Tinnitus (Kulakda Çınlama) Nedir ?

Kulak çınlaması (Tinnitus), iç kulakta yer alan işitme hücrelerinin mikroskopik kıllarının bükülüp kopmasıyla hareketlerinin süreklilik arz etmesi veya rastgele olması sonucu işitme hücrelerinin beyne elektrik etkilerini gürültü şeklinde sızdırmaya başlaması durumudur.

Tinnitus ses , elektriksel ya da dış bir uyarı olmaksızın kulakda sesin algılanması olarak tanımlanır. Tinnitus Latince’deki ‘tinnire’ kelimesinden türetilmiştir ve zil, çan çalmak anlamına gelmektedir .Tinnitus genellikle çınlama, vızıldama, zil çalması, dalga sesi, rüzgar sesi, kükreme, şelale sesi, su sesi şeklinde olabilir.^[1]Tinnitus bir ve ya her iki kulakta, bazen de başın içerisinde algılanır. Tinnitus temel olarak objektif ve subjektif olmak üzere iki grupta sınıflandırılabilir.

1.Objektif tinnitus : hasta tarafından duyulabileceği gibi steteskop ya da mikrofon gibi yardımcı yöntemleri ile başka biri tarafından da duyulabilir.Genellikle vasküler (damar) veya musküler (kas) kaynaklı durumlardan köken alır.

2.Subjektif tinnitus:daha sık görülür ve sadece hasta deneyimlemektedir. Subjektif tinnitus endolenfatik hidrops (iç kulak salyangoz'unun patolojik durumu ), serebellopontin köşe (beyin) tümörleri gibi objektif nedenlere bağlı oluşabileceği gibi çoğu zaman altta yatan neden tam olarak aydınlatılamamaktadır. Ayrıca İşitme kayıplarının ve koklear (iç kulak ) etkilenmenin tinnitus için büyük bir risk faktörü olduğu bilinmekte ve duyusal kayba karşı oluşan nöroplastik(yeniden oluş) cevabın yarattığı fantom duyuların tinnitusu oluşturduğu varsayılmaktadır .^[2]

Subjektif tinnitus patofizyolojisinde nörofizyolojik modele tinnitus kokleada mekanik herhangi bir vibratuar aktiviteye neden olmadan ve herhangi bir eksternal uyarı olmaksızın sadece sinir sistemi içerisindeki aktivitenin sonucu olarak sesin algılanması olarak tanımlanmaktadır.^[3]

Belirti ve Semptomlar

Tinnitus, dışarıdan bir ses olmamasına rağmen en sık kulak çınlaması olarak tanımlanır. Bununla birlikte, tinnitus, kulaklarınızda aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka türde hayalet seslere de neden olabilir:Uğultu ,Tıklama,Tıslama ,Zil sesi

Tinnitus olan çoğu insanda objektive kulak çınlaması veya yalnızca onların duyabileceğiniz kulak gürültüsü türü vardır. Bu sesler, alçak bir kulakta uğultu sesinden yüksek bir gıcırtıya kadar değişiklik gösterebilir ve bunu bir veya iki kulakta duyabilirsiniz. Bazı durumlarda, ses o kadar yüksek olabilir ki, konsantre olmanızı veya harici sesi duymanızı engeller. Tinnitus her zaman mevcut olabilir veya gelip gidebilir.^{[1], [3]}

Nadir durumlarda tinnitus, genellikle kalp atışınızla aynı zamanda ritmik bir nabız veya uğultu sesi olarak ortaya çıkabilir. Buna pulsatil tinnitus denir. Pulsatil tinnitus varsa, doktorunuz muayene yaptığında kulak çınlamanızı duyabilir.

Hastalıkla ilişkili Etken ve Risk Faktörleri

Tinnitus sık görülen bir durum olup prevalansı erişkin toplumunda yaklaşık %10-15’i kadardır. Tinnitus görülme sıklığı da farklı yaş gruplarına ve cinsiyetlere göre değişmektedir.^[4] Tinnitus prevalansıyla en çok ilişkili olan durumlardan biri de yaştır. 1968 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) erişkin bireylerde tinnitus prevalansına dair yapılmış önemli bir epidemiyolojik çalışmada genel popülasyonun %30’unun tinnitustan etkilendiği ve bunları %6’sının (genel popülasyonun %1.8’i) tolere edilemeyen semptomları olduğu bildirilmiştir.^[5] 1993-2003 yılları arasında yapılan epidemiyolojik çalışmaları kapsayan bir derlemede farklı erişkin yaş gruplarında tinnitus insidansının %3 ile %30 arasında değiştiği bildirilmiştir.^[6]

Cinsiyetler arasında farklılık yok gibi görünse de bazı çalışamarda erkeklerde tinnitus görülme sıklığı biraz daha fazla izlenmiştir.

