Ektopik Gebelik Nedir? Nasıl Tespit Edilir, Nasıl Tedavi Edilir?
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
- Türkçe Adı Ektopik Gebelik
- İngilizce Adı Ectopic Pregnancy
- ICD JA01
- Diğer İsimleri Dış Gebelik
Genel Bilgiler: Patoloji ve Mekanizma
Gebelik, yumurtanın döllenmesiyle başlayan bir süreçtir. Normalde döllenen yumurta, uterusun (rahim) iç boşluğuna bakan yüzüne gömülür ve burada büyümeye başlar. Ektopik gebelik ise döllenmiş yumurtanın uterusun iç boşluğu dışındaki bir yere gömülüp burada büyümeye başlamasıdır.
Normal gebelik fizyolojisi yumurtalıktan salıverilen yumurtanın fallop tüplerinde spermle döllenip daha sonrasında uterusa taşınarak burada gömülmesi esasına dayalıdır. Ektopik gebelik genellikle döllenmiş veya döllenmemiş yumurtayı yumurtalıktan rahme taşıyan ve genellikle döllenmeye ev sahipliği yapan fallop tüplerinde görülmektedir.
Eğer bir sebeple fallop tüplerinde bir inflamasyon oluşmuşsa veya bir yapı bozukluğu gelişmişse, hormonal düzensizlikler veya döllenmiş yumurtanın çok hızlı büyümesi gibi sürece bağlı değişimler oluşmuşsa döllenmiş yumurta tüplerden uterusa inememekte, bir nevi hapis kalmaktadır. Bu şekilde fallop tüplerinde olan gebeliklere tubal gebelik denmektedir. Ektopik gebelik ayrıca yumurtalıkta, abdomen (karın duvarı) boşluğunda veya rahim ağzı olan servikste görülebilmektedir.
Ektopik gebelik, normal gebelik gibi ilerlememektedir. Tedavi edilmediğinde döllenmiş yumurta yaşamla bağdaşmaz bir konumda kalırken, etrafındaki büyüyen doku da yaşamı tehdit edici kanamalara sebep olabilir.
Belirti ve Semptomlar
Başlangıçta hiçbir semptomla karşılaşılmayabilir. Yine de kimi ektopik gebelik hastası kadınlar, normal gebeliğin belirti ve semptomları olan menstrüasyon gecikmesi, bulantı veya memede hassasiyetle karşılaşabilirler. Eğer ektopik gebelik hastaları gebelik testi yaparlarsa, sonuç pozitif çıkacaktır. Yine de bu gebelik şekli normal gebelik gibi ilerlemeyecektir. Döllenmiş yumurta uygun olmayan bir yere gömülürse, gelişimi süresince belirti ve semptomları da giderek belirginleşecektir.
İlk uyarıcı belirti, açık renkli vajinal kanama ve pelvik (leğen kemiği bölgesi) ağrıdır. Eğer kanama tubal gebeliğe bağlı oluşursa nörolojik kökenleri benzer olan sinirlerce duyu alındığından omuzda ağrı (yansıyan ağrı) veya ani bağırsak hareketleri oluşabilir. Ektopik gebelik ilişkili vajinal kanamalar hastalarca menstrüel kanama gibi algılanabilmektedir. Özellikle düzensiz menstrüasyon gören veya menstrüasyon düzenini takip etmeyen kadınlarda ektopik gebeliğe bağlı kanamaların hastalar tarafından ayırt edilmesi oldukça zordur. Spesifik belirti ve semptomlar kanın nerede biriktiğine ve ilgili anormalliğin hangi sinirlerce algılandığına bağlı olarak değişecektir.
Eğer tubal gebelikte döllenmiş yumurtanın çevresindeki doku büyümesi bir noktada fallop tüplerini yırtarsa (rüptür) abdomen bölgesine hayatı tehdit edecek ciddiyette kanamalar görülebilir. Bu kanama da baş dönmesi, bayılma ve şok tablolarına sebep olabilir. Gebelikte;
- vajinal kanamaya eşlik eden çok şiddetli pelvik ağrı varlığında,
- çok yoğun baş dönmesi veya baygınlık durumlarında,
- omuz ağrılarında acil şekilde doktorunuza başvurulması önerilmektedir.
Ayırıcı tanı açısından dikkat edilmesi gereken durumlar:
- Fizyolojik, döllenmiş yumurtanın gömülmesine bağlı implantasyon kanaması,
- Spontan abortus (düşük),
- Servikal (rahim ağzında), vajinal veya uterusta patolojik bir durum (örneğin polip),
- subkoryonik hematom (bebek ile anne arasında biyokimyasal iletişim kuran ve bebeğe ait olan bu yapının çevresinde kanama odakları),
- gestasyonel trofoblastik hastalıklardır (bebeğin anne ile temas ettiği yapılarının hastalıkları).
Risk Faktörleri
- Daha önceden ektopik gebelik geçirmiş olmak.
- İnflamasyon veya enfeksiyon. Cinsel yolla bulaşan özellikle gonore ve klamidya gibi enfeksiyon etkenleri fallop tüplerini ve komşu dokuları inflame etmekte, sonuçta ektopik gebeliğe neden olabilmektedir.
- Kısırlık tedavisi. Yapılan araştırmalar hem kısırlığın kendi başına hem de IVF (in vitro fertilization) gibi yardımcı üreme tekniklerinin ektopik gebelik riskini arttırdığını göstermektedir.
- Tubal cerrahi öyküsü. Fallop tüplerinde yapı veya işlev bozukluğuna bağlı yapılan cerrahiler sonrası yapışıklıklar veya tıkanıklıklar oluşumuna bağlı ektopik gebelik riskinin artışı gösterilmiştir.
