Büyük kudu (Tragelaphus strepsiceros)

Büyük kudular (Tragelaphus strepsiceros), oldukça dikkat çekici görünüme sahip bir antilop türüdür. Birçok hayvanda görülen seksüel dimorfizm, kudularda boyut farklılığının ötesine geçer. Kudularda erkekleri dişilerden ayıran en önemli özellik, oldukça ilgi çekici olan boynuzlarıdır; 1.8 metre boyutuna ulaşabilen kıvrımlı ve görkemli boynuzlara sahiptirler. Bunun dışında, dişiler daha açık kahverengi tüylere sahipken erkeklerin tüyleri koyu kahverengidir. Vücutlarında ve genellikle gözlerinin aralarında beyaz çizgiler bulunur. Oval ve büyük kulaklara sahiptirler.

Büyük kuduların uzun bacaklı dar bir gövdesi vardır ve kılları kahverengi/mavimsi griden kırmızımsı kahverengiye kadar değişebilir. Gövdeleri boyunca 4 ila 12 dikey beyaz çizgiye sahiptirler. Baş, vücudun geri kalanından daha koyu renkli olma eğilimindedir ve gözler arasında uzanan küçük beyaz bir şerit bulunur. Büyük kudu erkekleri, dişilerinden çok daha büyük olma eğilimindedir ve düşük homurtular, gıcırtılar, uğultu ve nefes nefese kalma gibi çok farklı sesler çıkarabilir. Büyük kuduların kulakları büyük ve yuvarlaktır.

Erkek büyük kuduların ayrıca boğazları boyunca uzanan sakalları ve iki buçuk kıvrımlı büyük boynuzları vardır. Bu boynuzlar düzeltilecek olursa ortalama 120 cm uzunluğa ulaşır (rekor 187,64 cm'dir). Bu boynuzlar, kafadan geriye doğru eğilirken hafifçe ayrılırlar. Boynuzlar, erkekler 6-12 aylık olana kadar büyümeye başlamaz. Boynuzlar ilk spiral dönüşünü yaklaşık 2 yaşında oluşturur ve 6 yaşına kadar tam iki buçuk dönüşe ulaşmaz; bazen 3 tam dönüşleri bile olabilir.

Büyük kudu, en büyük antilop türlerinden biridir. Erkekleri 190–270 kg, maksimum 315 kg ağırlığındadır ve yer-omuz yüksekliği 160 cm civarındadır. Dişiler 120–210 kg ağırlığındadır ve yer-omuz yüksekliği 100 cm kadar kısa olabilir. Dişiler boynuzsuzdurlar, sakalları veya burun işaretleri yoktur. Baş ve vücut uzunluğu 185–245 cm'dir; kuyrukları buna 30–55 cm daha ekleyebilir.

Elif Karakoç

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Kudular, Boynuzlugiller (Bovidae) ailesinde yer alan memelilerdir. Tragelaphus cinsi altındaki kudular iki türe ayrılır. Büyük kudular, yine aynı aileden gelen küçük kudulardan (İng: "Lesser kudu") cüsse olarak daha büyüktür.

Maryland Zoo

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Büyük kudular (Tragelaphus strepsiceros) Afrika kıtasının doğusunda ve güneyinde yaşar. Orman, çalılık arazi ve savanalarda bulunabilirler. Vahşi doğada yaşam süreleri 10 yıla kadar varabilir.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

IUCN’nin 2016 yılında yaptığı nesli tükenmekte olan hayvanlara dair listeye göre büyük kuduların düşük tehlike altında olduğu belirlenmiştir.^[1] Fakat 2019’da yapılan bir çalışmaya göre büyük kuduların sayılarının azaldığı saptanmıştır.

Ne yazık ki bu hayvanlar her yıl kaçak olarak avlanmaktadır. Bir av hayvanı olarak görülen kudu, aynı zamanda boynuzları için de öldürülmektedir. Kudu boynuzları, müzik aleti ve süs eşyası olarak kullanılmaktadır. Afrika kıtasının güney kesimlerinde, en çok avlanan av hayvanlarından biridir. Bu yüzden sayıları giderek azalmaktadır.

Pinterest

Davranış ve Etoloji

Dişi kudular genellikle yavruları ile birlikte bir grup halinde yaşarlar. Genç erkekler küçük gruplar oluşturabilirler. Yetişkin erkekler ise genellikle tek başlarına yaşarlar ve çiftleşme döneminde dişilere katılırlar. Kudular genel olarak barışçıldır. Erkekler arasındaki hiyerarşi meseleleri, çoğunlukla taraflar zarar görmeden halledilir. Fakat bazen saldırı ya da savunma amaçlı boynuzlarını kullanabilirler.

Elif Karakoç

Diyet ve Metabolizma

Kudular genellikle ağaç yaprakları, meyveler ve çalılıklar ile beslenirler. Fakat şaşırtıcı bir şekilde, hayvan kemikleri yedikleri de görülür.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Kudularla ilgili en ilginç özelliklerden biri de Güney Afrika’da oynanan “kudu dışkısı/gübresi tükürme” oyunudur. Bu oyun, adından da anlaşılabileceği gibi kurumuş bilye şeklindeki kudu dışkısının mümkün olduğunca uzağa tükürülmesi üzerine kuruludur. Dışkıyı en uzağa tüküren oyuncu oyunu kazanır. Hatta bu oyunun her yıl düzenlenen bir Dünya şampiyonası da vardır.^[3]

Gözlem Bilgileri

Büyük kudular Güney Afrika, KwaZulu-Natal Bölgesi'nde gözlemlenmiştir.