Satrançta Zihinsel Durumun Önemi

Bir çok insan satranç oynamayı bilir. kimi iyi, kimi kötü oynar. ama genelde kötü oynayanlar, işin sonunda yeteneksiz olduğu veya zeki olmadığı için kötü oynadığını düşünerek oyundan soğur. Kimisi oynamaya devam eder ve bazı hatalara düşer. Mesela maç analizi yapmamak, merkezi korumamak ve veziri erken oyuna sokmak gibi. Ama birde kendimize yaptığımız haksızlıklar, hemen sinirlenmek, ilk kötü hamlede terk etmek ve iyi oynadığımızda kendimize fazla güvenmek de yapılan hatalardandır. Bunlar oyunu kaybetmemize veya kazansak da sonraki oyunlarda başarısız olmamıza hatta satrancı bırakmamıza neden olabilecek davranışlar ve hareketlerdir. Bugün bunlar üzerinde duracağız ve doğru davranışlar ile zihinsel durumun önemi hakkında konuşacağız.

Zihinsel durum neden önemli?

Satranç bir strateji ve düşünce oyunudur. Doğru düşünmek için doğru yöntem ve şartlar gereklidir. Mesela çok gürültülü bir ortamda, kötü bir haber alındığında veya kötü bir hamle sonucu moral bozulmasında doğru düşünmek zorlaşabilir. O yüzden zihinsel durum çok önemlidir. Şimdi zihinsel durumumuzu nasıl korumalı ve yönetmeliyiz bundan bahsedelim.

Beklenmeyen bir hamle veya hata sonucu zihinsel durum:

Bazen oyunlarda blunder (hata) yapabiliriz. Yahut rakibimiz bizim yapmasını beklemediğimiz bir hamle yapabilir. Bu durumda sinirlenmek, üzülmek ve ani kararlar verip hırslanmak doğru değildir. Mümkünse biraz beklemeli ve kendimizi toparlayıp oyuna öyle devam etmeliyiz. Bazen rakibin oynadığı hamleyi beklemesekde bu o hamlenin çok iyi bir hamle olduğunu göstermez. Sadece biz dikkate almamışızdır. O yüzden dikkatli olup moral bozmadan devam etmek en iyisidir.

Sürekli kötü oynadığını düşünme ve kıyaslama yapma sonucu zihinsel durum:

Bazen yaptığımız hamleden emin olamayız ve kendimizi kıyaslama yoluna gidebilir veya kötü oynadığımızı düşünebiliriz. Ancak her hamlemiz mükemmel olacak veya her oyunu kazanacaksınız gibi bir durum söz konusu değildir. Özellikle amatör seviyedeki oyuncular sıklıkla kaybedebilir ve bu normaldir. Aynı durumu kendimde yaşamıştım ve daha çok çalışarak daha az oyun kaybetmeye başlamıştım. Ayrıca kendimizi üst seviyedeki oyuncularla kıyaslamak doğru değildir. Çünkü onunla sizin seviyeleriniz farklı, hedefleriniz farklı. Sizin hedefiniz açılış ilkelerini öğrenmek iken onunki ünlü açılışların devam yollarına çalışmaksa bu sizin kötü olduğunuz anlamına gelmez. Hatta doğru yolda olduğunuzu söyleyebilirim. Kendinizi başkalarıyla kıyaslamadan oyununuzu geliştirmeye çalışmak en iyi yoldur. Aksi takdirde motivasyon kaybedersiniz.

Oyunu terk etme sonucu zihinsel ve oyun gelişimi durumu:

Eğer oyunda vezir kaybederseniz, yahut kötü bir hamle yaparsanız oyunu hemen terk etmeyin. Kaybetseniz bile yeni deneyimler kazanabilirsiniz. Ayrıca her vezir kaybında oyun kaybedilmez. Piyonlar ve diğer taşlar oyunu bir ihtimal taşıyabilir. Ancak bazen yeni oyuna başlamak iyi bir seçim olabilir. Eğer kaybetme ihtimaliniz fazlaysa oyundan çekilmek zihinsel açıdan en doğrusu olur. Ancak isterseniz oynayıp yeni deneyimler kazanma peşine düşebilirsiniz. Tabi bu da oyun durumunuza bağlı(Taşların konumu, kalite öne geçilmesi, her iki tarafında taş sayısı gibi.).

Kazanılan oyunlarda fazla güven sonucu zihinsel ve oyun gelişimi durumu:

Bazen iyi oynayıp oyunları kazanabiliriz. Tabi bunun sonucunda iyi hissetmek hakkımızdır. Ancak bu iyi oynanılan oyuna güvenip yeni oyunda az düşünmek, rakibin hamlesini analiz etmemek ve oynanılan oyunları analiz etmemek yanlıştır. Bazen kendimize çok güvenip bu hatalara düşebiliriz. Bu yanlıştır. Ayrıca karşımızda ister oyuna yeni başlayan, ister usta bir oyuncu olsun aynı eforla ve özenle oynamalıyız. Rakibimizi asla küçümsememeliyiz. Oyunda iyi bir hamle yaptıktan, güzel bir açmaz yahut çatal yakaladıktan sonra oyundaki gücümüzü ve özenimizi kaybetmemeliyiz. Bunlar doğrun olanlardır. Aksi takdirde gelişemeyiz ve motivasyon kaybederiz.

Kötü oynarsak oyunu bırakmamız mı gerekir?

Hayır. Satrancı iyi oynamak için süper zeka yahut mükemmel matematik yeteneği gerekmediği için satrancı kötü oynarsanız hatalarınızdan ders çıkarmak ve oyunlarınızı analiz etmeniz gerekmektedir. Ayrıca modern satrancın birçok ilkesi vardır. Mesela merkezi kontrol etmek, açılışta merkeze piyon yerleştirmek, açılışta aynı taşla iki kere oynamamak ve veziri erkenden oyuna sürmemek gibi. Eğer satrançta gelişmek isterseniz bunları da bilmeniz gereklidir. Satranç kitapları okuyabilir, İnternette bulunan satranç videolarını ve yazılarını izleyebilir ve ustaların maçlarını izleyebilirsiniz. Ayrıca oyunu oynamadan işi sadece teoride bırakmak iyi değildir. Bir açılışı veya savunmayı sadece bilmek değil uygulayabilmek de önemlidir. O yüzden günde birden çok oynamak iyidir. Sayısı size kalmış ancak kendinizi zihinsel olarak yormamaya özen gösterin. Size önerebileceğim satranç kaynakları arasında TSF(Türkiye Satranç Federasyonu) youtube kanalı^[1] satrancı öğrenmek ve oyununuzu geliştirmek için çok iyidir. Unutmayın, eğer yapamazsanız durun ve nerede hata yaptığınıza odaklanın. Ortalama zekası olan herkes satrancı iyi oynayabilir!