COVID-19, Grip, Nezle, RSV: Semptomları Benzer Olan Bu Hastalıkları Nasıl Ayırt Edebilirsiniz?

Diyelim ki burnunuz tıkalı, öksürüyorsunuz ve ateşiniz var. Sadece nezle mi oldunuz? Yoksa grip misiniz? Ya COVID-19'a yakalandıysanız? Bir de şu "yeni" RSV var, ya oysa? 2022 kış dönemi salgınında bunların hepsi bir arada görülebildiği için, semptomlarınızı ayırt edebilmenizi kolaylaştıracak bir rehber hazırlamak istedik.

Ancak hastalandığınızda kesin bir tanı için mutlaka doktora başvurmanız gerektiğini unutmayınız. Evrim Ağacı da dahil hiçbir internet sitesi aracılığıyla kendinize tıbbi tanı koymamalısınız.

COVID mi, RSV mi, Grip mi, Nezle mi?

Öncelikle bu 4 hastalığın hepsinin birbirinden tamamen farklı hastalıklar olduğunu anlayarak başlayalım. Evet, hepsi benzer semptomlara sahipler; ancak her birine sebep olan virüs tamamen farklı ailelere mensup ve hastalık mekanizmaları da oldukça farklı. Ancak çoğu durumda aynı temel semptomları paylaşıyor olmalarından ötürü, bunları birbirinden ayırt etmek de çok zor olabiliyor. Ama her birini kısaca tanıyacak olursak:

• COVID, SARS-CoV-2 adı verilen bir koronavirüs aracılığıyla bulaşır. Semptomları arasında ateş, öksürük, bitkinlik, burun tıkanıklığı, nefes darlığı, boğaz ağrısı, baş ağrısı, hapşırık, kusma/ishal ve tat/koku kaybı bulunmaktadır. COVID semptomları virüsü kaptıktan 2-14 gün sonra görülür. COVID-19 hakkında daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.
• Grip, Influenza adı verilen bir orthomixovirüs (veya daha spesifik olarak influenzavirüs) aracılığıyla bulaşır. Semptomları arasında ateş, öksürük, burun tıkanıklığı, nefes darlığı, boğaz ağrısı ve baş ağrısı bulunur. Semptomlar, virüse yakalandıktan sonraki 1-4 gün sonra ortaya çıkar. Enfeksiyon sonucu zatürre oluşabilir. Grip hakkında daha fazla bilgiyi buradaki yazımızdan alabilirsiniz.
• RSV (Respiratuar Sinsisyal Virüs), bir orthopnömovirüs aracılığıyla bulaşır. Semptomları arasında ateş, öksürük, bitkinlik, hırıltılı ve homurtulu solunum, özellikle bebeklerde beslenme güçlüğü (iştahsızlık), her nefesle birlikte hafif hafif kafa sallama ve göğsü içe çekme gibi normal olmayan davranışlar bulunur. RSV semptomları genellikle ilk 3 ilâ 5 gün arasında en kötüdür ve toplamda 5-7 gün sürer. Enfeksiyon sırasında nezle de görülür ve bu da bronşiyolit (bronşiyol zarı iltihabı) ve zatürreye dönüşebilir. Çocukların neredeyse hepsi 2 yaşına kadar en az 1 kez RSV'ye yakalanır.
• Nezle, genellikle rhinovirüsler sebebiyle yaşanan ama birçok diğer virüsün (örneğin adenovirüs, insan koronavirüsü, insan parainfluenza virüsü, insan metapnömovirüsü ve hatta RSV'ye neden olan orthopnömovirüsün) de sebep olabileceği bir hastalıktır. Semptomları arasında ateş, öksürük, bitkinlik, burun tıkanıklığı, boğaz ağrısı ve hapşırık bulunur. Sağlıklı bir çocuk, yıl içinde 6 kez nezleye yakalanabilir. Grip ve nezleyi birbirinden daha iyi ayırt etmenizi sağlayacak bir yazımızı buradan okuyabilirsiniz.

Healthy Children

Aynı Anda Birden Fazla Hastalığa Yakalanmak Mümkün mü?

Evet. Doktorunuz semptomlarınızın iki ayrı hastalığa uyduğuna kanaat getirebilir. Örneğin, grip veya COVID'li çocukların orta veya şiddetli pnömoni geliştirmesi alışılmadık bir durum değildir. Ve nezle semptomları, kulak enfeksiyonu veya sinüs enfeksiyonu gibi başka bir sağlık sorununa da yol açabilir.

Grip, COVID ve diğer solunum yolu hastalıklarının bazı semptomları benzer olduğundan, teşhisi doğrulamak için test yapılmasını önerilmektedir. İnsanlar aynı anda hem grip hem de COVID ile enfekte olabilir ve her ikisinin semptomlarına sahip olabilirler.

Belirsiz Salgın Sezonlarında Hastalık Nasıl Önlenir?

Aşılar ile. Aşılar; grip, COVID ve aşı ile önlenebilir diğer hastalıklardan kaynaklanan ciddi sorunları önlemek için en etkili araçlardır. Rutin aşılar konusunda güncel kalmak sadece size ve çocuklarınıza değil, toplumu paylaştığımız diğer insanlara da yardımcı olur. Aşıların bize kazandırdığı bağışıklık; grip, COVID (ve çoklu sistem bozuklukları gibi komplikasyonları) ve diğer virüslerden kaynaklanan ciddi sorunlardan korunmanızı sağlar.

6 aydan büyük olan her birey, her yıl grip aşısı olmalıdır. Grip aşıları, grip hastalığına karşı etkili bir korunma yöntemidir. Örneğin genellikle Mayıs ayının sonuna kadar sürebilen grip mevsimi boyunca çocuklarınızı korumak için, bir önceki yılın Ekim ayı sonuna kadar aşı yaptırmanızı öneririz. Benzer şekilde, 6 aydan büyük olan herkes COVID aşısı olmalıdır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Ne yazık ki RSV veya nezle için bir aşı bulunmamaktadır. RSV için ciddi sorun riski taşıyan bazı bebeklere palivizumab adı verilen bir ilaç enjekte edilebilir.^[1] Bu ilaç, fazlasıyla erken doğan, kalp kusuru olan veya zayıf bağışıklık sistemi olan bebekleri RSV'ye karşı korur.

Virüslerin yayılmasını durdurmaya yardımcı olacak başka birçok araç vardır. Çocuklar öksürürken veya hapşırırken ağızlarını ve burunlarını bir mendille kapatmayı (ve sonra mendili hemen çöpe atmayı) öğrenmelidir. Halka açık yerlerde maske takmak COVID, grip ve diğer virüslerin yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Herkes ellerini sabun ve suyla yıkamaya veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanmaya teşvik edilmelidir.

Sonuç

Her ne kadar COVID-19, RSV, grip ve nezle birbirine benzer semptomlara sahip olsalar da tamamen farklı virüslerle bulaşırlar ve bunları semptomatik olarak ayırt etmek mümkün olabilir. Hastanelerde yapılabilecek gen testleri ise kesin ayrımı yapmayı başarabilir; çünkü bu testlerde söz konusu farklı virüslerin nükleotit dizilimlerine bakılmaktadır ve her virüs türünün genomu eşsizdir.

Çocuğunuz hastaysa ve belirtileri hakkında herhangi bir sorunuz veya endişeniz varsa, çocuk doktorunuza ulaşmaktan çekinmeyin. Ayrıca tüm çocukların aşılarının ve fizik muayeneleri tam olması önemlidir.