Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Bonobo Nedir? Bu Seks Bağımlısı Kuyruksuz Maymunla DNA'nızın %98.7'sini Paylaşıyorsunuz!

5 dakika
42,431
Bonobo Nedir? Bu Seks Bağımlısı Kuyruksuz Maymunla DNA'nızın %98.7'sini Paylaşıyorsunuz! Pixabay
Tüm Reklamları Kapat

İnsan doğasını anlamak; davranışlarımızın, duygularımızın ve sosyal yapımızın evrimsel tarihini keşfetmek için yaşayan en yakın kuzenlerimizi yani bonobo ve şempanzeleri incelemek şüphesiz en etkili yöntemlerden biri.

Nedendir bilinmez ama muhtemelen sayılarının oldukça az olması, keşfinin şempanzelerden sonra olması ve şüphesiz temel sebep olan davranışlarının günümüz insanının değer yargılarına bazı hususlarda ters düşmesi bakımından bonobolar sürekli göz ardı edilmiştir. Bonobonun keşif öyküsünü Frans de Waal şöyle anlatmaktadır:[1]

Olgunluğa erişmemiş hayvanlarda kafatası kemiklerinin birleştiği yerlerde boşluklar olur. Bu kafatasında boşluk yoktu. Bunun alışılmadık ölçüde küçük bir şempanzeye ait olduğu sonucuna varan Alman anatomist Ernst Schwarz, yeni bir alttür bulduğunu ilan etti. Çok geçmeden anatomik farklılıklar, bonoboyu tümüyle yeni bir tür mertebesine yükseltecek kadar önemli bulundu: Pan paniscus (İçimizdeki Maymun, s.19-20).

Grup içi çatışmaların ve gruplar arası savaşların, doğamızın bir parçası olduğu söylenmiş ve daima şempanzelerin gerek alfa erkek veya alfa dişi olmak uğruna yaptığı hararetli kavgalar gerekse dişiler için verdiği amansız mücadeleler örnek verilmiştir. Buna karşın en az şempanzeler kadar yakın kuzenlerimiz olan bonoboların, çok daha barışçıl, rekabetin daha az olduğu ve kısmen cinsellik üzerine kurulu bir yaşantıları vardır. Şempanzelerden daha kalabalık gruplar halinde yaşarlar ve çok daha fazla sosyaldirler. Bonobolar, panseksüeldir ve sosyal yapı büyük ölçüde bunun üzerine inşa edilmiştir. Bu yapı dişiler ve erkekler arasındaki çatışmayı azaltmakta büyük rol oynar. Bununla beraber gruba katılan yeni bir birey şempanzelere nazaran daha sıcak karşılanır ve yaşanan çatışmalar nadiren ölümcül olur.

Tüm Reklamları Kapat

Bonobolarda Cinsel Yaşam ve Çeşitlilik

Diğer türlerin aksine cinsellik, bonoboların sosyal yaşamının bir parçasıdır ve sosyal yaşam, cinsellik olmadan düşünülemez. Bu cinsel davranışlar sadece dişi-erkek arasında değil, erkek-erkek, dişi-dişi arasında ve hatta yavrular ile olabilir. Dişiler arasında görülen genito-genital (GG) sürtünmenin yanı sıra, erkekler arasında yalancı cinsel birleşmeye ve penis eskrimi denilen çeşitli aktivitelere rastlanır. Bonoboların bu yaşamı insan-merkezci bir bakış açısı ile değerlendirilmemelidir. Her ne kadar insan doğasına ve değer yargılarına ters düşüyor gibi görünse de bonobolar çeşitli duygu ve davranışlarını bu cinsel yollarla ifade eder.[2]

Pek çok türde cinsel davranış apayrı bir kategoriyken, bonobolarda toplumsal ilişkilerin bir parçası haline gelmiş durumdadır ve bu yalnız karşı cinsler arasında geçerli değildir. Bonobolarda her türlü partner kombinasyonu görülür: erkek-erkek, erkek-dişi, dişi-dişi, erkek-yavru, dişi-yavru. (Bonobo ve Ateist, s. 68).

