SHERLOCK HOLMES'UN PİPO İÇEREK KONSANTRE OLMA ÇABASI BİLİMSEL OLARAK NE KADAR MÜMKÜN

Dedektif deyince birçoğumuzun aklına gelen isim, ülkemizde ve dünayada, binlerce okura ve izleyiciye ulaşmış, her çağın ve her kuşağın kahramanı, Sir Arthur Conan Doyle'un yarattığı hayalî karakter Sherlock Holmes'dur.

Peki Sherlock Holmes deyince akla ilk gelen şey nedir?

Sherlock Holmes'un ayrılmaz parçası, her vakada çözüme ulaşımını hızlandıran en büyük etkenlerden birisi olan piposu.

Günümüzde pipo büyük oranda dedektiflik ile özdeşleşmiş durumda. Peki bunun sebebi ne?

Sherlock'un zorlu bir vaka ile karşılaştığı zaman sonuç elde edene kadar yemek dahi yemediğini, sadece piposunu içerek günlerini geçirdiğini biliyoruz. Bunun sebebi zihnini temizleyip konsantrasyonunu tamamen olaya vermek istemesi. Peki bu durum bilimsel olarak ne kadar mümkün?

Sherlock Holmes'un pipo kullanımındaki başlıca amaç, her tütün ürününde olduğu gibi piponunda içinde yüksek oranda nikotin bulunmasıdır.

Tütünün birincil psikoaktif bileşeni olan nikotin, bilişi ve davranışı etkiler ancak bu etkilerin ortaya çıktığı mekanizmaların çeşitliliği belirsizdir. Parmakla vurma hızında, odaklanılmış ve sürekli dikkat testlerinde, motor cevapta, tanıma hafızasında, konsantrasyon ve öğrenmede küçük iyileşmeler sağladığı düşünülmektedir.

Tütün kullananların tütünden maruz kalmaları durumunda bilişsel performanslarında bozulmalar yaşanır. Ardından yapılacak olan nikotin uygulaması bu eksiklikleri tersine çevirebilir. Bu nedenle, nikotin yoksunluğunda geriye dönüşlü performans eksiklikleri, nikotine bağımlılığın sürdürülmesinde belirleyici bir etken olabilir. Sherlok Holmes'daki nikotin bağımlılığınında muhtemel sebebi, bu etkende olduğu gibi bir performans eksikliği yaşamak istememesi.

Tütün araştırmaları alanındaki elde edilen veriler, nikotin ve türevlerinin insan davranışı ve patolojisindeki etkilerin altında yatan mekanizmalar hakkında bilgiler sağlamaktadır. Bu konu NAD'ın ( Nikotinamid Adenin Dinükleotit) gelişim ve yetişkinlik döneminde beyin fonksiyonu ve davranışı üzerindeki etkilerini araştıran çeşitli klinik ve temel araştırma alanlarını kapsamaktadır.

Nikotinin nöroplastisite üzerindeki etkiside tartışmalı olmuş, NAD ile düzelip bozulduğu anlatılmıştır. Nikotinin konsantrasyon, öğrenme ve hafıza üzerindeki etkisi üzerine çeşitli araştırma gruplarının yaptığı araştırmalar, karışık sonuçlar vermiştir.

Nikotin spreyinin kolaylaştırıcı plastisite üzerindeki olumsuz etkisine ve transkraniyal doğru akım uyarımı sonrasında uyarılabilirlikte azalmaya ilişkin kanıtlar göstermektedir. Elde edilen sonuçlar kronik nikotin uygulamasından sonra gözlemlenen etkilerden farklıdır. Bu farklılığın sebebini, sürekli nikotine maruz kalmanın neden olduğu adaptif nikotinin reseptör değişikliklerine bağladılar. Bu karışık etkiler, nikotinin beyin durumuna göre farklı etkisinin sonucu olabilir. Psikiyatrik durumlar ve/veya kronik nikotin maruziyeti aynı zamanda beyindeki kolinerjik reseptörlerin tepki verme yeteneğini değiştirebilir ve sonuç olarak nikotinin daha yüksek düzeydeki bilişsel işlevler üzerindeki etkisini de değiştirebilir.^[1]

Yapılan epidemiyolojik çalışmalarda ise, tütün kullanımı ile Alzheimer gelişimi arasında ters bir ilişki olduğunu öne süren veriler gösterilmiştir. Tütünün varsayılan faydalı etkileri temel anlamda nikotine atfedilmektedir. Nikotinin bilişsel yetenekleri iyileştirdiği ve bir fare modelinde plakları azalttığı rapor edilmiştir. Nikotinin asetilkolin reseptörleri konsantrasyon, öğrenme ve hafızada sağladıkları olumlu etkiler çoğunlukla bu reseptörlerin aktivasyonuna atfedilmektedir.

Sherlock Homes'un nikotin kullanmasının kendisine olumlu geri dönüşler sağladığı bilimsel olarak mümkün olabilir. Peki nikotini neden pipo aracılığı ile kullandı? Muhtemelen bunun sebebi piponun diğer tütün ürünlerine nazaran daha estetik durmasıdır.