Beynimiz düşündüğümüz kadar basit çalışmıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, tuhaf şeylere inanmanın oldukça yaygın olduğunu henüz fark etmeyen insanlar için bir uyandırma çağrısı görevi gördü. Donald Trump'ın başkanlığı sırasında ortaya çıkan aşırı sağ bir komplo teorisi olan QAnon'un yükselişinden, maske takma ve COVID-19 aşılarının güvenliği üzerine politikleşen tartışmalara kadar, düşüncelerimizin önyargılarımıza göre kolayca zikzak çizdiği çok açık bir hale geldi. Peki ya matematik için de aynı durum söz konusu olabilir mi?

Dan Kahan ve meslektaşları, çalışmalarında sıklıkla inançlar ve belli bir gruba üye olma arasındaki etkileşimleri inceliyorlar. Biz insanlar, doğamız gereği kuvvetli bir kabile bilincine sahibiz; dolayısıyla eğer kabilemiz bize en son gerçekleşen seçimlerde diğer kabile tarafından seçim sonuçlarına hile karıştırıldığına inanmamızı söylerse, kanıtlara bile bakmadan bu düşünceyi benimseyebiliriz. Peki, asıl soru şu: Gerçek olmayan bir inanca kapılmak mı daha vahimdir, yoksa kendi topluluğunuzun değer yargılarına ters düşerek dışlanmayı göze almak mı?

Matematik, her ne kadar çok zor bir uğraş olsa da, herkesin gücünü ve güzelliğini takdir edebileceği bir yapıdır. Aslen miktar, yapı, uzay ve değişim gibi olguları araştırmakta kullanılan matematiğin tam bir tanımını yapmak gerçekten çok zordur.

Hepimizin bildiği gibi matematik, sayılarla ve sembollerle uğraşır. Bunları kullanarak, Evren'de var olan ve hatta var olmayan (veya var olsa da, matematikteki gibi idealize olmayan) yapı, olay, olgu ve süreçleri tanımlamakta ve izah etmekte kullanılır. Örneğin matematikte türev kavramı Evren'deki değişim olgusunun karşılığıdır.

Uluslararası Matematik Olimpiyatı (IMO) üniversite öncesi öğrenciler için muhtemelen en prestijli yarışmadır. Her yıl dünyanın dört bir yanından gelen öğrenciler bronz, gümüş ve altın madalyalar için yarışıyor. Yakında yapay zeka programları da onlarla yarışabilir.

Ocak ayında Google DeepMind'dan Google DeepMind ve New York Üniversitesi'nden Trieu H. Trinh, Nature dergisinde AlphaGeometry adlı yeni bir yapay zeka programını tanıttı. Araştırmacılar, programın geçmiş Uluslararası Matematik Olimpiyatı'ndaki 30 geometri probleminden 25'ini çözebildiğini, bunun da insan altın madalya sahiplerininkine benzer bir başarı oranı olduğunu bildirdi. Yapay zeka ayrıca 2004 IMO'sunda uzmanların dikkatinden kaçan bir soruya daha genel bir çözüm buldu.

Bir hayvanın iç dünyası (fizyolojisi ve anatomisi) davranışlarıyla nasıl bütünleşir? Duyu sistemleri, hayvanın oluşturduğu davranışa dışarıdan bilgi sağlar. Açlık ve korku gibi içsel duyular davranışsal öncelikleri etkiler. Motivasyon, hayvanların duyusal girdilerine ve içgüdüsel ihtiyaçlarının gücüne dayanarak olası davranışlar arasında nasıl seçim yaptıklarını tanımlar.

Hayvanlar nasıl karar verir? Sessizce uyuyan bir köpek neden uyanıp yemek veya arkadaş arar ya da evden dışarı çıkmak ister? İşitme, görme, koklama gibi çevreyi algılayan duyular davranış değişikliğine yol açan bilgiler sağlar. Açlık, cinsel ilişki isteği, korku, acı vb. gibi iç dünya algıları davranış için canlıya anlık motivasyon kazandırır. Hayvanlar, bu dışsal ve içsel girdileri davranış önceliklerini belirlemek için birleştirir.

2000’li yılların başından itibaren kadın gelişiminde yeni ve tedirgin edici bir eğilim araştırmacıların dikkatini çekmiştir: Büyüyen memeleriyle, cinsel organlarını çevreleyen kıllarıyla ve adet görmeleriyle kızlar daha erken yaşlarda ergenliğe adım atmaktadır.

Peki bu eğilimin sebebi nedir? Bazı araştırmacılar bunun sebebinin hormonların yapısını bozan kimyasallar olduğundan şüpheleniyor. Fakat bu kimyasallar sadece kirli sulardan veya zararlı çevrelerden gelmekle kalmayıp neredeyse her gün kullandığımız şampuanlarda, makyaj malzemelerinde ve çoğu kişisel bakım ürününde de bulunuyor. 

Yaşayan en büyük organizma mı? Geniş coğrafi yayılım mı? Göz alıcı güzellik mi? Küllerinden doğan bir tür mü? Bu ne böyle?

