Evcil Hayvanlara Koronavirüs Bulaşır mı?

An itibariyle evcil hayvanlara COVID-19 bulaşma ihtimalinin sıra dışı düzeyde düşük olduğu düşünülüyor. Uzmanlar, evcil hayvanların da karantina ve hijyen kurallarına uygun bir şekilde korunmasını, bakımlarının eksik edilmemesini ve hiçbir koşulda terk edilmemelerini tembihliyorlar.

Salgın başlangıcından beri 2'si köpek, 1'i kedi olmak üzere sadece 3 evcil hayvanda SARS-CoV-2'ye rastlandı. Köpeklerde koronavirüs semptomları hiç görülmedi (asemptomatik şekilde geçirdiler), kedide ise semptomlar görüldü. Belçikalı virolog Steven Van Gucht şöyle diyor:

Evcil hayvanlara koronavirüs geçişi aşırı nadir olan bir durum ve vakalar da oldukça izole vakalar. Bunun yaygın bir durum olduğunu gösteren hiçbir bulgu bulunmuyor.

Hong Kong'daki Köpek Vakaları

Hong Kong'da insandan evcil hayvana ilk SARS-CoV-2 koronavirüs geçişine dair bir vaka keşfedilmiş olabilir!

Salgın başlangıcından beri evcil hayvanları hakkında endişe duyan insanlar bize bu konuda sorular yöneltmekteydi; ancak şu ana kadar resmi bir insan-hayvan geçişine rastlanmamıştı. Hong Kong'da tespit edilen vaka ise, buna dair ilk resmi vaka olma potansiyelini taşıyor.

Hong Kong Tarım, Su Ürünleri ve Koruma Bölümü (AFCD) tarafından yapılan açıklamada, 60 yaşındaki bir COVID-19 hastasına ait olan Pomeranya çeşidi bir evcil köpeğin, koronavirüs test sonuçlarının tekrar tekrar "zayıf pozitif" sonuç verdiği bildirildi. Zayıf pozitif, test edilen patojenin kısıtlı miktarda bulunduğu anlamına geliyor. Uzmanlar bunu "düşük miktarda enfeksiyon" olarak kategorize ediyorlar. Ayrıca evcil köpekte koronavirüsün insanda görülen semptomlarının hiçbirine rastlanmadı. Köpek, hastalığı asemptomatik (semptomsuz) olarak geçiriyor denebilir.

Bu köpek, koronavirüs şüphesiyle yalıtım altına alınan ilk köpek değil. Hong Kong'da bir diğer köpek de benzer bir şüpheyle karantinada tutuluyor; ancak ilk test sonucu negatif geldi. Köpeğin yeniden test edilmesi ve kontrol altında tutulması bekleniyor. İkinci köpeğin sahibinde de SARS-CoV-2 kaynaklı COVID-19 hastalığı bulunuyor. Şehir Üniversitesi'nden Vanessa Barrs şöyle diyor:

SARS ile daha önceden edindiğimiz deneyim, kedi ve köpeklerin bu virüslere yakalanacak olursa hastalanmadıkları ve insanlara da aktarmadıkları yönünde.

Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü de bunun ilk resmi insan-hayvan SARS-CoV-2 geçişi olduğunu doğruladı. Ancak Dünya Sağlık Örgütü bunu henüz doğrulamış değil. COVID-19 ile ilgili bildirilerinde halen şu bilgiye yer veriliyor:

An itibariyle yardım hayvanlarının ve kedi/köpek gibi evcil hayvanların yeni koronavirüse yakalabileceğine dair hiçbir kanıt bulunmamaktadır. Buna rağmen, evcil hayvanlarınıza dokunduktan sonra ellerinizi sabunlu suyla yıkamak her zaman iyi bir tercih olacaktır. Bu sizi E. coli ve Salmonella gibi hayvanlardan insana geçebilen birçok yaygın bakteriye karşı koruyabilecektir.

Hong Kong Sağlık Bakanı Sophia Chan Siu-chee ise şöyle dedi:

Yaptığımız testler pozitif sonuç verdi ve bu, virüsün köpeğe bulaştığı anlamına geliyor. Bu nedenle departmanımız altında karantinaya alındı. Daha fazla test yapılacak ve test sonuçları negatif gelinceye kadar serbest bırakılmayacak.

