Evrim, Bilim Karşıtlarının İddia Ettiği Gibi Dünyada Kabul Görmüyor Mu?

İster yüzyüze tartışmalarda olsun, ister Facebook, Twitter gibi sosyal medya sitelerinde olsun bilim karşıtlarınca dile getirilen, temelde evrimin dünyada kabul görmediği sanrısıyla yola çıkılmış birçok argümana rastlarsınız.

Bunlardan bazıları:

• "Dünyadaki bütün bilim insanları evrimi reddediyor."
• "Dünyanın hiçbir yerinde evrim öğretilmiyor."
• "Evrimi dünyada hiç kimse kabul etmiyor, siz hala bunlara inanıyorsunuz."
• "Avrupa'da bile evrime inanan kalmadı."

Bu tip sözlerin neden hala yaygın olduğu, ne amaçla söylendiği veya neyden kaynak aldığı konularından bağımsız olarak, gerçeği bu iddiaların ne kadar yansıttığını göstermeye çalışacağım.

İlk ve Ortaöğretim Düzeyinde Evrim Eğitimi

Şubat 2017'de Ekoloji ve Evrimsel Biyoloji Derneği, zorunlu eğitim müfredatında neden evrim öğretiminin gerekli olduğundan bahseden ve bununla birlikte gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki evrim eğitimini de inceleyen bir rapor yayınladı (Raporun tam metni için tıklayınız. Ayrıca derneğin duyurularını takip etmek için: ekoevo.org).

Raporun evrimin dünyada kabulü ile ilgili kısmına geldiğimizde görüyoruz ki: Finlandiya, İngiltere ve Kanada gibi gelişmiş ve eğitim kalitesi açısından dünyada üst sıralarda olan ülkelerin yanı sıra, İran, Mısır ve Pakistan gibi Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu ülkelerde bile evrim kendine yer buluyor. Raporda hangi ülkede ne seviyede evrim öğretildiğinden ayrıntılı bir şekilde bahsediliyor. Bunların arasından bir kaç alıntı yapmak gerekirse:

Finlandiya ...2016 yılının Ağustos ayında revize edilen ilk ve ortaöğretim müfredatında, evrim kuramının sadece biyoloji dersinin konusu olmadığı, biyolojinin merkezinde olduğu bilgisi öne çıkarılmıştır. 7. sınıftan itibaren (13 yaş grubu) evrim kuramı kapsamlı ve detaylı bir biçimde irdelenmeye başlanır... ...Lise 1 düzeyinde bütün öğrencilere mecburi okutulan BIOS1 kitabı, 2016 yılında yeni eğitim müfredat reformu ile evrim içeriği daha zenginleştirilmiş, biyoloji eğitimi evrim kuramı bağlamında yapılandırılmıştır. Kitabın “Canlılar Dünyası” (Fince: Eliömaailma) olan adı “Yaşam ve Evrim” (Fince: Elämä ja evoluutio) olarak değiştirilmiştir...

İran ...İran’da ilköğretim 5. sınıfta dünya tarihi konusunda fosillerden bahsedilmektedir. Ortaöğretim son sınıfında kullanılan biyoloji kitabında ise “Yaşamın Kökeni” ana başlığı altında; türleşme ve evrim, popülasyon genetiği, popülasyon dinamikleri gibi başlıklar altında hem evrim hem de popülasyon genetiğine dair kapsamlı bilgiler yer almaktadır. “Evrim”in kavramsal olarak kullanılmasından kaçınılmaksızın popülasyon genetiğine dair ileri düzey kavramlara yer verilmektedir...

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

İngiltere ...İlköğretim kademesinde 3. sınıfta fosillerle tanışan öğrenciler, 4. sınıftan itibaren canlıların sınıflandırılmasını, insan türünün de hayvanlar aleminin bir üyesi olduğunu öğrenmektedirler. Bu şekilde öğrencileri konuya hazırlayan öğretim programına evrim kuramı, “Evrim ve Kalıtım” ana başlığıyla dahil olmaktadır... ...İngiltere’de 7 ila 9. sınıflarda (“Key stage 3”), biyoloji konuları kapsamında “Genetik ve Evrim” ana başlığı altında; türleşme, varyasyon, doğal seçilim, genetik sürüklenme gibi evrimsel mekanizmalara, bunu takip eden seviyede (“Key stage 4”) ise “Evrim, Kalıtım ve Varyasyon” başlığı altında genom ve çevre etkileşimi, genetik varyasyon, evrimin kanıtları ve yapay seçilim konularına geniş yer verildiği görülmektedir...