- IUD (intrauterin device), yani uterus içi gebelik önleyici ve tubal ligasyon, yani fallop tüplerinin cerrahi olarak kapatılması gibi doğum kontrol yöntemlerinin ektopik gebelik riskini arttırdığı gösterilmiştir.
- Sigara. Rakamsal bir tespit olmasa da içme sıklığı arttıkça riskin arttığı gösterilmiştir.
Teşhis Yöntemleri
Pelvik muayene ile ağrının kaynağı, hassasiyet ve yumurtalık veya fallop tüplerinde kitle belirlenebilir. Yalnız ektopik gebelik tanısı için yeterli bir teşhis yöntemi değildir. Mutlaka kan testi ve ultrason tetkiki istenmektedir.
Öncelikle gebelik tespiti için kanda HCG (human chorionic gonadotropin) seviyelerine bakılır. Gebelik için cinsel birleşmeden 5-6 hafta sonra bu hormonun zamanla seviyelerinin hızla artmasının tespiti ile gebelik tanısı konur. Ardından transvajinal ultrason ile gebeliğin tam olarak nerede olduğu, bir başka deyişle normal/ektopik gebelik ayrımı yapılır. Ayrıca karın ultrasonu ile de gebelik durumu ve iç kanama varlığı araştırılabilir.
Kan kaybına bağlı anemi vb. durumların araştırılmasında tam kan sayımı ve ektopik gebelik tanısı sonrası olası kan transfüzyonu (kayıp kanın yerine konması işlemi) ihtiyacı açısından kan grubunun tespiti, süreci yönetmek için istenebilecek tetkiklerdendir.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Tedaviler veya İdare Yöntemleri
Döllenmiş yumurtanın uterus dışında gelişmesi mümkün değildir. Hayatı tehdit edecek komplikasyonları engellemek için uterus dışında bulunan (ektopik) dokuyu vücuttan çıkarmak gerekmektedir. Semptomlara bağlı olarak ve ektopik gebeliğin teşhisi sonrası tedavi seçenekleri medikasyon (ilaçla tedavi), laparoskopi ve abdominal cerrahidir.
İlaçlar
Erken ektopik gebeliklerde ve özellikle düzensiz kanama durumlarında kullanılır. Metotreksat ismindeki ilaç genetik metabolizmayı etkileyerek hücrelerin çoğalmasını engelleyip mevcut hücreleri de yok etmektedir. Bu tedavi enjeksiyon ile yapılmaktadır ve ektopik gebeliğin kesin tanı olduğu durumlarda uygulanmaktadır. Enjeksiyon sonrası tedavinin başarısı açısından tekrar HCG hormon seviyelerine bakılmaktadır.
Laparoskopik Prosedürler
Salpingostomi ve salpingektomi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Laparoskopi:,; abdomende, göbek deliği veya yakınında küçük bir kesi ile ince bir tüp ve kamera kullanılarak yapılan girişimsel boyutu en az düzeye çeken bir cerrahi tekniktir. Salpingostomide ektopik gebelik kesesi alınır ve tüpler kendi başına iyileşmeye bırakılır. Salpingektomide hem ektopik gebelik kesesi hem de tüpler beraber alınmaktadır. Tedavinin hangisi ile sağlanacağı tüplerin yapı bozukluğu, rüptüre olup olmama durumu, kanamanın boyutu gibi hasarın boyutunu etkileyen faktörlere bağlıdır.
Acil Cerrahi
Yoğun kanamanın olduğu ektopik gebeliklerde laparoskopik veya laparotomik (açık cerrahi) olarak uygulanmaktadır. Bazı durumlarda fallop tüpleri kurtarılabilmekteyken rüptür olması durumunda tüpler rezeke (vücuttan çıkarılma) edilmektedir.
Etimoloji
Yunancada "ektopus" (ek- dışarıda, dışında anlamında ön ek ve -topus yer, anlamında kelime) kelimesi Modern Latinceye "ectopia" olarak geçmiş ve 1864 yılında İngilizcede gebelikle ilişkilendirilip "olması gerekenden başka bir yerde hastalıklı olarak bulunan" anlamı kazandırılmıştır.
Orta Türkçede kebe, "iri, şişkin" sözcüğünden evrilmiştir. Türkçe sözcük, Eski Türkçe aynı anlama gelen kaba sözcüğü ile eş kökenli olabilir; ancak bu kesin değildir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 6
- 4
- 3
- 2
- 2
- 2
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- Mayo Clinic. Ectopic Pregnancy - Symptoms And Causes. (18 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 12 Haziran 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
- Mayo Clinic. Ectopic Pregnancy - Diagnosis And Treatment - Mayo Clinic. (18 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 12 Haziran 2021. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
- T. Tulandi, et al. Ectopic Pregnancy: Clinical Manifestations And Diagnosis. (2 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 12 Haziran 2021. Alındığı Yer: UptoDate | Arşiv Bağlantısı
- UptoDate. Ectopic Pregnancy: Epidemiology, Risk Factors, And Anatomic Sites. Alındığı Tarih: 12 Haziran 2021. Alındığı Yer: UptoDate | Arşiv Bağlantısı
- EtymOnline. Ectopic. Alındığı Tarih: 12 Haziran 2021. Alındığı Yer: EtymOnline | Arşiv Bağlantısı
- Nişanyan Sözlük. Gebe. Alındığı Tarih: 12 Haziran 2021. Alındığı Yer: Nişanyan Sözlük | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/10/2024 06:20:43 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10571
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.