Güncelleme: İyileşen Köpek Öldü!

Yukarıda haberini verdiğimiz köpek 14 Mart 2020 Cumartesi günü test sonuçlarının negatif gelmesi sonucu karantinadan çıkarılmıştı. Ancak aradan sadece 4 gün geçtikten sonra öldüğü bildirildi.

17 yaşındaki köpeğin ölüm nedeni tespit edilemedi, çünkü sahibi köpeği üzerinde otopsi yapılmasına izin vermedi.

Pomeranya için ortalama ömür 12-16 yaş olarak belirtilmekte; dolayısıyla ölüm sebebinin yaş olma ihtimali var ve çok yüksek. Ancak ne yazık ki sebebin bu olmama ihtimali de sıfır değil; çünkü öğrenemedik. Dolayısıyla şu etapta doğru cevap: Bilmiyoruz.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bu nedenle hiçbir bilimsel olarak potansiyel olasılığı göz ardı etmeden tedbir almak gerekiyor. Ancak şüphesiz ki bundan anlaşılması gereken, salgın sırasında hayvanlarını da koruma altına almak gerektiği anlamına gelmektedir.

Belçika'daki Kedi Vakası

Belçika'da yayın yapan ulusal VRT kanalının yaptığı açıklamaya göre, 27 Mart 2020 itibariyle Belçika'da 1 kedide SARS-CoV-2 virüsüne rastlandı. Kedide hastalığın semptomları insanlardakine benzer şekilde görüldü. Özellikle de solunum ve sindirim sistemlerinde zorlanma tespit edildi.

Belçika'daki yönergeler şöyle diyor:

Virüsün evcil hayvanlardan insanlara bulaşma ihtimali, insanlardan insanlara bulaşma ihtimali yanında göz ardı edilebilecek kadar küçüktür. Buna rağmen yükseltilmiş hijyen önlemleri önemle tavsiye edilmektedir. Evcil hayvanınızla yakın temastan (özellikle de siz hastaysanız) kaçının. Evcil hayvanlarınıza dokunduktan sonra ellerinizi yıkayın ve yüzünüzü yalamalarına izin vermeyin.

Evcil Hayvanlarınızı Terk Etmeyin, Koruyun!

Eğer evcil hayvanlarınızı da bu salgın sırasında korumak isterseniz, buradaki yazımızda önerdiğimiz hijyen kurallarına mutlaka uymanızı ve evcil hayvanlarınızın da temiz ortamlarda yaşadığından emin olmanızı tavsiye ederiz. Bu süreçte onları dışarıda başıboş bırakmamak ve gerekmedikçe diğer insan ve hayvanlarla temasa geçirmemek yükseltilmiş önlemler olarak alınabilir.

Bunun haricinde tıpkı insanlar arası koronavirüste yapmamanız gerektiği gibi, koronavirüsün hayvanlara geçebilme ihtimali konusunda da paniğe kapılmamalı ve gereğinden fazla endişelenmemelisiniz. Kesinlikle evcil hayvanlarınızı terk etmeyin veya normal bakımlarını eksik etmeyin. Halen:

• Evcil hayvanlardan insanlara, 
• İnsanlardan evcil hayvanlara,
• Evcil hayvanlardan evcil hayvanlara

koronavirüs geçişine dair kesin bir bulgu bulunmuyor! Bu süreçte sadece evcil hayvanlara dokunma miktarının kısıtlanması ve ellerin daha sık yıkanması tavsiye ediliyor.

Eğer size COVID19 teşhisi konulursa (veya şüphesi doğarsa), CDC'nin önerileri çerçevesinde lütfen evcil hayvanınız ile olan temasınızı azaltınız. Karantinaya alınmış odalarınız arasında evcil hayvan geçişini kısıtlayınız.

Her ne kadar resmi bir vaka olmasa da, virüs hakkında daha fazla bilgimiz olana kadar bu önlemler hem sizi, hem evcil hayvanınızı, hem de diğer sevdiklerinizi korumanızı sağlayacaktır. Evcil hayvanlarınızı bu süreçte (ve hiçbir zaman), kesinlikle terk etmeyin. Hijyen kurallarını takip edin, onları da kendiniz ve akrabalarınız gibi koruyun.