Kuzey Amerika kıtasına özgü bir titrek kavak türü olan Populus tremuloides, dünyanın en çok bilinen, en güzel ve en çok sevilen ağaç türlerinden biridir. Bu muhteşem türün değerini yeterince anlayabilmek için bu yazıda bazı önemli biyolojik özelliklerine değineceğiz.

Futurama çizgi filminin “Benda Tutsağı” bölümünde bir profesörün anlattığı, zihin değiştiren bir hikaye anlatılıyor. Profesör Cavan bir vücut ister ve Amy güçlü, ince bir vücut ister, bu yüzden fikir alışverişinde bulunmaya karar verirler. Ancak daha sonra eski bedenlerine dönmek isterler ancak cihazdaki bir sorun onları engeller. Çünkü bu yapı aynı anda yalnızca iki kişinin fikrini değiştirmesine olanak tanıyacaktı. Böyle bir süreç bir robotun katılımıyla gerçekleşir. Artık psişik değişimler yaşayan 7 beden ve kendilerine ait zihinleri olmayan 9 beden vardı. Bu sorunu çözmek Ken Keeler’a kalmıştı. Keeler, bu yapıyı kullanan herhangi bir büyüklükteki grubun yalnızca 2 element ekleyerek orijinal durumuna dönebileceğini kanıtladı. Daha sonra bu kanıt Futurama teoremi veya Keeler teoremi olarak bilinmeye başlandı. Keeler kanıtlarını Futurama’nın bu bölümüyle ilişkilendirdi.

Aaron Swartz, Amerikalı bir bilgisayar programcısı, girişimci ve internet aktivisti olarak hayatına damgasını vurmuş bir figürdür. 8 Kasım 1986'da Chicago, Illinois'de doğan Swartz, çocukluk yıllarında bile bilgisayar programlamaya olan ilgisi ve yeteneği ile dikkat çekiyordu. Henüz 14 yaşındayken Reddit'in kuruluşuna katkıda bulunarak programlamadaki dâhiyane yeteneklerini sergiledi. Bu olay, Swartz'ın gelecekteki başarılarına işaret eden önemli bir dönemeç oldu.Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'ne (MIT) giriş yaptıktan sonra, Swartz, internet özgürlüğü ve bilgiye açık erişim konularında aktif bir şekilde çalışmaya başladı. "Açık Erişim" (Open Access) adlı projede yer alarak bilimsel araştırmaların ücretsiz olarak kamuya açılmasını savundu. Bu proje, Swartz'ın bilgiye özgür erişim konusundaki ilk adımlarından biriydi.Ancak, Swartz'ın adını daha geniş kitlelere duyurmasını sağlayan olay, JSTOR veritabanına erişim sağlama çabası oldu. Swartz, bu veritabanından büyük miktarda akademik makale indirerek bu bilgileri kamuya açma amacındaydı. Ancak bu eylemi, federal hükümetin dikkatini çekti ve 2011 yılında Swartz, bilgisayar korsanlığı suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı. Bu süreç, Swartz'ın hukuki zorluklarla dolu bir döneme girmesine neden oldu.Hukuki mücadele, Swartz'ın internet özgürlüğü ve bilgiye erişim mücadelesini bir kez daha gündeme getirdi. Ancak, bu süreçte yaşanan baskılar ve hukuki sorunlar, genç aktivisti derin bir depresyona sürükledi. Maalesef, 11 Ocak 2013'te sadece 26 yaşında, intihar ederek yaşamına son verdi. Bu trajik olay, hem bilgi özgürlüğü savunucularını hem de internet aktivistlerini derinden etkiledi.Swartz'ın ölümü, bilgiye erişim konusundaki sorunları ve internet özgürlüğü mücadelesini gündeme getirerek geniş çapta bir tartışma başlattı. Swartz'ın mirası, özellikle özgür bilgiye olan bağlılığı ve internet özgürlüğü için yaptığı mücadele ile yaşamaktadır. Birçok insan, Swartz'ın ardında bıraktığı bu mirası devralarak, bilgi özgürlüğü ve dijital haklar konusundaki çalışmalarına devam etmektedir.Swartz'ın hayatını anlamak için, onun bilgisayar programlama alanındaki başarılarına, internet özgürlüğü ve bilgiye erişim konusundaki kararlılığına ve yaşadığı zorluklara odaklanmak önemlidir. Bilgi özgürlüğü için verdiği mücadele, günümüzde hala etkisini sürdürmektedir. Swartz'ın mirası, bireylerin bilgiye özgür erişim hakkını savunma konusundaki çabalarını tetiklemiştir.Sonuç olarak, Aaron Swartz, kısa ama etkileyici hayatı boyunca bilgisayar programlamasındaki yetenekleri, internet özgürlüğüne olan bağlılığı ve bilgiye erişim için verdiği mücadele ile tanınan bir figür olarak hatırlanacaktır. Onun mirası, bilgi özgürlüğü ve dijital haklar konularındaki önemli tartışmaları şekillendirmeye devam etmektedir. Swartz, bilgiye özgür erişim konusundaki hedefleri için mücadele ederken bıraktığı izle unutulmamalıdır.

Aaron Swartz'ın Aktivizmi