Energiewende: Almanya'nın Petrolsüz ve Uranyumsuz Enerji Dönüşümü Macerası, Diğer Ülkelere Ders Olabilir!

Büyük bir endüstriyel güç olan Almanya, son yıllardaki politikalarıyla fosil yakıtlar ve nükleer enerjiden kurtularak bir enerji dönüşümü gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır. Tüm bu hedefleri gerçekleştirmek, Almanya gibi kalabalık ve büyük bir ülke için zorlu bir süreci beraberinde getirmiştir. Almanya’nın hedeflediği enerji dönüşümünü ifade eden "Energiewende" kelimesi, Energiewende: Wachstum und Wohlstand ohne Erdöl und Uran (Tür: "Enerji Dönüşümü: Petrol ve Uranyum Olmadan Büyüme ve Refah") adlı kitapta yer almış ve daha sonraki süreçte bu kelime popülerlik kazanarak sürece ismini vermiştir. Almanya'nın hedeflediği bu enerji dönüşümü süreci için konulan insanüstü hedeflerin gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği ise, diğer birçok ülkenin dönüşüm planlarını etkileyebilecek bir soru işaretidir.

Almanya, enerji dönüşümü süreci için 2020'ye kadar yapılması gereken üç ana hedef belirlemiştir:

1. Hedef-1: kullanılan elektriğin üçte birini yenilenebilir enerjilerden sağlamak.
2. Hedef-2: Toplam enerji tüketimini beşte bir oranda azaltmak.
3. Hedef-3: Karbon emisyonunu azaltmak.

İlk hedefine ulaşmayı başaran Almanya, ikinci hedefine 2020 yılı itibariyle ulaşamamıştır. İkinci hedefin gerçekleşememesi sebebiyle, üçüncü hedefe de tam olarak ulaşılamamıştır.

Almanya’da hâlihazırda devam eden bu süreçte, çevrenin korunması ve sürdürülebilir kaynaklardan güvenilir bir enerji üretimi amaçlanırken, bunun yanında enerji tüketim seviyelerinin de artmaması ve insanlara yeni iş olanakları oluşturulması amaçlanmaktadır. Nükleer enerji tesislerini 2022'de tamamen kapatmayı öngören Almanya, 2038'e kadar da kömür ve benzeri materyalleri yakıt olarak kullanan üretim tesislerine son vermeyi hedeflemektedir. Kullanımı sona eren kaynakların güneş, hidroelektrik, biyoyakıt ve rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir kaynaklar ile değiştirilmesi planlanmaktadır.

Hedeflenen enerji dönüşümü için gereken yasal destek, 2010 yılında kabul edilmiştir. 2050 yılına kadar %85-95 arası sera gazı azaltımıyla beraber tüm enerjinin %60’ının yenilenebilir kaynaklardan karşılanması beklenmektedir. 1990 ile 2014 yılları arasında Almanya, sera gazı emisyonlarını %27 oranında azaltmasına rağmen, Energiewende hedeflerine ulaşması için 2014'ten itibaren her yıl %3,5 sera gazı azaltma oranını muhafaza etmesi gerekmektedir - ki bu da şu ana kadar ulaşılmış yıllık maksimum değerin her yıl korunması anlamına gelmektedir. Hedeflerin bu kadar kısa bir süre içerisinde gerçekleştirilmesinin istenmesi, hedeflere ulaşılıp ulaşılamayacağından çok, çözülmesi gereken problemin ciddiyetini ortaya koymaktadır.

Tartışmalı Konu: Nükleer Enerji!

Kamuoyunda büyük tartışma uyandıran kısım ise, nükleer enerjilerden öncelikle kurtulmanın oluşturduğu dengesizlik olmuştur. 2020 yılında kapanmamış 6 nükleer reaktörün bulunduğu Almanya'da nükleer enerjinin sıfırlanması hedefleri çoğunlukla tamamlanmış olsa bile, hâlâ yüksek seviyelerde karbondioksit salınımı yapan fosil yakıtlardan elde edilen enerji kullanılmaktadır.

N. Johnson tarafından yayınlanan çalışmaya göre, eğer nükleer enerji hedefleri bir kenara bırakılıp onun yerine fosil yakıtların azaltılması seçilseydi, yılda 1100 insanın hayatı kurtulabilirdi. O. Gersemann tarafından yayınlanan başka bir araştırmada ise, nükleer enerji sürecinin yılda 12 milyar dolar (2017 Euro-Dolar kuruna göre) zarar oluşturduğu açıklanmıştır.