Mısır, Suriye ve Pakistan ...Mısır, Suriye ve Pakistan’da devlet okullarının fen bölümündeki öğrencileri için 10. sınıfta zorunlu ders olan Biyoloji müfredatında evrim kuramının yer aldığı görülmektedir... Raporda da görüldüğü üzere liselerde evrim öğretimi hemen hemen her ülkede ve özellikle de eğitim anlamında önde gelen ülkelerde geniş bir şekilde yer buluyor.

Peki ya üniversiteler? Gerçekten hiçbir üniversitede hiçbir bilim insanı evrimi öğretmiyor / kabul etmiyor mu?

Akademik Düzeyde Evrim Eğitimi

Biyolojik evrim konusu, dünyadaki hemen hemen her ciddi üniversitede yoğun biçimde öğretilmekte, biyoloji eğitiminin yapı taşı olarak lisans eğitimi müfredatlarında kendini bulmaktadır. Daha önceden buradaki yazımızda giderek genişleyen bir liste yayınlamıştık.

Viyana Üniversitesi

Öncelikle şu an yüksek lisans yapıyor olduğum ve yakından gözlemlediğim Viyana Üniversitesi'nden örnek vermek isterim.

Yukarıda görüldüğü üzere (açıklama Almanca, fakat ders isimleri İngilizce verilmiş.) biyoloji lisans programında öğrencilere, başlangıç dersi olarak verilen 2 derste (Introductory Lecture in Biology I & II), antropoloji, ekoloji, botanik veya genetik gibi biyolojinin alt dalları ayrıntılı bir şekilde tanıtılıyor, aynı şekilde lisans öğrenimlerinin ilk dönemindeki zorunlu modüllere dahil olarak konan "Evrim" dersinde (BIO 6 Evolution) haftada 3 saat 15 dakika süren oldukça ayrıntılı bir şekilde evrim öğretiliyor.

Sadece bununla kalmayıp biyolojinin diğer bütün dalları için zorunlu kabul edilen modüllerin içerisinde de evrime değiniliyor. İlk sene bu modüllerin tamamlanması bekleniyor. (Burdan tüm müfredatı ayrıntılı şekilde inceleyebilirsiniz: ufind.univie.ac.at)

İlk yıl bittikten sonra ise öğrencilerden biyolojinin alt dallarından birini seçip ona yoğunlaşmaları bekleniyor. Peki evrim öğretimi devam ediyor mu? Evet, hem de bütün lisans eğitimi boyunca. Örneğin; bir öğrenci antropoloji alanında eğitimine devam etmeyi tercih ettiğinde, öğreniminin kalanı boyunca, "insanın evrimi", "primatların evrimi" , "memelilerin evrimi" , "paleoantropoloji", "insan evrimiyle ilişkini fosiller" gibi lisans öğreniminin olmazsa olmazı konuların yanı sıra seçmeli olarak "bitkilerin evrimi" nden "moleküler seviyede evrim"e kadar istediği dersleri seçebiliyorlar.

Direkt evrimsel biyolojiyle ilgili olmayan derslerde ise sürekli evrime referanslar verildiğini görüyorsunuz.

Dünyadaki diğer üniversitelerdeki durumlar konusunda Viyana Üniversitesi kadar bilgim olamamakla birlikte, adı ülkemizde de çok fazla duyulan bir kaç üniversitenin lisans müfredatlarını inceledim. Siz de aklınıza hangi iyi üniversite geliyorsa internet sitelerine gidip lisans müfredatlarını inceleyebilirsiniz, sizlere sonucun hep aynı olacağını garanti edebilirim.

Oxford Üniversitesi

Yukarıdaki lisans müfredatının ana hatlarında gördüğünüz üzere Oxford Üniversitesi Biyoloji Bölümleri Departmanı'nda okuyan bir öğrenciden de hem 1. yılda hem 2. yılda zorunlu olarak evrim dersleri görmesinin yanı sıra bu konular da ödevler yapması da bekleniyor.

(Burdan bölümün internet sitesine de erişebilirsiniz: ox.ac.uk)

Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü

Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü teknoloji ağırlıklı olması nedeniyle öğrenciler, biyoloji eğitimine (ilk dönemde) matematik, kimya ve informatik ağırlıklı başlarken, ayrıca "Biyolojinin Temelleri" adında bir dersle biyolojiye giriş yapıyor ve bu ders de "Evrimin Temel İlkeleri" adlı konuyla başlıyorlar.

