yılından kalma kemiklere bakarak, "Bizim atalarımız Homo sapiens isimli bir türmüş." diyecekler. Bunu diyen gelecekteki Homo gelecekus insanları da evrimleşecekler ve bunu fark etmeyecekler, çünkü bireysel olarak değil, nesiller boyunca, birikimsel olarak değişecekler. Ancak kendilerinden milyonlarca yıl sonra gelen Homo daha da gelecekus insanları, geçmişe bakıp "Bizim atalarımız Homo gelecekus türüymüş ve bu tür, Homo sapiens ile biz, Homo daha da gelecekus türü arasında bir ara türmüş." diyecekler. 

Bu noktada eğer aklınıza bir bireyin ebeveyni de yavrusu da kendisiyle aynı türe aitken yeni türlerin nasıl oluşabildiği sorusu takılacak olursa, Evrim'in İşleyişi yazı dizimize (3 yazıdan oluşmaktadır) göz atmanızda fayda var demektir.

Tabii popülasyonların evrimi de doğru anlaşılmalıdır. Bu kullanımdan kasıt, bir popülasyonda 100 birey varsa, yüzünün de çevresel etmenlerin etkisi altında, tıpatıp aynı yönde evrimi sonucu tüm popülasyonun değişimi demek değildir. Popülasyonların evrimi dinamik bir süreçtir ve zamana doğrudan bağlıdır. Eğer birbirine çok yakın iki zaman noktası alınacak olursa, tür içerisinde belirgin bir değişim görmek mümkün olmayacaktır. Daha anlaşılır bir deyimle, "Babası insan olan bir bireyin elbette yavrusu da insan olacaktır". Ancak ele aldığımız zaman diliminin genişliğini arttırır, yani incelediğimiz iki zaman noktası arasındaki mesafeyi çoğaltırsak elde ettiğimiz türün bireyleri, bir önceki zaman noktasındaki bireylerden oldukça farklı gözükeceklerdir. Üstelik sadece farklı gözükmekle kalmayacaklar, bu yeni bireylerin popülasyon içerisindeki dağılımı, önceki popülasyondaki bireylerden de son derece farklı olacaktır. İşte popülasyonların evrimi bu demektir.

Dolayısıyla anlaşılması gereken, Evrim'in ya da Evrimsel Biyoloji'nin hiçbir zaman tek bir bireyin evrimleşip de bir diğer canlıya dönüştüğünü söylememiş, söylemiyor ve söylemeyecek olmasıdır. Ne var ki zayıf bir anlayış kapasitesine ve sınırlı bir zekaya sahip, bilime saygısı olmayan kitleler Evrim'in içeriğini bu yöne çekerek insanları aldatmayı hedeflemektedirler. "Haydi öyleyse, bir şempanzeyi bir odaya kapatıp bekleyelim, bakalım insan olacak mı?" şeklindeki son derece sığ, son derece basit, son derece gülünç ve en az o kadar da yanlış yaklaşımlarla Evrim'i akılları sıra küçük göstermektedirler. Buna elbette ki tahammülümüz bulunmamaktadır.

Bir Türe Ait "İlk Birey" ve Genel Olarak "Ara Tür" Kavramı Hakkında 

İşte yukarıda açıkladığımız konuyu anladığımız zaman, hiçbir koşulda "ilk" X canlısı diye bir kavramdan bahsedemeyeceğimizi anlarız. Bir insansı nerede biter, nerede bir insan başlar, bu ayırt edilemez. İlk susal dört ayaklı hangisiydi ve hangi noktada karaya geçiş tamamlandı, bu da bilinemez. Zaten "ara tür" yanlış iddiasının kökeninde yatan nokta, bunun anlaşılmamasıdır. Ara tür diye bir kavram, Evrimsel Biyoloji'de yoktur! Bu, Evrim Karşıtı insanların Evrim'e saldırmak için ve hayalgüçleri dahilinde canlandırdıkları yanlış Evrim imajını tatmin etmek için uydurdukları ve daha sonra bilim insanlarının onların bu iddialarına cevap vermek için onların dilinden konuşmaları sonucu bu kavramın bilim diline yerleşmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Evrimsel Biyoloji'de gördüğümüz bilimsel gerçek ise şudur: Aslında her canlı, daha doğrusu her popülasyon, birer "ara tür"dür. Biraz açıklayalım:

Tüm Reklamları Kapat

Dediğimiz gibi, Evrim son derece yavaş gelişir ve 80 yıllık insan ömrü (ve hatta herhangi bir canlının ömrü), insanın (ya da o canlının) bu değişimleri algılamasına yetmeyecek kadar kısadır. Evrim Karşıtları, hayallerindeki hatalı Evrim imajını aktarabilmek için "ara tür" kavramını ileri sürmüşlerdir. Onlara göre her iki canlı arasında bir ara tür bulunmalıdır. Örneğin bir ördek ile bir timsah arasında, "ör-sah" ya da "tim-dek" gibi bir canlı bulunmalıdır. Bir aslanla bir insan arasında bir "assan", bir ayıyla bir deve arasında bir "ayeve", bir ornitorenk ile bir su aygırı arasında "ornitoaygır" bulunması gerektiği gibi saplantılı bir hataya düşmektedirşler.

Bu, apaçık bir saçmalık, insan zekasına bir hakaret ve bilime saygısızlıktır. Evrim'in hiçbir zaman böyle bir iddiası olmamıştır ve olmayacaktır. Türleşme yazı dizimizde açıkça ortaya koyduğumuz şekilde, türleşme ve evrimleşme çok yavaş gerçekleşen ve her yeni türün, temelde, ata türlere oldukça benzedikleri bir şekilde gerçekleşir. Bilimsel bir terim olarak "Evrim Ağacı" kavramını anlamayan bireyler, her canlı arasında bir geçiş türü ararlar. Bu yanılgının temel kaynağı, Evrim'i bir "zincir" olarak düşünmekten geçer. Her canlının daha öncekilere bir zincir gibi doğrusal bir şekilde bağlandığı düşünülmektedir, daha doğrusu Evrim Karşıtları tarafından durum böyle anlaşılmakta, böyle lanse edilmektedir. Bu doğru değildir. Evrim, bir "ağaç" şeklinde tasvir edilir; türler birbiriyle bir "zincir" şeklinde değil, bir "ağaç" şeklinde ilişkilendirirler. Çünkü elde olan her tür, en nihayetinde belli sayıda bireye sahip bir ya da çok daha fazla popülasyonları temsil etmektedir.

Birbirinden çeşitli engellerle veya yöntemlerle (bkz: Türleşme Yazı Dizisi) ayrılan, ayrılma öncesinde aynı türe ait olan bireyler (ve daha doğrusu birey grupları), ayrılma sonrasında maruz kaldıkları farklı çevresel etmenlerin etkisi altındafarklı yönlere doğru evrimleşerek türleşirler ve artık birbirleriyle çiftleşemeyecek kadar farklılaştıklarında, "Evrim geçirmiş" olarak anılırlar. Ancak bu yoldaki her attıkları adım zaten Evrim'in kendisidir. Böylece, türlere ait popülasyonlar az önce açıkladığımız ayrılmalardan ötürü zaman içerisinde iki veya daha fazla türe ayrıştığından dolayı dallanıp budaklanan bir ağaç figürü karşımıza çıkar, bir zincir değil. Belirli popülasyonların ayrışması sonucu sürekli dallanarak genişleyen bir ağaç...