Buna rağmen, daha sonra alınan kararlar ve kamuoyunun da desteği ile Almanya, nükleer enerji üretiminin risklerinden dolayı, şimdilik fosil yakıtların oluşturduğu kirliliktense, nükleer enerjiyi kaldırmaya devam etmeye karar vermiştir.

Almanya'nın Kumarı

Almanya’nın enerji dönüşümü sürecini Germany's Gamble (Tür: "Almanya'nın Kumarı") adıyla yayınladığı makalede anlatan Oxford Enerji Araştırmaları Enstitüsü'nden D. Buchan, makalesine şu sözlerle başlamıştır:

Almanya, enerji ve iklim politikaları ile kendine olağanüstü bir hedef koymuştur. Fosil yakıtlar ve nükleer enerjiden uzaklaşırken hâlâ büyüyen ve gelişmiş bir endüstriyel ekonomiye sahip olmak hiç de kolay değil. Almanya, düşük karbon salınımlı enerji sistemi için çabalayan birçok ülkeden biri; ancak 10 yıl içinde hâlihazırda karbon salınımı yapmayan nükleer enerji santrallerini aşamalı olarak devre dışı bırakıp kendi önüne taş koyduğu için Almanya, bu konuda eşsiz bir örnektir. Almanya’nın bu zorlukla nasıl baş edeceği ve nasıl 'tamamen yenilenebilir enerji sistemine geçmeyi başarmış ilk sanayileşmiş ülke' unvanını alacağı ise, yazacağım yazının konusudur.

Bu görüş üzerinden de anlaşılabilir ki Almanya, çevresel ve ekonomik faktörler sebebiyle hâlihazırda işleyen sistemini, yeniden, yenilenebilir olarak yaratıp tüm zorluklara rağmen bağımsız ve temiz bir enerji sistemi oluşturmayı hedeflemektedir.

Feldheim Örneği

Almanya’da enerji ihtiyacını kendi kendine karşılayabilen tek köy olan Feldheim, rüzgar türbini, güneş paneli, biyogaz, enerji depolama ve talaş ısıtma tesislerine ev sahipliği yapmaktadır. %100 karbon-nötr olan bu köy, tek başına 160 bin litre petrolün ithalatını ortadan kaldırmaktadır. Rüzgar çiftlikleri ve biyogaz tesislerinden ticari gelir elde edilmesini sağlamakla beraber, ekonomik, ekolojik ve temiz bir endüstriyel örnek oluşturmaktadır. Feldheim, Almanya’nın gelecekteki planlarının uygulamaya geçirilmesi konusunda küçük ancak bir o kadar da etkili bir örnek oluşturmaktadır.

Almanya ve Petrolde Dışa Bağımlılık

Almanya'da kullanılan petrol, büyük oranda ithal edilmektedir. Yıllık petrol üretimi her geçen yıl %5 oranında azalan Almanya, 2013 yılında 2,6 milyon ton petrol üreterek kendi ihtiyacının yalnızca %2,8'ini karşılayabilmiştir. 2013'teki verilere göre Almanya, 90,4 milyon ton petrol ithalatı ile %97,2 oranında dışa bağımlıdır. Almanya, ithal ettiği petrolün %57'sini İngiltere, Norveç ve Rusya’dan temin etmektedir. Almanya'ya gelen petrollerin geçtiği sekiz temel rota bulunmaktadır. Bu rotaların dördü limanlar (üçü Kuzey Denizi'nde, biri Baltık Denizi'nde), kalan dördü ise yurt dışından gelen dört boru hattı (İtalya, Hollanda, Fransa ve Rusya'dan petrol taşıyan) ile sağlanmaktadır.

Hâlâ petrol ile enerji üretmeye devam eden Almanya’nın petrol konusundaki dışa bağımlılığı, yenilenebilir enerji temelli bir sisteme geçmenin ulusal avantajlarını da gözler önüne sermektedir.

Sonuç

Sonuç olarak Almanya'nın yenilenebilir enerji kullanımını ve enerji tasarrufunu örnekleyen bu enerji dönüşümü süreci, her ne kadar zorlu olsa da diğer ülkeler için önemli bir örnek teşkil etmektedir. Bireylerin daha kaliteli ve temiz bir ortamda yaşamasına katkıda bulunan bu dönüşüm, ülkelerin ise enerji açısından dışa bağımlılığının azaltılmasında kullanılabilecek en önemli örneklerden biridir.