Sosyo ekonomik ve eğitim düzeyi düşük olan popülasyonda, gürültüye maruz kalmadan bağımsız olarak, tinnitus prevelansının daha yüksek olduğunu bildirilmiştir .^[2] Palmer ve ark taşımacılık, çiftçilik, balıkçılık ve makine operatörlüğü alanlarında çalışan erkeklerde aynı yaş grubundaki öğretmen ve ofis çalışanlarına göre tinnitus prevalansının daha yüksek bulmuşlardır (%10.7-%3.5) .^[7] Meslek ile tinnitus arasındaki ilişki net olarak bilinmemekle birlikte hipertrigliseridemi, kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon, tiroid hastalıkları (otoimmün tiroidit, hipo/hipertiroidi) ve depresif/psikotik hastalıkların tinnitus riskini arttığı bildirilmektedir.^[8]

Tinnitus geçmişte nedeni bilinmeyen ve tedavi edilemez bir hastalık olarak kabul edilirken araştırmalarla birlikte bazı mekanizmaların tinnitus etyolojisinde rol alabileceği düşünülmüştür. Bu oluşum mekanizmaları içerisinde özellikle yüksek ses maruziyetten ve presbiakuzisten kaynaklanan işitme kaybı tinnitusla sıklıkla ilişkilendirilmektedir. Yüksek ses maruz kalmayla bağlantılı kronik tinnitus prevalansı %50-70 arasında bildirilmiştir .^[9]

Teşhis Yöntemleri

Hastalığın tinnitus varlığının veya şiddetini tespit edeilen objektif bir test mevcut değildir. Bu yüzden tanı hastadan alınan öyküye ve tinnitusun hastaya olan etkisinin değerlendirilmesi üzerine temellendirilir. Hastaya öncelikle r tinnitusun ilk ortaya çıkış şekli, yerleşimi ve karakteridir (ritmik veya pulsatil bir bileşeni olup olmadığı ); tam bir kulak burun boğaz baş ve boyun muayenesi yapılmalıdır. Gerekli durumlarda biyokimyasal testlere ve görüntüleme yöntemlerine başvurulmalıdır.^[10]

Ardından odyolojik (işitme ve çınlamasını ölçeklendirme) olarak değerlendirilmelidir. Saf ses odyometrisi yapılmalıdır, kulakta tıkanık veya dolgunluk hissi tarifleyen hastalarda timpanometrik inceleme de yapılabilir. Görüntüleme yöntemleri daha çok ani başlayan tinnituslarda ve odyometrik incelemede retrokoklear (iç kulak arkası , beyin )patoloji düşünülen hastalarda gereklidir. Etyolojiye veya şüphelenilen bölgeye yönelik bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans (MR) ya da MR-anjiyografi istenebilir.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Tinnitus tedavisinde amaç tinnitusun algısını azaltmak veya hastaya en az rahatsızlığı vermesini sağlamaktır. Tinnitus tanısı alan hastaları değerlendirme ve tedavi sırasında bilgilendirmek önemlidir ve tinnitus için önerilen bilişsel ve davranışsal tedavilerin de bir parçasıdır. Günümüze kadar tinnitus tedavisinde birçok farmakolojik (ilaç) ajan denenmiştir ve hala birçok farmakolojik ajanla ilgili araştırmalar yürütülmektedir .^{[11], [12]} Cerrahi tedavi ise daha çok objektif tinnitus nedenlerinin bazılarında nadir olarak kullanılabilen bir yöntem olup tinnitus tedavisinde yeri sınırlıdır. Kronik subjektif tinnitus tedavisinde tinnitusa bağlı gerçekleşen reaksiyonlara alışmanın sağlanması için hastaya danışmanlık sağlanması, periferik ve merkezi işitsel sistemin açıklanması, tinnitus mekanizmasının anlatılması ve gizeminin aydınlığa kavuşturulması (demistifikasyon), ses tedavisi (işitme cihazları ya da ses üreticiler) ve gerektiğinde stres seviyelerini azaltmak yapılacak girişimlerin (gevşeme terapileri, bilişsel davranışal tedavi) uygulanmasını içerir.^[11] Bu tedavide amaç tinnitusa oluşan reaksiyonların habitüasyon ve tinnitusun algısının habituasyonunun gerçekleşmesidir. Standart bir tanısal veya tedavi yok.

Anonim