Agora Bilim Pazarı

Under the Deodars (Rudyard Kipling)

Mrs. Hauksbee decides to start a salon in Simla, but Mrs. Mallowe talks her out of it. She then explains to Mrs. Hauksbee that she’s experiencing a mid-life crisis and that she came out of her own by becoming an Influence in the life of a young man. So Mrs. Hauksbee decides to try the same. Against Mrs. Mallowe’s warnings, she chooses Otis Yeere. Everything seems to be going according to plan—Otis Yeere is coming up in the world, by virtue of his association with Mrs. Hauksbee. And Mrs. Hauksbee platonically encourages his attentions. But one day she learns that everything has not gone according to plan when he tries to kiss her.

Warning: Unlike most of the books in our store, this book is in English.
Uyarı: Agora Bilim Pazarı’ndaki diğer birçok kitabın aksine, bu kitap İngilizcedir.

Devamını Göster

₺48.00

Satın Al Tüm Ürünler

Daha sonraki dönemlerde ise gene evrim hem seçmeli hem de diğer derslerin içeriğine dahil şekilde okutuluyor. (Ayrıntılı incelemek isterseniz: biol.ethz.ch. Lisans eğitimi katoloğu için (Almanca) tıklayınız.)

Harvard Üniversitesi

Birçok listede dünyanın en iyi üniversitesi olarak gördüğümüz Harvard Üniversitesi'nde ise direkt olarak "İnsan Evrimsel Biyolojisi" adında bir lisans programı karşımıza çıkıyor. Programın ismi kendini gayet açıklıyor. Ayrıca programın tanıtım yazısı da aslında, evrime, canlılığı (ve biyoloji bilimini) doğru anlayabilmek için ne kadar ihtiyacımız olduğunu özetler nitelikte. (Ayrıntılı incelemek için: heb.fas.harvard.edu)

İlk paragrafını Türkçeye çevirdiğimizde:

Evrimsel teori bize insanın neden günümüzdeki özelliklerine sahip olduğu konusundaki sorulara güçlü bir araştırma çerçevesi sağlamakta. İnsan evrimsel biyologlar, evrimsel baskıların bizi -biyolojimizi, davranış modellerimizi ve kültürümüzü- nasıl şekillendirdiğini anlamaya çalışmak durumundalar. İnsan evrimsel biyolojisi alanındaki araştırmalar ise artan bir ivmeyle yeni yeni oluşan evrimsel tıp alanı üzerinden tıp bilimlerini ve bunun yanı sıra ekonomi, linguistik, psikoloji ve politik bilimler gibi alanları da etkilemeye devam etmektedir.

Texas Tech Üniversitesi

Peki evrim, sadece bu ün yapmış, büyük üniversitelerde okutulan, kabul edilen bir gerçek mi? Yoksa akademinin genelinde görmek mümkün mü? Bunu test etmek için, Amerika'nın en gerici ve en tutucu eyaletlerinden birisi olan Texas'a bakmak mümkün. Eyalet içindeki en koyu dindarların bulunduğu şehirlerin başında, eyaletin kuzeybatısındaki Lubbock şehri geliyor. Bu şehirde bulunan Texas Tech Üniversitesi, Dünya sıralamasında 700'lerde yer alıyor - yani az önce değindiğimiz üniversiteler kadar popüler ve göz önünde değil. Üniversitenin Biyoloji Bölümü'nün ana sayfası bizi şöyle karşılıyor:

Texas Tech University

Görebileceğiniz üzere, bölümün öğrencilere sağladığı imkanların başında evrimsel biyoloji alanındaki araştırmalar geliyor.

Dikkatinizi çekeriz: Burası hem ABD, yani Türkiye'den sonra evrimin halk arasında en çok reddedildiği ülke, hem de bu ülkenin en tutucu ve dindar şehirlerinden birisi! Ama söz konusu gerçeklerse, bunlara halkın görüşleri ve bireysel inançları ile değil, bilimin güvenilir metodolojisi ile ulaşıyoruz.

Tahran Üniversitesi

Pekala... Evrimsel biyolojinin akademide kabul edilirliğini en zorlu sınavına tabi tutalım. Dünya'nın en tutucu ülkelerinden birinde, evrimsel biyoloji kabul ediliyor, araştırılıyor ve okutuluyor olabilir mi?

