COVID-19 Enfeksiyonu, Uzun Vadeli Beyin Sorunları Riskini Artırıyor!

Eğer COVID-19 geçirdiyseniz, hala etkilerini beyninizde sürdürüyor olabilir. Yeni araştırmalar, virüs bulaşmış olanların, enfeksiyondan sonraki ilk yıl içinde bir dizi nörolojik durum geliştirme risklerinin arttığını gösteriyor. St. Louis'deki Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi ve ABD Gazi İşleri St. Louis Sağlık sistemindeki federal sağlık verilerinin kapsamlı bir analizini yapan araştırmacılara göre; felç, bilişsel ve hafıza problemleri, depresyon, anksiyete ve migren, bu tür komplikasyonlar içerisinde yer alıyor.

Ayrıca COVID-sonrası beyin; titreme, istemsiz kas kasılmaları, epileptik nöbetler, işitme ve görme sorunların, denge ve koordinasyon güçlükleri ve Parkinson hastalığında yaşananlara benzer başka semptomlar gibi hareket bozuklukları ile ilişkili olabilir. Washington Üniversitesi'nde klinik epidemiyolog olan kıdemli yazar Ziyad El-Aly şöyle söylüyor:

Çalışmamız, COVID-19'un uzun vadeli nörolojik sonuçlarının kapsamlı bir değerlendirmesini sunuyor. Geçmiş çalışmalar, çoğunlukla hastanede yatan hastalarda daha dar bir nörolojik sonuç kümesini incelediler. Yoğun bakım ünitesine alınanlar da dâhil olmak üzere hem hastaneye yatan hem de yatmayan hastalar arasında, 44 beyin ve diğer sinir hastalıklarını değerlendirdik. Sonuçlar, COVID-19'un uzun vadeli zaralı etkilerini ortaya koydu. Bunlar, Uzun COVID'in kaçınılmaz parçaları. Virüs her zaman, bazı insanların düşündüğü kadar iyi huylu olmuyor.

Genel olarak COVID-19, dünya çapında 40 milyondan fazla yeni sinir hastalığı vakasına katkıda bulundu. COVID enfeksiyonu geçirmenin dışında, uzun süreli nörolojik problemler için belirli risk faktörleri nadir bulunuyor. Al-Aly şöyle söylüyor:

Daha önce sağlıklı olan ve hafif enfeksiyon geçiren bireylerde beyin problemleriyle karşılaşıyoruz. Genç ya da yaşlı, kadın ya da erkek veya ırkınızın ne olduğu önemli değil. Sigara içip içmediğiniz veya başka sağlıksız alışkanlıklarınız ya da koşullarınızın olup olmadığı da önemli değil.

Çalışmada çok az kişi COVID-19 için aşılanmıştı, çünkü aşılar çalışma süresi boyunca (Mart 2020'den Ocak 2021'in başlarına kadar) henüz yaygın olarak mevcut değildi. Veriler ayrıca; delta, omicron ve diğer COVID varyantlarından önce toplandı.

Nature Medicine'da yayınlanan ve Al-Aly öncülüğünde yapılan önceki bir çalışma, aşıların, beyin problemlerini yaklaşık %20'lik bir oranla azalttığını buldu.^[1] Al-Aly şöyle söylüyor:

Aşı olmak kesinlikle çok önemli. Ancak bu uzun vadeli sinir hastalıklarına karşı tam koruma sağlamadıklarını anlamak da önemli.

Çalışma Nasıl Yapıldı?

Araştırmacılar, ülkenin en büyük entegre sağlık sistemi olan ABD Gazi İşleri Bakanlığı tarafından tutulan bir veritabanında, yaklaşık 14 milyon tanımlanmamış tıbbi kaydı analiz ettiler. Her yaştan, ırktan ve cinsiyetten hasta bulunuyordu.

1 Mart 2020'den 15 Ocak 2021'e kadar, COVID pozitif çıkan ve enfeksiyondan sonraki ilk 30 gün hayatta kalan 154.00 kişiden kontrollü bir veri seti oluşturdular. COVID-19 veri setindeki nörolojik sonuçları, virüs bulaşmamış diğer iki grup insanla karşılaştırmak için istatistiksel modelleme kullanıldı. Aynı zaman aralığında COVID kapmayan 5.6 milyonu aşkın bir kontrol grubu ve virüs dünya çapında milyonları etkilemeden çok önceyi (Mart 2018- 31 Kasım 2019) kapsayan 5.8 milyonluk bir kontrol grubu, bu iki kontrol grubuna oluşturuyordu.

