Yıldızların Ömürlerine Kimyasal Bir Bakış.

Yanma Denilen Olay Nedir

Çoğu kişi yıldızlardaki yanma olayını tıpkı çakmağın yanmasına veya bir kağıdın yanmasına benzetmektedir. Ama bu büyük bir hatadır. Çünkü bizim bildiğimiz yanma bir maddenin oksijen ve ısı ile bir araya gelerek bir kimyasal tepkime oluşturmasıdır. Örneğin:

1. CH4 + 2 O2 → CO2 + 2 H2O + enerji.
2. C2H6 + 7/2 O2 → 2 CO2 + 3 H2O + enerji.
3. C6H12O6 + 6 O2 → 6 CO2 + 6 H2O + enerji.
4. C2H5OH + 3 O2 → 2 CO2 + 3 H2O + enerji.

gibi tepkimeler yanma tepkimeleridir. Ve karbondioksit ile su oluşturur.

Fakat yıldızlarda bu olay yoktur. Çünkü yıldızların yapısında oksijen denen element bulunmamaktadır. Buda böyle tepkimelere engel olmaktadır.

Füzyon Nedir

Füzyon denilen tepkime 2 hafif elementin kaynaşma sonucu daha ağır elementlere dönüşmesidir. Bu sırada etrafa oldukça ısı çıkar işte yıldızlarda bu şekilde etraflarına ısı saçabilmektedirler. Füzyon olayı en fazla demir elementine kadar gidebilmektedir. Daha sonraki daha ağır elementler süpernova patlaması sonucu oluşmaktadırlar. füzyon yıdızların merkezinde gerçekleşmektedir. ve bunun sonucunda da ilk olarak helyum elementi oluşmaktadır. Yani yıldızlar enerjilerini bu yöntemle elde etmektedirler. Oksijen ile yanma tepkimesinden değil.

Fisyon nedir

Fisyon füzyonda olanın aksine hafif elementten ağır elemente değil ağır elementten hafif elemente doğru bir süreçtir. Buradada yoğun miktarda enerji çıkmaktadır. Ve genellikle Uranyum Plütonyum gibi elementler kullanılmaktadır. Yıldızlar fisyon yapmazlar füzyon yaparlar ayrıca fisyon zincirleme bir reaksiyondur. Bir tepkime başka bir tepkimeyi tetiklemektedir. Bu bir ağacın dalları gibi gider.

Örneğin Uranyum 235 in fisyonunda ilk önce nötron sayesinde 236 izotopu oluşur. Daha sonra bozunma ile de baryum 144 ve kripton 89 oluşur. Burada Uranyum gibi ağır bir elementten hafif elementlere doğru bir tepkime vardır. Buradaki nötronlarda başka uranyum atomlarına çarpıp aynı reaksiyonu başka atomlarda yapacaktır. Oradaki nötronda gene aynı olayı tekrarlayacaktır işte zincirleme budur.

Hidrojen Fizyonundan sonrası

Eğer ki yıldız ne kadar büyükse o kadar çok basınç oluşacağından dolayı yakıtı o kadar çok çabuk biter. Burada ters orantı bulunmaktadır. Eğer bir yıldız hidrojenini tüketip helyum yakmaya başlarsa helyum daha çok sıcak yanacağı için ısı ve hacim artışı olur. Buda yıldızı büyütüp kırmızı dev evresine sokar. Kırmızı dev evresinde ise karbon azot oksijen gibi elementler sentezlenmeye başlar. Bu elementler daha çok enerji üreten ve daha hızlı yanan elementler olduğu için her yeni bir elemente geçtiğinde süreç daha da hızlanmış olacak ve en sonunda enerji üretemeyecek olacak. Ayrıca yıldızın merkezinde kalan helyum daha sonra sıkışacak ve patlama sonucundada yıldızların son katmanları uzaya dağılacak ve gezegenimsi bulutsu denilen yapı oluşacak. Bundan daha sonra ise gezegenimsi bulutsunun dağılmasından sonra ortaya beyaz cüce kalacak. Ve burada yıldızın ömrü sona ermiş olacak. Yapması gereken tek şey soğumasını beklemek. Fakat bu gerçekten çok çok uzun zaman istemektedir. Ayrıca gezegenimsi bulutsuları bu kadar parlak yapan şey ortasında bulunan nötron yıldızıdır.

beyaz cüceler oldukça yoğun maddelerdir. Bir pinpon topu kadar beyaz cüce 1 ton ağırlığında olabilmektedirler. Gezegenimsi bulutsu evresinde bulutsunun en ortasında bulunan beyaz parlak cisimlerdir kendileri. Bu süreç büyük kütleli yıldızlarda süpernova patlaması ile nötron yıldızı veya karadeliğe dönüşerek tamamlanmaktadır.

Peki Öbür Elementler Ne Olacak

Periyodik tabloda bulunan öbür elementler küçük kütleli yıldızlarda üretilemezler. Bunlar için süpernova patlaması denilen çok güçlü patlamalar lazımdır. Burada o esnadaki basınç sayesinde uranyum toryum gibi çok çok ağır elementler oluşur. Süpernova patlaması periyodik tablonun geriye kalan kısmını oluşturmaktadı.r daha sonra bu elementler zamanla başka gezegenlere yayılırlar. Fakat tek süpernova patlaması değil başka olaylar da element sentezlenmesine yardımcı olmaktadır.