Dünya'nın en tutucu ülkeleri listesinde İran, her sene ilk 3 içerisinde yer alıyor. İran denince akla gelen ilk şehir başkent Tahran. Buradaki Tahran Üniversitesi'nde, Biyolojik Bilimler Bölümü bulunuyor. Sitesine girdiğimizde, böyle karşılanıyoruz:

University of Tehran

Şimdi soruyoruz: Bunca testi rahatlıkla geçen evrimsel biyolojinin, akademide kabul edilmediğini iddia etmek mümkün mü? Kabul edilmiyorsa... Tüm bu üniversiteler neden bu alanda araştırmalar yapıyorlar, makaleler yayınlıyorlar ve bu makalelerin 1 tanesinde bile evrim çürütülemiyor? Bunların hepsi mi "Batılı evrim lobisinin" oyunu?

Peki bu üniversiteler neden bunu yapıyorlar?

Neden evrime bu kadar önem veriyorlar? Theodosius Dobzhansky'nin çoğu yerde karşınıza çıkan "Evrimin ışığı olmaksızın biyolojide hiçbir şeyin anlamı yoktur." sözünü hatırlatmakta yarar var. Bu söz ünlü bir bilim insanının söylediği süslü bir söz değil, gerçeğin ta kendisi!

Antropoloji özelinde konuşacak olursak: Eğer ki insanın evrim sürecini, ne şekilde günümüzdeki halimizi aldığımızı, memeliler, primatlar ve tabii tüm canlılar ile olan yakın ve uzak evrimsel akrabalıklarımızı yok sayarsak, elimizde insanın fizyolojisinden, davranışlarına, beslenme biçiminden, sağlık sorunlarına kadar olan hiçbir konunun mantıklı ve bilimsel bir açıklaması kalmayacaktır. Sadece "biz böyleyiz, kurcalamaya gerek yok." seviyesinde bir "insan nedir?" anlayışımız olacaktır.

Emin olabilirsiniz ki özellikle biyolojinin bütün dalları ve hatta diğer bilim dalları için de benzer durum söz konusudur.

Peki bu ülkelerde yaşayan halk evrim konusunda ne düşünüyor? Gerçekten batılı ülkelerde dahi kimse evrimi kabul etmiyor mu?

Cevabı ise bilim karşıtlarının iddialarını yerle bir edecek kadar kesin.

İnsanların evrime bakışı

Özellikle Avrupa'da ve eğitim anlamında ön sıralarda olan çoğu ülkede halkın evrimi kabul etme oranı oldukça yüksek.

Science

Oldukça eski olsa da genel bir görünüm veren sağdaki grafik, 2006 yılında Science dergisinde yayınlanan "Public Acceptance of Evolution" (Evrimin Halk Tarafından Kabulü) makalesinden ve görüldüğü üzere İzlanda, Danimarka, İsveç, Fransa ve Japonya gibi ülkelerde %80 civarında kabul gören evrim, Avrupa'nın oldukça dindar sayılabilecek Portekiz ve Romanya gibi ülkelerinde bile %60 düzeyinde görünüyor.

Bu dönemden günümüze bu yüzdelerin arttığını gösteren, ülkeler özelinde bir çok araştırma da mevcut. Örneğin; ABD genelinde %40 kabul oranının, 2014 yılında yapılan yeni bir araştırma sonucunda %65'e kadar çıktığı, 30 yaş altı yetişkinlerde ise bu oranın %73 olduğu görülüyor!

Burada yer almayan bazı ülkelere ayrıca bakacak olursak, şu rakamları görüyoruz:

(Kaynaklara yüzdelerin üzerine tıklayarak ulaşabilirsiniz.)

• Avustralya %80
• Uruguay %74
• Arjantin %71
• Şili %69
• Brezilya %66
• Kanada %61

Her ne kadar bilimsel bir kuramın, bilim ile uğraşmayan insanlar tarafından kabul edilip edilmemesi, o kuramın bilimsel değerini etkilemeyecek olsa da, insanların bu konudaki fikirleri, genel kabulün varlığından veya yokluğundan oldukça çabuk etkileniyor. Bilim karşıtları da tam da bu sebeple böyle asılsız / bilgisiz iddialarda bulunuyorlar.

Sonuç olarak...

Evrim, ülkemizde her ne kadar, "Evrim var mı, yok mu?" seviyesinde tartışmalara konu olsa da, dünyada durum oldukça farklı. Biyolojik evrim, biyolojinin temelinde yer alan, biyolojinin bütünlüğünü sağlayan, biyolojiye dair herhangi bir konuyu anlamamız için bilmemizin şart olduğu bir olgudur. Ülkemizde de evrime ve evrimsel biyolojiye bakışın ve buna dair politikaların yakın zamanda köklü bir şekilde değişmesi dileğiyle...