Araştırmacılar bir yıl boyunca beyin sağlığını incelediler. Nörolojik durumlar, virüs bulaşmamış olanlara kıyasla COVID-19 olanlarda %7 daha fazla meydana geldi. Bu yüzden ABD'deki COVID-19 vakalarının sayısına göre değerlendirildiğinde, virüsle ilişkili beyin bozukluğu yaşayan yaklaşık 6.6 milyon insana denk geliyor.

SARS-CoV-2, Sinir Sistemini Alt Üst Ediyor!

Halk dilinde "bilinç bulanıklığı" olarak adlandırılan hafıza problemleri, COVID'in uzun vadeli, beyinle ilişkili en yaygın semptomları arasında. Kontrol gruplarındakilerle karşılaştırılınca virüse yaklanan kişilerin, %77 daha fazla hafıza problemi geliştirme riski bulunuyor. Al-Aly şöyle söylüyor:

Bu sorunlar bazı insanlarda çözülebilir, ancak diğerlerinde de devam edebilir. Bu noktada, sorunları devam edenlerin iyileşen insanlara oranı bilinmiyor.

İlginç bir şekilde araştırmacılar, virüsle enfekte olanlar arasında Alzheimer hastalığı riskinin arttığını belirtti. Kontrol gruplarına kıyasla, COVID-19 olanlarda 1000 kişi başına fazladan 2 Alzheimer vakası düşüyordu. Al-Aly şöyle söylüyor:

COVID-19'u olan birinin, birdenbire Alzheimer hastası olması pek olası değil. Alzheimer'ın ortaya çıkması yıllarca sürüyor. Ancak, Alzheimer'a yatkınlığı olan insanların, COVID etkileri ile hastalığı daha hızlı geliştirdiklerinden şüpheleniyoruz. Nadir bir durum; ama endişe verici.

Ayrıca, kontrol gruplarına kıyasla, virüse yakalanan kişilerin iskemik inme geçirme olasılığı %50 daha fazlaydı. İskemik inme, bir kan pıhtısı veya başka bir engel, bir aterin beyne kan ve oksijen sağlama yeteneğine engel olduğunda ortaya çıkmaktadır. Tüm inmelerin çoğunluğunu oluşturuyor ve konuşma zorluğuna, bilişsel karışıklığa, görme sorunlarına, vücudun bir tarafında his kaybına, kalıcı beyin hasarına, felce ve ölüme neden olabilmektedir. Al-Aly şöyle söylüyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Diğer araştırmacılar tarafından, SARS-CoV-2'nin kan damarlarının zarına saldırıp sonrasında inme veya nöbeti tetikleyebileceğini gösteren, fare ve insanlar üzerine çalışmalar yapıldı. Risk faktörü olmayan birinin aniden nasıl felç geçirebileceğini açıklamaya yardımcı oluyor.

Genel olarak enfekte olmayanlara kıyasla, COVID-19 geçiren kişilerin epilepsi veya nöbet geçirme olasılığı %80, anksiyete veya depresyon gibi zihinsel sağlık bozuklukları geliştirme olasılığı %43, hafif ila şiddetli baş ağrısı yaşama olasılığı % 35 ve hareket bozukluklarıyla karşılaşma olasılığı% 42 daha fazlaydı. Sonuncusu; istemsiz kas kasılmaları, titreme ve diğer Parkinson benzeri semptomları içeriyor.

COVID-19 hastalarının bulanık görme, kuruluk ve retina iltihabı gibi göz problemlerine sahip olma olasılıkları da %30 daha fazlaydı. Ayrıca, %22 daha fazla tinnitus veya kulak çınlaması gibi işitme anormallikleri geliştirme olasılıkları bulunuyordu.

Sonuç

Al-Aly şöyle söylüyor:

Çalışmamız, enfeksiyondan bir yıl sonra COVID-19'un nörolojik sonuçlarının kapsamlı bir açıklamasını sağlayarak bu artan kanıtlara katkıda bulunuyor.

Uzamış COVID'in beyinde ve diğer sistemlerdeki etkileri, devam eden pandemiyi yönetmek ve COVID sonrası bir dünya için planlar geliştirmek üzere, hükümetlerin ve sağlık sistemlerinin politika, halk sağlığı ve önleme stratejileri geliştirme gereksinimini gösteriyor. Pandeminin geniş kapsamı göz önüne alındığında bu zorlukların aşılması, hızlı ve koordineli, ancak şu anda bu yok, küresel, ulusal ve bölgesel müdahele stratejileri gerektiriyor.