Cinselliğe Bağlı Sosyal Yaşam

Bonobolar, şempanzelerin aksine anaerkil toplumlardır ve dişiler sosyal hayatın merkezindedir. Erkekler ise filopatriktir (doğduğu topluluğu terk etmez) ve annelerine bağlı bir yaşam sürer. Dişilerin bu güçlü konumunun sebebi büyük ölçüde erkekler arası ittifakın güçlü olmamasından kaynaklanmaktadır. Erkekler arası ittifakın güçlü olduğu şempanzelerde bekleneceği üzere erkekler daha güçlü konumdadır. Dişilerinin erkeklere kafa tuttuğu, peşinden kovaladığı ve hatta elinden zorla yiyeceğini aldığı gözlemlenen bonoboların barışçıl hayatlarında, erkeklerin, çiftleşmediği dişilerin çocuklarını öldürme davranışı, şempanzelerin aksine, gözlenmez çünkü yavruların babalarının kim olduğu muallaktır ve bir yavruyu öldürme girişiminde bulunan bir erkeğin kendi çocuğunu öldürme ihtimali vardır. İşte bu sebeple bonobo dişileri yavruları için fazla endişe duymazlar.

Bonobonun cinsel özellikleri, bu cinsel yaşamın bize de hitap ettiği anlamına gelmez fakat barışçıllıkları ve eşitçillikleri, bizim sosyal yapımız ile ilgili kuvvetli fikirler verebilir.

Bu Seks Bağımlısı Kuyruksuz Maymunla DNA'nızın %98.7'sini Paylaşıyorsunuz!

Daha önceden de anlattığımız gibi, insanlarda bulunan 23 çift kromozomdan 2. çift, şempanzeler, bonobolar ve gorillerde bulunan ve nispeten daha kısa olan 2A ve 2B isimli iki kromozomun birbirine kaynaşması sonucu evrimleşmiştir. Bu, insanın bu türlerle akrabalığının tartışmaya hiçbir yer bırakmayan kanıtıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Karşılaştırma için insan ve şempanze kromozomları.
Karşılaştırma için insan ve şempanze kromozomları.
National Center for Biotechnology Information/Matthew Connolly of Mother Jones

Bu birleşmenin meydana geldiğine dair genetik kanıtlar ezici bir güce sahip: Bilim insanları 2. kromozom üzerinde birleşmenin yaşandığı noktayı tam olarak tespit edebiliyor. Ayrıca, bu birleşme öyküsü gerçek olmasaydı orada olmaması gereken belli DNA dizilimlerinin varlığını da gösterebiliyorlar. Birleşme, gerçekte varlığının kalıcı bir genetik izini bırakır ve bu iz DNA baz çiftine kaydolur. Daha detaylı bir anlatımı burada bulabilirsiniz.

Aslında evrimi destekleyen bu kromozom kanıtının daha fazlası da var: 2. kromozomdaki kaynaşmayı ispatlayan akademik çalışma; 2. kromozom birleşmesi diye bir şey yaşamadıkları için hepsi de hücrelerinde 24 çift kromozom bulunan ve şempanzeler, goriller ve orangutanlar üzerine odaklanmıştı. Geçmiş senelerdeyse, elde edilen imkânlarla bilim insanları modern insanın yakın akrabaları olan birleşik bir 2. kromozomu olan ya da olmayan ve şu anda halen var olan veya yok olmuş olan 3 diğer türün (yaşayan ya da var olan) genom dizilemesini yapıldı.

Ve yeniden, yeni kanıtlar evrim hikâyesini doğruluyor. Neden? Çünkü, birleşmiş 2. kromozomu tam da evrim doğruysa olması beklenen yerde buluyorsunuz: Yani bize şempanzelerden daha benzer olan; ama bizden şempanzeler kadar uzak olmayanlar organizmalarda! Bunlardan birisi, bonobolar.

