Einstein'ın Beyni Daha Büyük Olduğu İçin Mi Daha Zekiydi?

Mit-1: "Einstein beyninin %10'unu kullanabiliyordu. Sıradan insanlar ise %3-5 kullanırlar. Bu yüzden Einstein daha zekiydi."

Mit-2: "Einstein'ın beyni diğer insanlarınkinden daha büyüktü. Bu sayede Einstein daha zeki olabildi."

Gerçek-1: Einstein da beynini diğer bütün insanlar gibi, %100'e yakın bir oranda kullanmaktaydı. Zaten insanların beyinlerinin %3'ünü veya %10'unu (veya %100'den eksik herhangi bir miktarını) kullandıklarına dair iddialar tamamen asılsızdır ve uydurmadır. Einstein da dahil olmak üzere tüm Homo sapiens türüne ait bireyler (ve diğer hayvanlar da) beyinlerinin %100'ünü kullanmaktadırlar. Bu konuda ayrıntılı bilgi için buradaki ve buradaki yazılarımızı okuyabilirsiniz. 

Gerçek-2: Einstein, sanılanın aksine ortalamadan ufak bir beyne sahipti. Ancak onu farklı kılan, analitik zekasını destekleyen bazı beyin bölgelerinin, genel beyin hacmine oranının daha büyük olmasıdır. Buna karşılık, beyninin bazı diğer bölgeleri, genel ortalamaya göre kısmen daha küçüktür. Yani Einstein, bazı beyin bölgelerinden kazanırken, bazılarından yitirmiştir. Hatta yitirdiği hacim kazandığına göre birazcık daha fazla olduğu için beyni ortalamadan kısmen küçüktür. 

Gerçek-3: Beynin büyüklüğünü tek başına zeka ile ilişkilendirmek doğru değildir. Önemli olan beynin bölgelerinin dağılımı, birbirlerine göreli oranları (kısmi oranları) ve birbirleriyle olan etkileşimleridir.

Bilgi-1: Einstein 1955'te, 76 yaşındayken öldüğünde, ölümünden sonraki 7 saat içerisinde beyni nekropsi ile alındı ve %10 formalin enjekte edilerek donduruldu. Beyninin farklı açılardan yüzlerce, belki binlerce fotoğrafı çekildi ve dosyalandı. İncelemelerde hiçbir nörolojik bozukluğa rastlanmadı. Daha sonra beyni her biri 10 santimetreküpten oluşan 240 parçaya bölündü. Bu bölümler, beynin farklı işlevsel kısımlarına karşılık gelmekteydi. Her bir parça selloidin içerisinde saklandı ve dokusal/hücresel analizleri yapıldı.

Bilgi-2: Einstein'ın korunmuş beyni farklı bilim insanlarınca defalarca incelendi. En kapsamlı analiz ise 1999 yılında McMaster Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi tarafından yapıldı. Araştırmada Einstein'ın beyni 35 erkek (8'i 65 yaş üstü ve ortalama IQ'ları 116) ve 56 kadın beyniyle kıyaslandı.

Bilgi-3: Yapılan araştırmaların hepsi aynı sonuçları verdi. Einstein'ın beyni 1230 gram ağırlığındaydı. Halbuki çağdaşlarının ortalaması 1400 gram idi. Einstein'ın arka pariyetal lobunda ön tarafa doğru fazladan bir kıvrım bulunmaktaydı ve bu alan, normalden %15 daha geniş bir alana yayılmaktaydı. Buna karşılık Einstein'ın beyninde Sylvian Oyuğu daha az gelişmiş, pariyetal operkulum hiç gelişmemişti. Bu yapıların eksikliği, beynin bahsettiğimiz farklı bölgelerinin büyümesi için alan açmıştır. Frontal lobda (motor hareketleri kontrol eder) herhangi bir önemli farklılık bulunmamaktadır. Frontal korteksi ortalamadan biraz daha büyüktür, bu da etrafındaki olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkilerini kurma yetisini ileri götürmüş olabilir.

Bilgi-4: Ayrıca yapılan araştırmada Einstein'ın sol beyninde bulunan hipokampus ve neokorteks bölgelerinin sağ tarafa göre daha büyük olduğu (yanallaşma) tespit edilmiştir. Sağ tarafta ise pariyetal lobu daha küçüktür.

Bilgi-5: Sol taraftaki pariyetal bölgedeki büyüme Einstein'ın matematiksel düşünmesini, zaman-uzaysal algısını ve hareketlerin hayal edilmesi yeteneğini geliştirmiştir.

Sonuç: Beyindeki yapılar oldukça özelleşmiştir ve dolayısıyla her bir bölgenin işlevi farklıdır. Beyin, sınırsız büyüyebilen bir organ değildir. Beyindeki her büyüme, bazı diğer bölgelerde küçülmelere sebep olabilir. Bu da Einstein'ın mantık açısından çok güçlü (sol beyin daha özelleşmiş), duygusal açılardan ise daha sıradan olmasına sebep olmuştur.

Görsel: Einstein'ın beyninde, normalde bulunması gereken parietal operkulum'un oluşmadığı, bu nedenle normalden %15 genişleyebilen/irileşebilen inferior pariyetal lobun bulunduğu bölge.

Sinirbilim Terimleriyle İlgili Notlar:

1) Pariyetal Lob: Uzaysal duyular ve yönelimleri kontrol eder. Dokunma bölgesini ve görsel bölgenin arka kısmını içerir. Cisimlerin görsel manipülasyonunda, soyutlanmasında ve hayal gücünde görev alır.

2) Sylvian Oluğu: Frontal (Ön) Lop ile Pariyetal Lop kısımlarını birbirinden ayıran hattın adıdır. Kısımların göreceli büyüklüğünü göstermesi açısından önemlidir.

3) Pariyetal Operkulum: Sylvian Oluğu'nun üstünü kapatan pariyetal lob bölgesidir. İkincil dokunma bölgesini içerir.

4) Hipokampus: Duyguların oluşumunda, bellekte, uzaysal navigasyonda görev alır. Beynin zeka açısından en önemli bölgelerinden biridir.

5) Neokorteks: Memelilerin zekalarındaki yükselişe sebep olan beynin serebrum kısmının en dış katmanıdır. Algıları, kas hareketlerini, uzaysal mantıklamayı, bilinçli düşünceyi ve dili kontrol eder.

Kaynaklar ve İleri Okuma:

1. Brain
2. The Lancet
3. American Journal of Psychology
4. BioQuant
5. CerebroMente
6. NPR
7. HowStuffWorks
8. Johns Hopkins University