Bir diğer nokta, bu saçmalığın, bilim dışı kaynakların istedikleri gibi hedefe ulaşmasıdır. Ancak gülünç bir şekilde, iddiaları zaten kökten, sadece matematiksel olarak bile saçmadır. İki canlı düşünelim: A ve C diye isimlendirelim. Bunlar arasında bir geçiş türü arıyoruz (bunlar, birbiriyle akrabalığı bilinen canlılar olsun, örneğin insansılardan Homo habilis ile günümüz modern insanları, Homo sapiens, olsun). Binlerce bilim insanının özverili çabaları ve yıllarını harcamaları sonucu, Evrim Karşıtları'nın sorguladığı ve bilim insanlarının da merak ettikleri B "ara türü" (Homo erectus gibi) bulunmuş olsun. Ancak onlar, burada durmayacaklardır: A ve B arasındaki ile B ve C arasındaki geçişi de soracaklardır. Onlardan bir kısmını bulduğunuzda, yeni açılan boşluklar sorulmaya başlanacaktır. Bu sonsuza kadar böyle devam edecektir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu tıpkı elimizde eksik bir aile ağacımız varken, ara basamakları sorgulamaya benzer. Düşünün ki bir aile, çok eksik bir soy ağacı tutmuş. Ve yüzlerce yıl sonra biz bunu buluyoruz ve sorguluyoruz. Bir noktada, bir çocuğun babasının kaydedilmediğini ama dedesinin dedesinin dedesinin dedesinin not edildiğini görüyoruz. Aradakilere dair henüz elimizde bir şey yok. İnsanlar bu aradakileri sorguluyorlar. Onlarca yıl çaba harcayıp, çocuğun dedesinin dedesinin bilgilerine ulaşabiliyoruz. Heyecanla karşılanıyor bu buluş; ancak bilim düşmanları, bilimle ilgilenmedikleri ve sadece kör bir muhalefet yapmak istedikleri için "İyi ama çocuğun dedesinin dedesiyle çocuk arasındaki bireyler nerede?" diye soruyorlar. Elbette sorup sorgulayabilirler; ancak bu eksikliği ("kanıtın yokluğunu"), gerçeğin reddi için ("yokluğun kanıtı" olarak) kullanmaktalarsa, işte o zaman hataya düşerler. Evet, o bireyler elbette vardır ve o diğer türler arası geçişler de elbette bulunmaktadır; ancak fosilleşme o kadar zor bir olaydır ki (ya da yüzlerce yıl öncesine ait bir aileyi sorgulamak o kadar zordur ki), kahvehaneden oturarak "Eee, arası nerede?" diye sormaya benzemez. Hele ki bundan yola çıkarak gerçekleri reddetmek, kabul edilemez. Elbette uzun çabalarla, eğer gerçekten bir yerlerde bir kanıt varsa bulunacaktır; ancak gözümüzün önündeki gerçekleri reddetmek, sırf aradaki birkaç basamak yok diye tüm bilim dalını ve hatta bilimi reddetmekten çok daha saçmadır ve gerçek dışıdır.

Bu insanların yanıldığı nokta, fosilleşme kurallarını bilmemeleri ve aslında temelde, Evrim'i kabul etmek istememeleridir. Evet, her iki nokta arasında bir geçiş türü vardır ancak Jeoloji'de kullanılan şu genelleme unutulmamalıdır: Yaklaşık her 1 milyon bireyi bulunan bir popülasyonun istatistiki olarak sadece 1 bireyi fosilleşmektedir. Yani geçmişte yaşamış her 1 milyon canlıdan, istatistiki olarak yalnızca 1 tanesi fosilleşebilmektedir. Fosilleşmesi yetmez, bizlerin ona ulaşabilmesi de gerekmektedir. Veya fosilleşme yetmez, fosilleştikten sonra günümüze kadar korunarak ulaşabilmelidir de. Bu faktörler de hesaba katıldığında, bir fosil bulmanın, hele ki spesifik olarak istenen bir fosili bulmanın matematiksel güçlüğü ve kimi zaman olanaksızlığı anlaşılacaktır (belli bir algı kapasitesinin üzerindeki bireyler anlayacaktır en azından).