Bonobolarda kromozom birleşimi bulunmuyor. Nesli tükenmekte olan, yukarıda ve burada anlattığımız nedenlerel adı "şehvetli"ye çıkmış bonoboya ait genom, yakın zamanda Almanya Leipzig'deki Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nden Kay Prüfer tarafından yönetilen bir araştırmacı takımı tarafından dizilendi. Yayınladıkları makaleye göre bonobolar ve şempanzeler insanların yaşayan en yakın akrabaları konumunda. İnsanlara giden soy hattı bonobolar ve şempanzelerden 5 milyon yıldan fazla zaman önce ayrılmış olsa da, şempanzeler ile bonobolar birbirinden sadece 2 milyon yıl önce ayrıldı. Buna bağlı olarak, çalışmaya göre şempanze ve bonobo genomları yüzde 99.6 oranda aynıyken, bonobo ve insan genomları sadece 98.7 oranda aynı. Yani evrimin gerçekliğini kabul eden ve etmeyen tüm insanlar, bonobolarla yakın bir akrabalığa sahip.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Primatların Yakınlığını Gösteren Ağaç.
Primatların Yakınlığını Gösteren Ağaç.
Smithsonian/National Museum of Natural History

Eğer insanlar bonobolara, şempanzelere oldukları kadar yakınsa, o zaman bonobolar da şempanzeler gibi 24 kromozom çiftine sahip olmalı ve insanlarda görülen kromozom birleşmesi onlarda görünmüyor olmalı. Öyle değil mi? Ve tam da evrimin öngördüğü gibi, bu kromozomal birleşme bonobolarda yok. Kay Prüfer şöyle anlatıyor:

Kromozomların görünümüne göre, Bonobonun iki ayrı chr2a ve chr2b'ye sahip olduğu açık.

NIH Ulusal Biyoteknoloji Merkezi, bu kromozomlara 2a ve 2b isimlerini veriyor: 

Bonobo Kromozomları.
Bonobo Kromozomları.
National Center for Biotechnology Information

Bu sebeple, bonobo genomundan elde edilen kanıtlar da evrim teorisini bir kez daha doğruluyor. 

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
106
1
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 24
  • Tebrikler! 21
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 15
  • Muhteşem! 11
  • Güldürdü 5
  • İnanılmaz 4
  • Bilim Budur! 3
  • İğrenç! 3
  • Korkutucu! 3
  • Umut Verici! 2
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ Frans de Waal. (2014). İçimizdeki Maymun - Biz Neden Biziz?. ISBN: 978-975-342-687-9. Yayınevi: Metis Bilim.
  • ^ Frans de Waal. (2018). Bonobo Ve Ateist - Primatlar Arasında İnsanı Aramak. ISBN: 978-975-342-106-5. Yayınevi: Metis Bilim.
  • Frans de Waal, et al. (2013). Köken Ağacı. ISBN: 978-605-106-761-2. Yayınevi: Alfa Bilim.
  • C. Mooney, et al. You Share 98.7 Percent Of Your Dna With This Sex-Obsessed Ape. Alındığı Tarih: 29 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Mother Jones | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 30/12/2024 21:02:17 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7567

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Entropi
Beslenme Bilimi
Endokrin Sistemi Hastalıkları
Evrimsel Tarih
Fare
Deprem
Aşırı
Yanlış
Aile
Dilbilim
Sanat
Sağlık Bilimleri
Hastalık Kontrolü
Santigrat Derece
Manyetik Alan
Yeni Doğan
Çevre
Spor
Kamuflaj
Küresel Isınma
Şiddet
Tarih
Yayılım
Nörobilim
İstatistik
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
O. Gümüşel, et al. Bonobo Nedir? Bu Seks Bağımlısı Kuyruksuz Maymunla DNA'nızın %98.7'sini Paylaşıyorsunuz!. (16 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 30 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7567
Gümüşel, O., Ölez, Ş., Kayadelen, . (2019, January 16). Bonobo Nedir? Bu Seks Bağımlısı Kuyruksuz Maymunla DNA'nızın %98.7'sini Paylaşıyorsunuz!. Evrim Ağacı. Retrieved December 30, 2024. from https://evrimagaci.org/s/7567
O. Gümüşel, et al. “Bonobo Nedir? Bu Seks Bağımlısı Kuyruksuz Maymunla DNA'nızın %98.7'sini Paylaşıyorsunuz!.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, 16 Jan. 2019, https://evrimagaci.org/s/7567.
Gümüşel, Okan. Ölez, Şule. Kayadelen, . “Bonobo Nedir? Bu Seks Bağımlısı Kuyruksuz Maymunla DNA'nızın %98.7'sini Paylaşıyorsunuz!.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, January 16, 2019. https://evrimagaci.org/s/7567.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close