Fosil bulmak zor ve zahmetli bir iştir. Oturulan yerden "onunla bu arasındaki ara tür nerede" diye sormak kolaydır. Önemli olan, bilime katkı sağlamaktır. Kısaca olay şudur: Fosil kayıtları bize asla her bir basamağı gösterecek kadar bulgu sağlayamazlar, çünkü fosilleşme bu kadar sık olan bir olgu değildir. Ancak fosiller, bize kademeli geçiş içerisinden kilit noktalar sunabilirler. Bu tıpkı çocukken yaptığımız "noktaları birleştirme bulmacası" gibidir. Onlarca, yüzlerce nokta vardır ve bunlar "ara tür" denilen kavramlara karşılık gelirler. O noktaları inceler, dizilimleri arasındaki düzeni algılamaya çalışır, sonra noktaları birleştirerek genel bir portre çizeriz. Bu işi yaparken, hiçbir zaman bulmacayı soran kişi, dergi ya da gazete bize iki nokta arasındaki diğer noktaları vermez. Ancak noktaların genel desenine bakarak, elimizdeki iki veya daha fazla nokta arasındaki çizgiyi bulup çizebiliriz. İşte "ara tür" kavramı, bu demektir. Ve her bir geçiş türünü eksiksiz olarak görmeyi istemek, bulmacayı soran kişiye "Bu kadar nokta yeterli değil, bana aradaki tüm noktaları da ver." demeye benzer.

Toparlarsak: Hiçbir canlının "ilk bireyinden" bahsedilemez, çünkü Evrim çok yavaş gelişir ve o geçişi ayırt etmek mümkün olmaz. Ayrıca "ara tür" diye bir kavram bilimsel olarak yoktur, her canlı, kendisinden bir önceki ve bir sonraki türler arasındaki bir geçiş türüdür. Buna, günümüzdeki bütün modern canlılar da dahildir.

Ana Görsel: Pixabay

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrim Tarihi ve Evrimsel Süreç Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrim Tarihi ve Evrimsel Süreç yazı dizisinin 3. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Evrimsel Süreç - 1: Evrim Tarihi'nin Büyük Zaman Çizelgesi (1. Kısım)" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
11
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 12
  • Bilim Budur! 9
  • Tebrikler! 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Umut Verici! 4
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • İnanılmaz 2
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/03/2023 16:02:39 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/96

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Eğilim
Atmosfer
Karar Verme
Sars Mers
Yeşil
Nobel Ödülü
Makine
Çeviri
Toprak
Görme
Türlerin Kökeni
Seçilim
Kök Hücre
Test
Zehirli Mantar
İnsan Türü
Kanat
Besin Değeri
Şehir
Beslenme Davranışı
İklim
Kimya Tarihi
Ağız Sağlığı
Argüman
Hidrotermal Baca
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Evrimsel Süreç - 3: 'Ara Tür' Nedir? Evrimleşen Bireyler midir, Popülasyonlar mı? Bir Türün 'İlk Bireyi' Var mıdır?. (27 Mayıs 2011). Alındığı Tarih: 24 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/96
Bakırcı, Ç. M. (2011, May 27). Evrimsel Süreç - 3: 'Ara Tür' Nedir? Evrimleşen Bireyler midir, Popülasyonlar mı? Bir Türün 'İlk Bireyi' Var mıdır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/96
Ç. M. Bakırcı. “Evrimsel Süreç - 3: 'Ara Tür' Nedir? Evrimleşen Bireyler midir, Popülasyonlar mı? Bir Türün 'İlk Bireyi' Var mıdır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 27 May. 2011, https://evrimagaci.org/s/96.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Evrimsel Süreç - 3: 'Ara Tür' Nedir? Evrimleşen Bireyler midir, Popülasyonlar mı? Bir Türün 'İlk Bireyi' Var mıdır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, May 27, 2011. https://evrimagaci.org/s/96.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.